ارزش غذایی قارچ شیتاکه
قارچ شیتاکه مانند سایر انواع قارچ ها دارای پلی ساکاریدهای بتاگلوکان است که نوعی فیبر محلول می باشد و باعث کاهش ابتلا به سرطان کولون و کاهش کلسترول و چربی خون می شود. همچنین ماده کاهنده کلسترول به نام اریتادنین یا لنتیناسین نیز در این قارچ وجود دارد. ارگوتیونین که ماده ای شبه اسید آمینه است، به فراوانی در این قارچ یافت می شود و ارزش غذایی این قارچ را افزایش می دهد. قارچ شیتاکه به علت دارا بودن بتاگلوکان باعث کاهش کلسترول خون می شود. در نتیجه کلسترول در بدن تجمع نمی یابد و احتمال تشکیل پلاک های آترواسکلروزی کاهش یافته و احتمال ایجاد گرفتگی عروق و سکته کم می شود
هر 72 گرم (نصف فنجان) از قارچ شیتاکه پخته، دارای 13/1 گرم پروتئین، 43/10 گرم کربوهیدرات، 16/0 گرم چربی، 52/1 گرم فیبر و 40/60 کالری انرژی است. این اطلاعات نشان می دهد که این نوع قارچ چربی و کالری کمی دارد و برای رژیم های کاهش وزن پیشنهاد خوبی می باشد.
قارچ شیتاکه منبع عالی از مس، ویتامین B5 (پانتوتنیک اسید) و سلنیوم است. زیرا 72 درصد نیاز روزانه یک فرد عادی به مس را فراهم می کند. همچنین 52 درصد از نیاز روزانه به ویتامین B5 (پانتوتنیک اسید) و 33 درصد از نیاز روزانه به سلنیم را در اختیار فرد قرار می دهد. قارچ شیتاکه منبع بسیار خوب برای روی و ویتامین B2 (ریبوفلاوین) و منبع خوب ویتامین D، ویتامین B3 (نیاسین)، ویتامین B6 (پیریدوکسین)، ویتامین B9 (فولات)، منیزیم و کولین است.
قارچ شیتاکه به عنوان یکی از منابع غیر حیوانی آهن مورد توجه می باشد. اکثر منابع غیر حیوانی آهن مانند انواع حبوبات، جوانه ها، سبزیجات، مغزها و دانه ها و ... زیست فراهمی کمی دارند. یعنی در دستگاه گوارش به میزان کمی جذب بدن می شوند و بیشتر آهن موجود در منابع غیر حیوانی آهن از بدن دفع می گردد. اما قارچ شیتاکه زیست فراهمی خوبی دارد؛ و در حقیقت زیست فراهمی قارچ شیتاکه خشک شده با مکمل آهن از نوع فروس گلوکونات برابری می کند.
مواد مغذی موجود در 100 گرم قارچ شیتاکه به صورت زیر است:
- کالری: 34
- کربوهیدرات: 7 گرم
- چربی: 0.5 گرم
- فیبر: 2.5 گرم
- شکر: 2.4 گرم
- پروتئین: 2.2 گرم
با خواص اعجاب انگیز قارچ شیتاکه آشنا شوید
قارچ شیتاکه یکی از انواع قارچ ها است که چینی ها از حدود 6 هزار سال پیش تا کنون از آن استفاده می کردند. در کشورهای شرق آسیا مانند چین، کره، ژاپن و تایوان این قارچ به عنوان نمادی برای طول عمر شناخته می شود. نام شیتاکه (شی تاکه) از زبان ژاپنی منشا گرفته است. «شی» نام چوب درختی است که این قارچ بر روی آن رشد می کند؛ و «تاکه» هم به معنی قارچ می باشد. این قارچ با نام «قارچ جنگل های سیاه» نیز شهرت دارد و در جنگل های کشور آلمان رشد می نماید.قارچ شیتاکه از خانواده قارچ های بازیدیومیست است. دارای پوسته ای قهوه ای رنگ و سطحی کمی محدب می باشد و قطری به اندازه 2 تا 4 اینچ یعنی 2 بند انگشت الی 4 بند انگشت دارد.
