سپراتور یا جدا کننده یا فضاساز، یکی از ابزارهای ارتودنسی است که باعث ایجاد فاصله و فضا در بین دندان ها می شود. جدا کننده ارتودنسی می تواند فلزی و یا پلاستیکی باشد که بسته به شرایط دندان ها می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. از جدا کننده ارتودنسی برای ایجاد یک فضای اندک در دندان های آسیاب استفاده می شود تا بتوان بند یا حلقه فلزی سیم ارتودنسی را دور دندان آسیاب انداخت.
سپراتور ها به دلیل فشار مستمر و دائمی که در طی چند روز استفاده به دندان ها وارد می کنند باعث ایجاد فضای مناسب در بین دندان ها می شوند. از جدا کننده ارتودنسی علاوه بر ارتودنسی ثابت، در سایر روش های ارتودنسی مثل گسترش دهنده کامی و یا ابزار ارتودنسی متحرک نیز استفاده می شود
جدا کننده ارتودنسی یا سپراتور یا فضا ساز به ابزار ارتودنسی گفته می شود که برای ایجاد فاصله در بین دندان ها، به خصوص دندان های آسیاب استفاده می شود. این قطعات ارتودنسی در لا به لای دندان ها قرار می گیرند و باعث حرکت جزئی و ایجاد فضای محدود و کم در بین دندان ها می شوند. از جدا کننده ارتودنسی برای آماده سازی دندان ها برای دریافت بند ارتودنسی استفاده می شود.استفاده از جدا کننده ارتودنسی در روزهای اولیه می تواند کمی کلافه کننده باشد. اما به بیماران توصیه می شود از دستکاری و خارج کردن آنها خودداری نمایند.
کاربرد جدا کننده ارتودنسی
از جدا کننده ارتودنسی در روزهای ابتدایی درمان ارتودنسی و قبل از بکار گیری سیم ارتودنسی بر روی دندان ها استفاده می شود. در روش ارتودنسی از ابزاری به نام سیم و براکت برای اعمال نیرو و جا به جایی دندان ها استفاده می شود. این سیم معمولا در انتهای دندان ها به دندان های مولر بسته می شود تا نیروی کششی مورد نیاز برای حرکت دندان ها از طریق سیم به براکت های روی دندان انتقال یابد. درحالت عادی و در اکثر مواقع، فاصله بین دندان های مولر بسیار کم است و عملا متخصص ارتودنسی نمی تواند حلقه بند را به دور دندان تعبیه کند.
به منظور بستن و قرار دهی انتهای سیم قوس ارتودنسی به دندان مولر، متخصص ارتودنسی به یک فضای خالی جزئی در اطراف این دندان ها نیاز دارد. این فضای خالی از طریق جدا کننده ارتودنسی تامین می گردد. جدا کننده ارتودنسی با قرار گرفتن در لا به لای دندان های مولر، باعث ایجاد فضا می شود. سپراتورها در طول 1 تا 2 هفته، باعث ایجاد این فضا می شوند.
مراحل انجام اکسپوز دندان چگونه است؟
معمولا استفاده از جداکننده در روز های اول باعث ایجاد حس درد و ناراحتی می شود. این حس درد به دلیل فشاری است که سپراتور به دندان های مجاور خود وارد می کند. حس درد در این هنگام طبیعی است و ظرف مدت چند روز برطرف خواهد شد؛ بنابراین فرد نباید به دلیل ناراحتی جداکننده را از دهان خارج کند. ممکن است در حین استفاده از سپراتور، احساسی مشابه حس گیر کردن غذا بین دندان ها به فرد دست بدهد، در این صورت لازم است تا از دست کاری کردن دستگاه خودداری شود تا جداکننده بتواند به درستی کار خود را انجام دهد.
رعایت بهداشت و مراقبت های لازم در هنگام استفاده از سپراتور ارتودنسی
دوران استفاده از جداکننده یا سپراتور ارتودنسی، دوره کوتاهی در حدود یک تا دو هفته است؛ اما لازم است برای حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان و احساس راحتی بیشتر، نکات خاصی رعایت شود:
- بهتر است از میوه ها و غذاهای نرم، استفاده شود.
- لازم است جویدن مواد غذایی با حوصله و به آرامی انجام شود تا جداکننده از میان دندان ها خارج نشده و احساس درد و ناراحتی کمتری ایجاد شود.
- در مدت استفاده از جداکننده امکان نخ کشیدن برای دندان هایی که سپراتور روی آن ها نصب شده وجود ندارد. بنابراین لازم است از خوردن خوراکی های چسبنده مانند چیپس، پفک، ذرت بوداده و تافی ها خودداری شود.
- در مدت استفاده از جدا کننده امکان استفاده از خلال دندان برای دندان هایی که سپراتور روی آن ها قرار گرفته، وجود ندارد؛ زیرا باعث جا بجایی یا خارج شدن آن از میان دندان ها شده و درمان را با شکست مواجه می کند.
- لازم است در طول مدت استفاده از سپراتور ارتودنسی تا حدامکان از گاز زدن مواد غذایی پرهیز شود. بهتر است میوه ها و خوراکی ها به صورت قطعات کوچک مصرف شوند.
- مسواک زدن یکی از مهم ترین اصول رعایت بهداشت دهان و دندان است و لازم است در طول دوره درمان ارتودنسی با جدیت بیشتری به آن پرداخته شود. عدم رعایت بهداشت در درمان ارتودنسی باعث پوسیدگی دندان و ایجاد جرم و پلاک میکروبی شده و علاوه بر اتلاف وقت و هزینه، مشکلات بسیاری برای سلامت فرد ایجاد خواهد کرد. اصولا پیش از شروع درمان ارتودنسی باید دندان ها از نظر وجود پوسیدگی کنترل شده و در صورت لزوم ترمیم شوند.
