موارد مصرف ریواروکسابان
پیشگیری از حوادث ترومبولیتیک بعد از جراحی های لگن و زانو
پیشگیری از سکته مغزی و آمبولی سیستمیک در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی غیر دریچه ای
مکانیسم اثر ریواروکسابان
باعث مهار فعالیت پلاکت و تشکیل لخته فیبرینی از طریق مهار مستقیم، انتخابی و برگشت پذیر فاکتور Xa (FXa)در هر دو مسیر انعقادی داخلی و خارجی می شود. FXa بعنوان بخشی از کمپلکس پروترومبیناز، خود متشکل از فاکتور Va ، یون های کلسیم، فاکتور II و فسفولیپید بوده که تبدیل پروترومبین به ترومبین را کاتالیزه می نماید. ترومبین هم باعث فعال شدن پلاکت ها و هم باعث کاتالیزه شدن تبدیل فیبرینوژن به فیبرین می شود.
فارماکوکینتیک ریواروکسابان
جذب: سریع
توزیع: Vdss= 50L
اتصال به پروتئین: حدود 95-92 % ( عمدتا به آلبومین )
متابولیسم: کبدی، از طریق CYP3A4/5 و CYP2J2
زیست دست یابی: مطلق: دوز 10 میلی گرمی حدود 100-80 % و دوز 20 میلی گرمی حدود 66 % ( در حالت معده خالی )، این عدد با معده پر افزایش می یابد.
نیمه عمر: نهایی: 9-5 ساعت، در افراد میانسال: 13-11 ساعت
زمان رسیدن به پیک پلاسمایی: 4-2 ساعت
دفع: ادرار ( 66 % عمدتا از طریق ترشح فعال توبولی، 36 % بصورت داروی تغییر نیافته و 30 % بصورت متابولیت های غیر فعال )، مدفوع ( 28 %، 7 % بصورت داروی تغییر نیافته و 21 % بصورت متابولیت های غیر فعال )
ریواروکسابان یا زالربان
طی سالهای اخیر محقیقین به دنبال جایگزینی برای قرص وارفارین بوده اند. وارفارین اگر چه در رقیق کردن خون موثر است ولی با دوز یکسان اثرات متفاوتی در افراد گوناگون ایجاد می کند؛ یعنی ممکن است وارفارین ۵ میلی گرم در یک نفر خون را رقیق نکند ولی در فردی دیگر باعث خونریزی وسیع شود. به همین جهت بیمارانی که وارفارین مصرف می کنند، مجبورند تا حداقل ماهی یک بار آزمایش INR. PT بدهند.
ریواروکسابان یک جایگزین مناسب برای وارفارین است. افرادی که دچار گرفتگی عروق پا یا لخته ورید عمقی پا DVT شده اند، چه در فاز حاد برای درمان و چه طولانی مدت برای جلوگیری از لخته شدن مجدد، به راحتی تحت کنترل و درمان با ریواروکسابان قرار گرفته و دیگر نیازی هم به آزمایش INR ندارند.بیماران AF ( مبتلا به آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی ) هم که برای جلوگیری از بروز لخته خون تحت درمان وارفارین قرار گرفته اند، امروزه به راحتی با مصرف ریواروکسابان درمان می شوند و دیگر ترس از خونریزی نیز وجود ندارد.ریواروکسابان در حاملگی و شیردهی قابل استفاده نیست. در بیمارانی که نارسائی شدید کلیه نیز دارند، مصرف این دارو توصیه نمی شود.
اندیکاسیون های تایید شده (FDA)
۱- یشگیری از سکته های مغزی ایسکمیک در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (Non-valvular AF) که بر اساس معیار CHA2DS2-VASc اندیکاسیون دریافت آنتی کواگولانت را دارند: ٢٠ میلی گرم یک بار در روز همراه غذا (ترجیحا شام)
۲- درمان DVT و آمبولی ریه (PE) با ریوارکسابان : دوز ۱۵ میلی گرم دوبار در روز به مدت ٣ هفته و سپس ٢٠ میلی گرم یک بار در روز همراه غذا
۳- پیشگیری ثانویه از DVT و PE در بیماران High-risk پس از درمان اپیزود حاد اولیه: ٢٠ میلی گرم یک بار در روز همراه غذا
۴- پیشگیری از ترومبوز پس از جراحی های ارتوپدی تعویض مفصل زانو و سر ران: ١٠ میلی گرم یک بار در روز با یا بدون غذا، به مدت ٢ هفته در جراحی زانو و ۵ هفته در جراحی هیپ
اندیکاسیون های تایید نشده (FDA)
در بیماران مبتلا به ACS توأم با افزایش بیومارکرهای قلبی، جهت کاهش ریسک حوادث قلبی آینده، اخیرا دوز ۲٫۵ میلیگرم دو بار در روز ریواروکسابان در اروپا تأیید شده است که البته هنوز توسط FDA مورد تأیید قرار نگرفته است.
نکته ١: دوز های فوق در شرایط کارکرد طبیعی کلیه می باشد. در کلیرانس کراتینین کمتر از ۵٠ ml/min نیاز به تنظیم دوز دارد.
نکته ٢: افزایش سن به خودی خود فاکتوری برای ممنوعیت مصرف یا کاهش دوز دارو نیست اما با توجه به دفع کلیوی بخشی از این دارو و کاهش عملکرد کلیه ها در سالمندان، می باید کلیرانس کلیوی در سالمندان حتی با وجود طبیعی بودن کراتینین سرم، محاسبه شود و در صورت افت کلیرانس کراتینین به کمتر از ۵٠ ml/min بر اساس بروشور دارو، کاهش دوز صورت گیرد.برای بیماران AF در کلیرانس کراتینین کمتر از ۱۵ و برای سایر اندیکاسیون ها در کلیرانس کراتینین کمتر از ۳۰ ممنوعیت مصرف دارد.