- لاغری و کاهش وزن: قارچ شیتاکه یک ماده غذایی کم کالری و سرشار از فیبر است که باعث ایجاد سیری طولانی مدت در فرد شده و با دفع چربی های بدن از طریق مدفوع به لاغری کمک می کند.
- کاهش کلسترول خون: نتایج مطالعه محققان سودانی نشان داده اریتادنین موجود در قارچ شیتاکه خاصیت ضد کلسترولی داشته و به کاهش کلسترول بد خون کمک می کند.همچنین طی تحقیقات انجام شده در سال 2011 مشخص شد برخی ترکیبات موجود در قارچ شیتاکه قادرند تولید کلسترول در کبد را مهار کرده و از تشکیل پلاک روی دیواره عروق خونی جلوگیری می کند، نتایج مطالعه ژاپنی نیز ثابت کرده مصرف این قارچ به دفع کلسترول بدن از طریق مدفوع کمک می کند.
- درمان کم خونی: کمبود آهن بخصوص در خانم هایی که دوره های شدید قاعدگی دارند ممکن است به کم خونی و خستگی شدید منجر شود.قارچ شیتاکه منبع خوب آهن و مس است و مصرف آن باعث افزایش تولید سلول های خونی شده و برای درمان کم خونی بسیار مفید است.
- تقویت سیستم ایمنی: قارچ شیتاکه حاوی لنتینان است که سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و از بدن در برابر عفونت های مختلف محافظت می کند.برخی تحقیقات ثابت کرده در برخی موارد اثر این قارچ های خوراکی حتی از اثر درمانی داروهای تجویز شده برای عفونت هم قوی تر می باشد و با بیماری های عفونی از آنفلوآنزا گرفته تا اچ آی وی مقابله می کند.
- ضد سرطان: لنتینان موجود در قارچ شیتاکه یک عامل ضد سرطان قوی است که رشد سلول های سرطانی را کند کرده، از گسترش آن ها به سایر اندام های بدن جلوگیری می کند و با از بین بردن سلول های سرطانی بدون آسیب زدن به سلول های سالم از بدن در برابر انواع مختلف سرطان محافظت می کند.مصرف قارچ شیتاکه با تقویت و تحریک سیستم ایمنی بدن باعث افزایش آزادسازی پروتئین های مورد نیاز برای مقابله با سلول های سرطانی می شود و برای افرادی که از سرطان معده رنج می برند مفید می باشد.
- هضم و گوارش: قارچ شیتاکه حاوی اسید لینولئیک و هر هشت اسید آمینه اساسی و مورد نیاز بدن می باشد و عمل هضم را بهبود می بخشد.فیبر فراوان موجود در قارچ شیتاکه نیز به تقویت دستگاه گوارش و سم زدایی بدن کمک کرده و برای درمان یبوست مفید است.
- زگیل تناسلی: مصرف قارچ شیتاکه به دلیل خاصیت ضد ویروسی و ضد قارچی آن برای درمان بسیاری از عفونت ها از جمله عفونت ویروسی HPV یا زگیل تناسلی مفید می باشد.
- دیابت و قند: خون فیبر موجود در قارچ شیتاکه برای افراد دیابتی مفید است، این نوع قارچ قند ناچیزی دارد، فاقد کلسترول و چربی است و سطح کربوهیدرات موجود در آن نیز بسیار پایین می باشد و همه این عوامل دست به دست هم داده تا قارچ شیتاکه به یک ماده غذایی مفید برای بیماران مبتلا به دیابت و کاهش قند خون تبدیل شود.تحقیقات همچنین نشان داده نشاسته موجود در قارچ شیتاکه به تجزیه قند و نشاسته ای که بدن از مواد غذایی مختلف به دست می آورد کمک می کند.
