سمنو از عصاره جوانه گندم تشکیل می شود و یکی از سین های سفره هفت سین است که خواص فراوانی برای سلامتی دارد. این سین مغذی سفره هفت سین، نمادی از قدرت و برکت محسوب می شود و در روزهای پایانی سال به صورت گروهی در برخی از مناطق کشور طبخ می شود. ویتامین ها و آنتی اکسیدان های موجود در سمنو آن را به یکی از پر خاصیت ترین مواد غذایی تبدیل نموده است؛ در این بخش خواص سمنو را برای درمان بیماری های مختلف آورده ایم.
تاریخچه ای مختصر از سمنو
سمنو از دیرباز در منوی غذایی ایرانی ها وجود داشته است. سمنو در جشن ها و مهمانی های ویژه مانند نوروز و جشن عروسی سرو می شود. به نوعی می توان گفت که سمنو در فرهنگ ایران و ایرانی جای خوش کرده است. سمنو نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای حوزه کاسپین مانند ازبکستان، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان نیز درست می شود.سمنو از شیره جوانه گندم و آرد پخته می شود. شیرینی موجود در سمنو از شکر به دست نمی آید، بلکه از شیره جوانه گندم به دست می آید.
در طی فرایند جوانه زنی گندم، آنزیم آمیلاز قند پیچیده موجود در گندم را به قند ساده در جوانه گندم تبدیل می کند. قند ساده موجود در جوانه گندم طعم شیرینی سمنو را ایجاد می کند.
ارزش غذایی سمنو
برای اینکه از خواص سمنو بیشتر بدانید، در ابتدا ارزش غذایی و کالری آن راباید در نظر بگیرید.برای این موضوع می توانید از جدول زیر کمک بگیرید. ۱۰۰ گرم سمنو انرژی برابر ۳۰۰ کیلوکالری به بدن می دهد. اگر بخواهیم واضح تر توضیح دهیم ، خوردن یک لیوان سمنو ، ۱۸۰ کیلوکالری انرژی برای بدن فراهم کرده اید. برای سوزاندن این مقدار انرژی باید ۱ ساعت پیاده روی کنید. ارزش غذایی ۱۰۰ گرم سمنو مقدار موجود
- انرژی (کالری) ۳۰۰ کیلو کالری
- کربوهیدرات ۵۲ گرم
- پروتئین ۱۶ گرم
- چربی ۳.۵ گرم
- آهن ۱۳ میلی گرم
- اسید فولیک ۷۷ میکرو گرم
- کلسیم ۴۰ میلی گرم
- پتاسیم ۲۰۷ میلی گرم
مهم ترین خواص سمنو
فواید سمنو باعث شده است تا این دسر خوش طعم به یکی از نمادهای اصلی مهم ترین جشن باستانی ایرانیان یعنی نوروز تبدیل شود. سمنو یک میان وعده سالم است و برای داشتن یک برنامه غذایی مغذی تر می توانید این دسر خوشمزه را جایگزین کیک و بیسکوییت های شرکتی کنید. در تهیه سمنو از هیچ شیرین کننده ای استفاده نمی شود و طعم شیرینی طبیعی آن از جوانه گندم سرچشمه می گیرد.
طبخ سمنو در خانه حدود ۴ روز زمان لازم دارد تا شیرینی جوانه گندم به آرامی آزاد شود. برای حفظ خواص سمنو، فرایند پخت باید با حرارت ملایم انجام شود. سمنو سرشار از ویتامین E است؛ ویتامینی که از آن به عنوان اکسیر زیبایی و جوانی یاد می شود. عمده خواص سمنو به دلیل وجود مقادیر بالای ویتامین E است، اما فواید سمنو تنها از وجود این ویتامین ناشی نمی شود. سمنو دارای طبعی گرم و معتدل است و می توان گفت که مصرف به اندازه آن هیچ مشکلی برای افراد ایجاد نمی کند.
