ویتامینهای گروه B شامل هشت ویتامین هستند که بدن قادر به ساختن آنها نیست و باید از طریق غذای روزانه جذب بدن شوند. این ویتامینها برعکس ویتامین D،محلول در آب است، دقیقا مانند ویتامین C. ویتامینهای این گروه به ترتیب زیر هستند:
B-1 (تیامین)
B-2 (ریبوفلاوین)
B-3 (نیاسین)
B-5 (پانتوتنیک اسید)
B-6 (پیریدوکسین)
B-7 (بیوتین)
B-9 (فولیک اسید)
B-12 (کوبالامین)
هر کدام از این ویتامینها در مواد غذایی خاصی یافت می شوند و نقش مهمی در عملکردهای گوناگون بدن ایفا میکنند. صرف نظر از اهمیت هر عضو گروه B، مجموع این 8 ویتامین در آزاد کردن انرژی از چربیها و کربوهیدراتها بسیار اهمیت دارند. فقر ویتامین های گروه B میتواند به مشکلات متابولیسمی مثل چاقی و یا کاهش سطح انرژی بدن منجر شود. در مکملهای B کمپلکس تمام این هشت ویتامین در یک کپسول در دسترس هستند.
این ویتامینها برای حفظ سلامتی و پیشگیری از برخی بیماریها حائز اهمیت هستند. تاثیر مستقیم آنها بر سطح انرژی، سلامت مغز و متابولیسم سلولی تنها چند نمونه از سازوکارهای آنها در بهبود وضعیت جسمانی و روانی هستند. مهمترین تاثیرات ویتامینهای گروه B به شرح زیر است:
پیشگیری از عفونتها و تقویت عملکرد سلولهای ایمنی
بلوغ بهتر سلولهای خونی
افزایش سطح انرژی بدن
بینایی بهتر
عملکرد بهتر مغز
هضم بهتر غذا
اشتهای متعادل
سلامت نورونهای عصبی
تولید برخی هورمونها و پیام رسانهای عصبی
افزایش حجم عضلانی
اگر به طور خلاصه به وظیفه هر کدام از ویتامینهای گروه B اشاره کنیم ویتامینهای B1، B2، B5 و B6 در تولید انرژی سلولی نقش دارند. ویتامین B12 در تولید سلولهای خونی از مغز استخوان و ویتامین B3 در ترمیم DNA و سلامت پوست نقش دارد. ویتامینهای B1، B2 و B6 در عملکرد مطلوب سیستم عصبی نقش پررنگی دارند. ویتامین B6 در کاهش علائم PMS و بیوتین در تقویت ناخنها مهم هستند.
خوشبختانه ویتامینهای گروه B در بسیاری از مواد غذایی وجود دارند، بنابراین اگر کسی رژیم غذایی سلامت و کافی داشته باشد هرگز دچار کمبود ویتامینهای گروه B نمیشود. افرادی که شرایط زیر را دارند باید ویتامین ب بیشتری دریافت کنند:
ورزشکارانی که به صورت حرفهای و مستمر در رشتههای ورزشی مختلف مثل شنا، دو میدانی و یا آمادگی جسمانی فعالیت دارند. با توجه به وضعیت جسمانی این وزشکاران، متخصصان تغذیه برای بهبود توان عضلانی و سلامت جسمانی و ذهنی کمپلکس B تجویز میکنند
در مواردی که فرد دچار استرس مزمن و طولانی مدت باشد؛ به دلیل تحلیل رفتن ذخایر ویتامین B در مغز و نیز جذب نامناسب این ویتامینها از غذای روزانه، پزشکان مکملهای B کمپلکس را برای بهبود شرایط ذهنی و عصبی تجویز میکنند
افرادی که به دلیل فقر اقتصادی و یا ذائقه محدود برنامه غذایی متعادلی ندارند و قادر نیستند ویتامینهای مورد نیاز خود را از طریق غذا دریافت کنند
زنانی که باردار هستند باید مقادیر بیشتری فولیک اسید مصرف کنند تا سلامت جنین در معرض خطر قرار نگیرد
افراد گیاهخوار یا وگان باید ویتامینهای گروه ب را مصرف کنند
کسانی که بیماری خاصی دارند و یا دارو خاصی مصرف میکنند
قبل از مصرف مکملهای B کمپلکس حتما با پزشک مشورت شود تا دوز روزانه این ویتامین برای شما تعیین گردد.
بیشتر افرادی که برنامه غذایی متعادلی دارند مقادیر کافی از این ویتامین را روزانه دریافت میکنند. اما ممکن است به دلیل کمبودن تنوع غذایی و یا برخی اختلالات گوارشی علائم کمبود این ویتامینها در بدن بروز کند. معمولا علائم فقر ویتامینهای گروه B به اشکال زیر ظاهر میشود:
راشهای پوستی
ترکهای لب و دهان
فلسی شدن و پوسته پوسته شدن لبها
خستگی و ضعف بدنی
کم خونی
کاهش قدرت تمرکز و کاهش یادگیری
زودرنجی و افسردگی
حالت تهوع
اسهال
کرامپهای شکمی
یبوست
احساس بی حسی در دست و پا و خواب رفتگی پا
اگر هر کدام از علائم بالا را در خود احساس میکنید و از علت آن آگاه نیستید با پزشک خود مشورت نمایید چراکه برخی از علائم کمبود ویتامینهای گروه B با نشانههای سایر بیماریها تشابه دارد و به همین دلیل نمیتوان تنها به حدس و گمان شخصی اکتفا نمود.