- اختلالات خود ایمنی: شیتاکه برای افرادی که به بیماری های خود ایمنی ویروسی همچون هپاتیت B و اچ آی وی مبتلا هستند مفید است. براساس مطالعات انجام شده در ژاپن اثر درمانی عصاره قارچ شیتاکه در برابر عفونت سلولی ایجاد شده توسط ویروس اچ آی وی حتی از دارو ضد ایدز AZT نیز بیشتر بوده است.لیگنین های موجود در قارچ شیتاکه از سلول های بدن در برابر آسیب ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 و 2 نیز محافظت می کنند.
- ضد التهاب: التهاب از عوامل اصلی بروز بیماری های جدی همچون سرطان، میگرن و آرتریت است، مصرف قارچ شیتاکه حتی در مقادیر بسیار کم نیز به کاهش عوامل ایجاد کننده التهاب در جریان خون کمک می کند.
- زنان: قارچ شیتاکه منبع خوب آنتی اکسیدان ها است که با رادیکال های آزاد مقابله کرده و اسید لینولئیک موجود در آن با تنظیم سطح استروژن در بدن خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش می دهد.مصرف این قارچ همچنین از ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان پیشگیری می کند.
- بارداری: مطالعات نشان داده زنان باردار می توانند برای رفع کمبود آهن در بدن از قارچ شیتاکه – اگر به روش درست پخته شده باشد – استفاده کنند اما حتما قبل از مصرف این قارچ در دوران بارداری و شیردهی با پزشک مشورت کنید زیرا ممکن است به این نوع قارچ حساسیت داشته باشید.
- سلامت قلب: مس موجود در قارچ شیتاکه به بهبود گردش خون در بدن کمک می کند و آنزیم اریتادنین نیز انقباض عروق خونی را کاهش داده و به کاهش فشار خون بالا، گردش خون بهتر و کاهش فشار روی قلب و بهبود عملکرد قلب کمک می کند و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی مانند حمله قلبی، سکته مغزی و آترواسکلروز را کاهش می دهد.
- ترومبوز: ترمبوز یک عارضه پزشکی جدی است که به دلیل ایجاد لخته های خون و انسداد رگ های خونی رخ داده و در عملکرد سیستم گردش خون اختلال ایجاد می کند. ترومبوز بیشتر روی پاها تاثیر گذاشته و با درد در این نواحی همراه است.خواص آنتی اکسیدانی قارچ شیتاکه نیز باعث افزایش متابولیسم و کاهش کلسترول خون شده و ترکیبات سولفوریک موجود در آن از لخته شدن خون پیشگیری می کند.
- انرژی بخش: قارچ شیتاکه حاوی ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای متابولیسم و تامین انرژی بدن می باشد که از آن جمله می توان به ویتامین های B2، B6، B3، اسید فولیک و اسید پانتوتنیک اشاره کرد که پس از ترکیب با مس اثر خوبی در افزایش انرژی و بهبود سوخت و ساز بدن ایجاد می کنند.
- سلامت دندان ها: یک مطالعه حیوانی نشان داده مصرف منظم قارچ شیتاکه خطر ایجاد حفره های دندانی را کاهش می دهد.
- بهبود رشد: مس یکی از اجزای اصلی کلاژن است که برای ساخت و ترمیم بافت ها، عضلات، استخوان ها و رگ های خونی و پوست بدن ضروری می باشد و از آن جا که قارچ شیتاکه منبع عالی مس محسوب می شود قطعا تاثیر خوبی در رشد و ترمیم بافت های بدن خواهد داشت.
- سلامت استخوان ها: قارچ شیتاکه دارای مواد معدنی فراوان از جمله کلسیم و مس است که از ساختار سالم استخوانی بدن محافظت کرده، به تقویت مفاصل و استخوان ها کمک می کنند و خطر ابتلا به بیماری هایی همچون آرتریت و پوکی استخوان را کاهش می دهند.