یون های فلزی مهم و مفید زیادی مانند روی، کلسیم، پتاسیم و فسفر در سمنو وجود دارند که نقش مهمی در سلامت انسان ایفا می کنند. وجود فولات و فیبر هم از دیگر دلایل مهم برای اثبات خواص سمنو هستند و می دانیم که این ترکیبات تاثیر زیادی در واکنش های متابولیک بدن دارند. جوانه گندم و سمنو دارای مقادیر زیادی تیامین یا همان ویتامین B۱ هستند و نقش ویتامین های گروه ب بر هیچکس پوشیده نیست.
فواید سمنو برای سیستم ایمنی
سمنو سرشار از آنتی اکسیدان هاست و می تواند مقاومت سیستم ایمنی بدن انسان را در مقابل رادیکال های آزاد محیطی یا رادیکال های حاصل از واکنش های متابولیسمی، افرایش دهد. فسفر یکی دیگر از مواد اصلی موجود در سمنو است که وجود آن برای ترمیم آسیب های بافتی ضرورت دارد.
زینک یا روی، یکی از مواد مهم موجود در سمنو است که وجود آن موجب افزایش مقاومت بدن در مقابل عفونت های ویروسی و سرماخوردگی های معمولی می شود. یکی دیگر از خواص سمنو برای تقویت سیستم ایمنی، مربوط به وجود مقادیر بالایی از منیزیوم است. عنصر منیزیوم نقش قابل توجه و مهمی در تقویت سیستم ایمنی، تراکم استخوان و بهبود وضعیت سیستم قلبی و عروقی ایفا می کند.
خواص سمنو برای زیبایی و سلامت پوست و مو
مصرف سمنو به صورت خوراکی و استفاده از آن در ماسک های گیاهی از گذشته تا کنون بین ایرانی ها مرسوم بوده است. فواید سمنو برای پوست و مو ناشی از وجود مقادیر بالایی از ویتامین E در این دسر خوشمزه است. برای استفاده بهتر از این خاصیت، توصیه می شود در مراحل اولیه پخت سمنو مقداری از روغن جوانه گندم را از آن جدا کنید. روغن جوانه گندم موجود در سمنو می تواند به عنوان یک مرطوب کننده قوی برای پوست و مو عمل کند. این روغن را می توان قبل یا بعد از استحمام استفاده کرد تا از آسیب های ناشی از حرارت سشوار جلوگیری شود. این روغن می تواند از وزشدن مو جلوگیری کند و لطافت مو ها را افزایش دهد. وجود ویتامین A یکی دیگر از علل فواید سمنو برای زیبایی و شادابی پوست صورت و بدن است. ویتامین A از پیری زودرس جلوگیری می کند و مصرف آن برای حفظ رطوبت پوست ضرورت دارد. ویتامین های E و A در کنار زینک موجود در سمنو می توانند به شفافیت پوست، افزایش رشد مو و استحکام ناحن ها کمک کنند.
تاثیر سمنو در بهبود وضعیت سیستم گوارش
از مهم ترین خواص سمنو، بالابودن مقدار فیبر موجود در آن است. فیبر نقش بسیار پررنگی در بهبود وضعیت گوارشی و هضم غذا دارد. فیبرها در بدن انسان جذب نمی شوند؛ اما مصرف آن ها برای سیستم گوارش انسان ضروری ست. مصرف فیبر می تواند از بروز سرطان کولون جلوگیری کند؛ چرا که فیبر حرکات دودی روده را تسریع می کند .شاید بگویید فیبر فقط در میوه ها و سبزیجات وجود دارد و یک دسر قندی نمی تواند فیبر داشته باشد. فراموش نکنید سمنو قبل از این که یک دسر محسوب شود، نوعی داروی گیاهی در طب سنتی ایرانی ست. سمنو کاملا گیاهی ست و از گندم تهیه می شود. سمنو تقریبا شامل تمام خواص موجود در جوانه گندم است. برای حفظ خواص جوانه گندم باید سمنو با کم ترین حرارت ممکن طبخ شود تا پروتئین ها و مواد مغذی اصلی آسیب نبینند.
