میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر دفروکسامین

دفروکسامین چیست و چرا تجویز می شود؟

دفروکسامین (Deferoxamine) یک عامل شلاته کننده فعال است که به عنوان داروی کمکی در درمان مسمومیت با آهن به کاربرده می شود. همچنین برای تسریع دفع آهن (به دنبال تزریق مکرر خون مثلاً در بیماران تالاسمی )مصرف می شود.

دفروکسامین از راه تزریق وریدی، عضلانی یا داخل صفاقی برای کنترل تجمع آلومینیوم در استخوان، در مبتلایان به نارسایی کلیه و در درمان مسمومیت های عصبی یا ناهنجاری های استخوانی در بیماران تحت دیالیز به کاربرده می شود.

نامهای تجاری: Desferal

اشکال دارو

• دسفرال(دفروکسامین )500م گ خارجی ویال
• دسفوناک(دفروکسامین مسیلات)500م گ ویال روناک دارو
• دفروکسیر(دفروکسامین مزیلات ایرانی)500م گ ویال
• دفروکسامین 500م ایرانی

مکانیسم اثر دفروکسامین

داروی دفروکسامین با اتصال به یون آهن سه ظرفیتی و ایجاد یک کمپلکس پایدار یون آهن را شلات کرده و از جریان خون خارج می کند. این داروی دفروکسامین تمایل زیادی برای اتصال به یون آهن 3 ظرفیتی دارد و هر 100 میلی گرم آن حدود 8.5 میلی گرم آهن را شلات می کند.

فارماکودینامیک

ترکیبات شلات کننده آهن با تمایل بالا به یون آهن 3 ظرفیتی وصل می شوند. شلات حاصله در ادرار دفع می شود بنابراین از تجمع آهن در بافت ها و ایجاد آسیب جلوگیری می شود. داروی دفروکسامین تمایل به اتصال به سایر یونهای فلزی مانند آلومینیوم نیز دارد.

فارماکوکینتیک

• دفروکسامین بعد از تزریق عضلانی یا زیرجلدی به خوبی جذب شده اما در مصرف خوراکی، جذب آهسته و ناقص انجام می شود.
• اتصال پروتئینی دارو پائین و کمتر از 10 درصد است. دارو عمدتا در پلاسما متابولیزه می شود و متابولیسم کبدی آن اندک است.
• راه حذف دارو مشخص نیست اما اندکی در مدفوع از طریق صفرا دفع می شود.
• نیمه عمر داروی دفروکسامین به علت الگوی حذف دو فازی دارو در افراد سالم ابتدا یک ساعت و در فاز دوم یک فاز آهسته شش ساعته است.

موارد و مقدار مصرف دفروکسامین

الف) مسمومیت حاد با آهن.

بزرگسالان و کودکان : ابتدا مقدار یک گرم تزریق عضلانی یا وریدی می شود و به دنبال آن، مقدار 500 میلی گرم هر چهار ساعت، برای دو نوبت سپس، در صورت نیاز، مقدار 500 میلی گرم هر 12-4 ساعت تزریق عضلانی یا وریدی می شود. در صورت انفوزیون وریدی، سرعت آن نباید از mg/kg15 در ساعت تجاوز کند. مقدار مصرف این دارو نباید از شش گرم در 24 ساعت بیشتر باشد.

ب) زیادی مزمن دریافت آهن ناشی از انتقال مکرر خون.

بزرگسالان و کودکان : مقدار g/day 1-5/0 تزریق عضلانی، بعلاوه با تجویز هر واحد خون، به طور مجزا دو گرم به آهستگی تجویز شود. انفوزیون وریدی نباید از mg/kg 15 در ساعت تجاوز کند. حداکثر مقدار تجویز یک گرم روزانه در زمانی که ترانسفیوژن خون صورت نمی گیرد و 6 گرم در روز در بیمارانی است که ترانسفیوژن صورت می گیرد. روش دیگر، انفوزیون زیر جلدی مقدار 2-1 گرم از دارو طی 24-8 ساعت است.

پ) تشخیص مسمومیت با آلومینیوم در بیماران با بیماری مزمن کلیوی.

یک تست دوز mg/kg 50 وریدی در ساعت آخر دیالیز در صورت سطح سرمی آلومینیوم mcg/L 200-60 و وجود علائم سمیت تجویز می شود. در صورتی که سطح آلومینیوم بیشتر از mcg/L 200 است، استفاده نشود.

ت) درمان مسمومیت با آلومینیوم در بیماران با بیماری مزمن کلیوی.

mg/kg 10-5 وریدی، 6-4 ساعت قبل از دیالیز تجویز می شود. هر10-7 روز یک بار همراه 4-3 جلسه دیالیز، در بین هر دوز تجویز می شود. در صورتی که سطح آلومینیوم بیشتر از mcg/L 200 است، استفاده نشود.

نکات قابل توصیه

در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود:

• سابقه آلرژی به دارو یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها و مواد غذایی
• دفروکسامین ممکن است باعث تغییر رنگ ادرار به قهوه ای مایل به قرمز شود که ضرری برای بدن ندارد.
• تا مشخص شدن اثرات دارو روی هوشیاری بیمار, از رانندگی و انجام کارهای دقیق خودداری شود.
• به صورت دوره ای و منظم بررسی بینایی انجام شود.
• آزمایشات منظم خون برای بیمار انجام شود.
• قبل از شروع درمان با دفروکسامین و همزمان با درمان , بررسی های دوره ای گوش و شنوایی انجام شود.
• ممکن است مصرف دفروکسامین روی نتایج برخی آزمایشات تاثیر گذار باشد بنابراین حتما قبل از انجام آزمایش در مورد مصرف دفروکسامین با پزشک مشورت شود.
• در صورت مصرف هرگونه مکمل غذایی خصوصا مواردی که حاوی ویتامین سی هستند قبل از مصرف با پزشک مشورت شود.
• احتمال عفونت های شدید و حتمی کشنده قارچی وجود دارد بنابراین در صورت تب, آبریزش بینی, تغییرات چشم, سرفه و کوتاهی تنفس با پزشک مشورت شود.
• ممکن است مصرف دفروکسامین باعث کندی رشد کودکان شود بنابراین نیاز به آزمایشات دوره ای است تا در صورت لزوم, مصرف دارو خاتمه یابد. مصرف دارو در افراد با سن بیش از 65 سال عوارض جانبی بیشتری دارد.
• مصرف داروی دفروکسامین باید حداقل 4 ساعت با داروها و مکمل های حاوی کاتیون های پلی والان ( آلومینیوم, آهن و زینک) فاصله داشته باشد.

میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر دکس مدتومیدین