قارچ شیتاکه مفید برای پوست و مو
مطالعه ای نشان داده عصاره قارچ شیتاکه به دلیل دارا بودن اسید کوجیک به از بین رفتن لکه های تیره و جای جوش و زخم روی پوست کمک کرده، پوست را روشن و صاف می کند و پیری پوست را به تاخیر می اندازد. قارچه شیتاکه به دلیل خواص آنتی اکسیدانی به کاهش التهاب پوست کمک کرده و برای درمان مشکلات پوستی همچون روزاسه و اگزما مفید می باشد.سلنیوم موجود در قارچ شیتاکه برای درمان آکنه و جوش مفید بوده و کمبود این ماده معدنی از عوامل بروز آکنه می باشد. قارچ شیتاکه حاوی مقادیر زیادی مس و همچنین ویتامین C است که هر دو برای تولید کلاژن ضروری بوده و رشد و سلامت موها را بهبود می بخشند.
نحوه مصرف قارچ شیتاکه
راه های مختلفی برای پخت قارچ شیتاکه وجود دارد اما بهترین راه برای حفظ طعم منحصر بفرد و مواد مغذی موجود در آن، تفت دادن قارچ در اندکی روغن، روی حرارت متوسط برای حداکثر هفت دقیقه می باشد. قارچ شیتاکه تازه عطر و طعم ملایمی دارد و خشک کردن آن باعث افزایش قابل توجه طعم آن خواهد شد. از قارچ شیتاکه در غذاهای مختلف از جمله سوپ، پاستا، خوراک قارچ و سبزیجات و تهیه سالاد قارچ شیتاکه به همراه سبزیجات و میوه هایی همچون پیاز، فلفل، گوجه فرنگی، هویج، انبه کال، لیمو استفاده می شود.
طبع قارچ شیتاکه
قارچ شیتاکه، (به انگلیسی : shiitake mushroom) قارچی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز و بومی چین و ژاپن است که امروزه در ایالات متحده آمریکا، کانادا و سنگاپور هم پرورش داده می شود. این نوع قارچ ها که به طور طبیعی بر روی درختان جنگلی دیده می شود، بین 5 تا 10 سانتی متر رشد می کنند. طبیعت قارچ شیتاکه خنثی می باشد. قارچ شیتاکه سرشار از آنتی اکسیدان ها، ویتامین B2، ویتامین B3، ویتامین B5، ویتامین B6، فولات، ویتامین C، ویتامین D، منیزیم، روی، مس، سلنیوم و فیبر می باشد. قارچ شیتاکه در ایران در استان خراسان رضوی پرورش داده می شود. امروزه برای تولید و پرورش قارچ شیتاکه از چوب خرد شده و برنج به عنوان بستر استفاده می شود.
عوارض قارچ شیتاکه
اکثر افراد با خیال راحت و بدون هیچ نوع مشکل و عوارضی می توانند از قارچ شیتاکه استفاده کنند. اما در موارد نادر نیز ممکن است برخی از افراد پس از خوردن این قارچ بثورات پوستی در بدن خود مشاهده نمایند. این نوع عارضه که در موارد معدود به وجود می آید، ممکن است ناشی از لنتینان موجود در شیتاکه باشد. همچنین در بعضی موارد نیز ممکن است در صورت استفاده طولانی مدت از این قارچ عوارضی همچون ناراحتی معده و حساسیت به نور خورشید حاصل شود. در مبتلایان به نقرس قارچ شیتاکه باید بااحتیاط صورت گیرد زیرا برخی منابع ادعا می کنند که علائم نقرس با مصرف این قارچ بیشتر می شود. در این زمینه به تحقیقات گسترده تری نیاز است.
کلام پایانی
قارچ شیتاکه که بومی آسیای شرقی است اکنون به دلایل مزایای ویژه خود برای سلامتی در بسیاری دیگر از نقاط جهان نیز کشت می شود. مهم ترین فواید قارچ شیتاکه در تقویت سیستم ایمنی، مبارزه با سرطان، بهبود سلامت قلب و درمان زگیل تناسلی خلاصه می شود. این قارچ را هم می توان به عنوان غذا در ترکیب با دیگر مواد غذایی استفاده کرد و هم به صورت مکمل غذایی از آن بهره گرفت.