فواید سمنو برای کم خونی
سمنو دارای مقدار زیادی اسید فولیک است و می دانیم وجود اسیدفولیک برای عملکرد صحیح ویتامین های B۹ و B۱۲ ضرورت دارد. این دو ویتامین مهم ترین نقش را در فرایند خونسازی برعهده دارند. آهن هم به مقدار قابل توجهی در سمنو وجود دارد که در کنار اسیدفولیک به فرایند خونسازی کمک می کند.
فواید سمنو در زمان بارداری
وجود اسیدفولیک برای مادران باردار و مادران شیرده امری بسیار مهم است؛ چرا که اسیدفولیک برای بسته شدن صحیح لوله عصبی جنین و تکامل مغز ضروری ست. به مادران باردار توصیه می شود در طول دوران بارداری و مخصوصا در سه ماه اول از مکمل های اسیدفولیک و مواد غذایی دارای آن استفاده کنند.
خواص سمنو برای کاهش وزن
مصرف سمنو به افرادی که قصد دارند وزن خود را کاهش دهند، توصیه می شود. سمنو باعث کاهش اشتها می شود و به دلیل انرژی زایی بالا، افراد برای مدت بیشتری احساس سیری می کنند. خواص سمنو تنها زمانی موثر واقع می شود که به مقدار مناسب مصرف شود و زیاده روی در مصرف آن می تواند چاق کننده باشد.
فواید سمنو برای بیماران مبتلا به دیابت
قند موجود در سمنو کاملا طبیعی ست؛ به همین دلیل به افراد دیابتی توصیه می شود به جای استفاده از قندهای مصنوعی و دسرهای کارخانه ای، سمنو میل کنند. قند سمنو که از جوانه گندم حاصل شده است، مالتوز نام دارد. مالتوز نسبت به قند معمول مورد استفاده یعنی ساکارز، شیرینی کمتری دارد و برای مصرف افراد دیابتی مناسب تر است.افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که در معرض خطر این بیماری قرار دارند، نباید در مصرف سمنو زیاده روی کنند. رعایت اعتدال در مصرف سمنو برای این افراد بسیار مهم است.
خواص سمنو برای تقویت استخوان ها
سمنو دسری خوشمزه و درعین حال اکسیر زندگی بخش سفره نوروز است که دنیایی از ویتامین ها آن را تبدیل به ماده ی غذایی ارزشمند کرده اند. این دسر گندم گونِ سرشار از خاصیت، برای بسیاری از مشکلات و بیماری های جسمی شفابخش است. سمنو سرشار از کلسیم و پتاسیم است و به همین دلیل داروی بیماری هایی همچون پوکی استخوان خواهد بود. کسانی که میان سالی را سپری کرده اند و کم کم نشانه های پیری در جسم شان بروز می کند، با مصرف به انداره ٔ سمنو می توانند به تقویت استخوان های خود کمک و بیماری پوکی استخوان را در زندگی خود کم اثر کنند.
خوشمزه ای مفید برای کودکان و جنین
سمنوی خوش عطر هفت سین، اکسیری برای رشد کودکان و جنین در دوران بارداری است. مواد مغذی موجود در این دسر نوروزی، به رشد مغزی و تقویت استخوان های کودک کمک می کند. خوردن این دسر برای زنان باردار بسیار مفید است و به تکمیل رشد جنین کمک می کند و به دلیل آن که سرشار از آهن است، درمانی برای کم خونی در دوران بارداری نیز خواهد بود. جادوی سمنو برای تولد و رشد نوزاد هنوز تمام نشده است؛ ویتامین ها و مواد مغذی آن به درمان نازایی هم کمک می کند.
