دانه خشخاش حاصل از گیاهی علفی و یک ساله از خانواده تیره خشخاش است، ریشه ی خشخاش مخروطی شکل و تا حدی چرب است که مستقیماً در زمین فرو رفته و طول ریشه ی اصلی آن، باتوجه به نوع گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت است، ولی به طور متوسط بین 18 تا 20 سانتی متر و قطر آن یک تا 2 سانتی متر است. گیاه دارای ساقه ی مستقیم استوانه ای شکل با سطحی صاف به رنگ سبز روشن است، برگ های گیاه بیضی شکل و در سطح زمین قرار دارند، بدون دمبرگ بوده و به طور متناوب بر روی ساقه قرار گرفته اند، برگ های پایین ساقه بزرگترند که به تدریج به طرف بالا کوچکتر و تخم مرغی شکل می شوند. گل های خشخاش در انتهای ساقه های اصلی و فرعی رشد کرده و دارای گلبرگ های سفید هستند که ناحیه فوقانی گل به رنگ بنفش یا روشن است، میوه ی خشخاش به شکل گرز بوده که شیره های مخصوص تولید می کند. تاکنون بیش از 200 گونه متعلق به گیاه خشخاش یا پاپاور شناسایی شده و علاوه بر گونه های متعدد، خشخاش دارای زیرگونه واریته و فرم های متفاوتی نیز است و برخی از محققان، آسیا را منشاء این گیاه می دانند. نام علمی گیاه PAIPAVERACEAE که در فارسی به نام خشخاش شناخته می شود، در زبان های محلی به اسم های مختلفی نام گذاری شده است، ولی بعد از خشخاش معروفترین اسمی که برای آن به کار می برند، کوکنار است. بیشترین مصرف و کاربرد این گیاه را دانه آن دارد که دو گونه بوده و به نام های خشخاش دانه سفید و خشخاش دانه سیاه معروف هستند.
تاریخچه خشخاش
دانه ی خشخاش در متن های پزشکی باستانی بسیاری از تمدن ها نام برده شده است. به عنوان مثال، پاپیروس مصری که مربوط به 1550 سال قبل از میلاد است، دانه ی خشخاش را به عنوان یک آرام بخش نام برده است. کتاب تمدن Minoan که مربوط به حدود 1450 تا 2700 پیش از میلاد است و مربوط به یک تمدن عصر برنز است که در جزیره کرت به وجود آمده است، دانه خشخاش را با ترکیبی از شیر و عسل برای آرام کردن و بند آوردن گریه نوزادان پیشنهاد داده است. خشخاش در اصل بومی مناطق آسیایی است و امروزه در بسیاری از کشورها کشت و پرورش داده می شود، امروزه در افغانستان، ایران، ترکیه، اسپانیا و جمهوری چک هم کشت می شود. در این میان جمهوری چک با 31 درصد تولید خشخاش مقام اول را در این موضوع دارد.
خواص خشخاش در طب سنتی
- خواص خشخاش برای لاغری: خشخاش به دلیل داشتن فیبر در هضم غذا موثر است و دفع مدفوع را زیاد می کند و از یبوست پیشگیری می کند. فیبر خشخاش، اشتها را کم می کند و موجب کاهش وزن و لاغری می شود.
- خواص خشخاش برای دیابت: مصرف خشخاش باعث کاهش قند خون می شود. خشخاش به دلیل فیبر بالایی که دارد برای افراد دیابتی مفید است. خشخاش دارای منگنز است که به همین دلیل به درمان دیابت کمک می کند.
- خواص خشخاش برای مو: دانه خشخاش سرشار از اسید چرب غیر اشباع و مواد معدنی متعدد است که به تقویت مو کمک می کند. همچنین خشخاش در درمان شوره سر نیز موثر است.
- خواص خشخاش برای رحم: طبق مطالعات انجام شده، شستشوی لوله های رحم خانم ها با استفاده از روغن هسته خشخاش میزان ناباروری را کاهش می دهد و سبب افزایش احتمال بارداری می شود.
- خواص خشخاش برای زود انزالی: استفاده از روغن خشخاش در رفع زود انزالی بسیار موثر است.
خواص خشخاش برای لاغری
خشخاش سرشار از فیبر است که به هضم غذا کمک می کند و موجب بهبود هضم شده و دفع مدفوع را افزایش می دهد و از یبوست جلوگیری می کند. خشخاش همچنین به کمک فیبر خود موجب کاهش اشتها شده و به کاهش وزن و دست یابی به تناسب اندام کمک می کند. اگر به دنبال کاهش وزن هستید و می خواهید به اندام مناسب برسید، هر روز صبح ناشتا دانه ی خشخاش را با آب یا می توانید بدون آب یک قاشق چای خوری از آن را داخل دهان گذاشته و بجوید به مدت چهل روز این کار را انجام دهید تا متابولیسم بدن شما افزایش یابد.
عوارض خشخاش
درست است که خشخاش فوایدی مثل رفع بی خوابی، کاهش فشار خون و… دارد، اما زیاده روی در مصرف آن سبب اعتیاد می شود و عوارض زیر را به دنبال خواهد داشت:
- اگر خشاش به درستی و در حد تعادل مصرف نشود، اشتها را به شدت کم می کند.
- زیاده روی در مصرف خشاش سبب پرتی حواس، فراموشی، رخوت و سستی اعضا بدن می شود و همچنین حرارت غریزی را از بین می برد.
- مصرف بیش از حد خشاش باعث لاغری، زردی چهره، ابتلا به کزاز، ضعف بینایی، ضعیف شدن قلب، کبد و مغز می شود.
- اعتیاد در اثر مصرف بی رویه خشاش باعث تندخویی و کج خلقی می شود.
- خشخاش در بعضی از افراد ممکن است سبب بروز آلرژی شود که این مورد با نشانه هایی مثل: قرمزی پوست، مشکلات تنفسی، ورم چشم، استفراغ و.. همراه است.
- مادران باردار و شیرده نباید در مصرف خشخاش زیاده روی کنند زیرا برای آن ها مشکل به وجود می آورد.
سخن آخر
خشخاش و دمنوش لاغری خشخاش در کنار اینکه می توانند به عنوان یک مسکن عمل کنند، ممکن است حاوی مواد افیونی باشند که موجب اعتیاد شود و حتی در صورت مصرف بیش از حد و افراطی موجب مرگ شود. مصرف خشخاش حتما باید تحت نظر پزشک باشد و نباید از آن خودسرانه استفاده کنید.
هوموس نخود و تاثیر آن بر لاغری