کمبود ویتامینهای گروه B علائم مشخصی دارد که به آنها شاره شد. اما اگر این کمبودها جبران نشود و علائم تحت مراقبت درمانی قرار نگیرد منجر به بروز بیماریهای زیر میشود:
کم خونی
بیماریهای گوارشی
بیماریها و اختلالات پوستی
عفونتهای مکرر به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی
افزایش احتمال بیماریهای عصبی
بیماری تصلب شرایین
ارتباط ویتامین B با سیستم عصبی یکی از جنبههای بسیار مهم این گروه ویتامینی است. ویتامینهای B، به خصوص B1 (تیامین)، B6 (پیریدوکسین) و B12 (کبالامین) نقش بسیار حیاتی در حفظ سلامت و عملکرد بهینه سیستم عصبی دارند.
ویتامین B6 به عنوان یکی از عوامل مهم در تولید سروتونین و نوروپینفرین (هورمونهای خوشحالی) در مغز شناخته میشود. این هورمونها نقش مهمی در حفظ حالت خوب و تعادل روحی دارند.
ویتامین B1 (تیامین) در فرآیند تولید انرژی برای سلولهای عصبی شرکت دارد. عدم تأمین کافی از این ویتامین میتواند به عملکرد نادرست سلولهای عصبی و در نتیجه به مشکلات عصبی منجر شود.
ویتامین B12 (کبالامین) نقش مهمی در حفظ سلامت مغز و سیستم عصبی مرکزی ایفا میکند. این ویتامین به تولید ماده میلین کمک میکند که پوشش سلولهای عصبی را تقویت میکند و از حملات عصبی جلوگیری میکند.
ویتامین B1 و B6 به تقویت عملکرد حافظه و افزایش توانایی یادگیری کمک میکنند. این اثرات به طور مستقیم با حفظ سلامت عصبی و انتقال پیامهای عصبی مرتبط است.
مصرف مناسب ویتامینهای B به عنوان یک فاکتور پیشگیری کننده میتواند از مشکلات عصبی ناشی از کمبود این ویتامینها جلوگیری کند، از جمله عوارضی مانند درد عصبی و اختلالات حرکتی.
اگرچه این توضیحات به تأکید بر اهمیت ویتامین B در حفظ سلامت سیستم عصبی اشاره دارد، اما لازم به ذکر است که مصرف متوازن و کافی از این ویتامینها در کنار کمک گرفتن از متخصصین تغذیه فیت کلاب برای دریافت یک رژیم غذایی سالم، به بهبود عملکرد سیستم عصبی و ارتقاء کلی سلامت به شدت کمک میکند.
یکی از نقشهای اساسی ویتامین B در تغذیه کودکان، مشارکت در فرآیندهای تولید انرژی است. این ویتامین در متابولیسم گلوکز و اسیدهای چرب مشارکت داشته و انرژی لازم را برای بدن فراهم میکند. این انرژی برای فعالیتهای روزمره، بازیهای کودکان و حتی فرآیندهای رشد بدن از اهمیت بسزایی برخوردار است. ویتامین B نقش مهمی در ساخت پروتئینهای بدن دارد. پروتئینها برای رشد و بازسازی بافتهای بدن ضروری هستند و ویتامین B در این فرآیند به عنوان یکی از عوامل اصلی شناخته میشود.
علاوه بر این، ویتامین B در حفظ سلامت سیستم عصبی نیز نقش بسیار حیاتی دارد. این ویتامینها به تقویت سلولهای عصبی و افزایش عملکرد مغز کمک میکنند. برخی از این ویتامینها، مانند ویتامین B12، در تولید ماده میلینی که پوششی برای سلولهای عصبی ایجاد میکند، نقش دارند. از این رو، اهمیت ویتامین B در تغذیه کودکان بیش از پیش واضح میشود. کودکان در دورههای رشد فزایندهای قرار دارند و نیازهای بالای انرژی و ساختاری برای رشد سالم دارند. تضمین تأمین کافی و متعادل از این گروه ویتامینی میتواند به کاهش خطر کمبود انرژی، عقبماندگی رشد و مشکلات عصبی در کودکان کمک کند.
آزمایشات نشان داده که کودکانی که کمبود ویتامینهای گروه B هستند از دیگر کودکان بیشتر عصبی می شوند، زیرا که ویتامینهای B در داشتن بدن و مغز سالم تاثیر گذار می باشد، این دسته ویتامین ها سوخت و ساز بدن را بالا برده و خلق و خو را بهبود می بخشد، برای تامین کمبود ویتامین B بدن کودک از منابع غذایی حاوی این ویتامین می توانید استفاده کنید.