از دیگر شفابخشی های سمنوی خوش رنگ وبو
هزاران خاصیت درون این اکسیر نوروزی نهفته است که هر کدامش، داروی یک معضل جسمی یا روحی است. درمان بی خوابی، سوء هاضمه، تیروئید، سرگیجه های مداوم، پارکینسون، بیماری های ریوی، یبوست، واریس، ضعف حافظه، ضعف اعصاب، عوارض یائسگی، هپاتیت، کم خونی و… از جمله خواص بسیار مفید و حیات بخش سمنو است. همچین سمنو برای درمان بیماری خود ایمنی پسوریازیس بسیار مفید عمل می کند. شیرینی طبیعی و مفید این معجون برای بیماران دیابتی مضر نیست، اما مصرف بیش ازحد سمنو، به دلیل کالری آرد گندم موجود در مواد آن، برای این بیماران مشکل ساز خواهد شد. فراموش نکنید که اعتدال در مصرف، شرط مفید بودن این ماده است.
طرز تهیه سمنو، سین خوش عطر و بوی سفره نوروز
- دانه های گندم در یک ظرف بزرگ خیس دهید.
- دانه ها را روی سینی پخش کنید و پارچه مرطوب روی آن بکشید.
- 3 روز زمان برای جوانه زدن دانه ها نیاز است.
- گندم ها را حسابی بکوبید و با کمک ظرف صافی و پارچه ای توری مانند، شیره ی خالص آن را جدا کنید.
- آرد سبوس دار را به ترکیب آب و شیره اضافه کنید.
- این مخلوط خوش عطر را مدام هم بزنید تا صاف و یک دست شود.
- مواد را داخل دیگ بریزید و روی حرارت بگذارید و دائم به هم بزنید تا رنگ آن قهوه ای شود و سمنو سفت شود.
- آب را به تدریج به این مخلوط سفت و سرخ شده اضافه کنید و هم بزنید تا ترکیبی صاف و غلیظ به وجود آید.
- بادام را به سمنو، اضافه کنید و هم زدن را ادامه دهید تا مخلوط، کش بیاید.
- بعد از اتمام هم زدن، یک ساعت فرصت استراحت به سمنو را روی حرارت ملایم بدهید.
چند نکته مهم برای نگهداری سمنو خانگی
سمنویی که رقیق باشد و داخل آن آب داشته باشد، خیلی زود کپک می زند، پس برای نگه داشتن سمنو برای 3 تا 4 ماه سمنو باید حسابی غلیظ شود و به آن آب هم اضافه نکنید. استفاده از گندم شمال باعث می شود که سمنوی شما طعم شیرین تری پیدا کند.پس از پخت سمنو، تفاله های گندم را که همان سبوس گندم است، دور نیندازید، زیرا خواص بسیار زیادی دارد. تفاله های گندم را روی یک سینی پهن کنید و در مقابل نور خورشید خشک کنید و سپس آنها را آسیاب کنید و زمان تهیه نان، این سبوس را داخل خمیر نان بریزید تا نان سبوس دار گردد.برای نگه داشتن سمنو برای مدت زمان طولانی آن را در فریزر نگه دارید. در هنگام مصرف سمنو را از فریزر خارج کنید، داخل یک ظرف بریزید تا یخ آن کم کم آب شود.
مصرف سمنو چه مضراتی دارد؟
قبل از مصرف سمنو باید به خوبی در مورد آن اطلاعات داشته و با خواص و مضرات سمنو آشنا باشید. فواید سمنو بسیار زیاد است اما مصرف بیش از حد آن می تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد. سمنو کالری زیادی دارد؛ پس اگر قصد دارید وزنتان را کاهش دهید باید در مصرف آن میانه رو باشید.
جوانه گندم ماده اصلی سمنو است و تمامی خواص سمنو مربوط به وجود این ماده است. جوانه گندم فواید و خواص زیادی دارد؛ اما مصرف آن برای افرادی که به گلوتن گندم حساسیت دارند، مشکل ساز است. افرادی که مبتلا به بیماری سلیاک هستند نباید به هیچ عنوان سمنو مصرف کنند؛ چرا که در بررسی خواص و مضرات سمنو برای آن ها، کفه مضرات سنگینی می کند.
آشنایی با تمام خواص و فواید ماست یونانی
