منریسم اصطلاحی است که از سده هفدهم میلادی در هنر و ادبیات رایج شد و به تدریج معانی مختلف و مغشوشی به خود گرفت. در معنای عام ، به کاربست تصنعی ، افراطی و تظاهر آمیز شگردهای هر سبک هنری اشاره دارد. ولی دلالت خاص آن به نقاشی ، پیکره سازی و معماری ایتالیایی در فاصله زمانی میان اوج رنسانس و باروک محدود می شود. همچنین این اصطلاح را برای توصیف برخی گرایشات مهم هنر اروپایی پس از مرگ رافائل تا پایان سده شانزدهم به کار می برند. در این گرایش ها نوع فاصله گیری از کلاسی سیسم رنسانس مشهود است و بازتاب رویدادهایی چون اصلاح دینی و جنگ های مذهبی شمال در می توان در آن تشخیص داد.
امروزه اصطلاح منریسم عمدتا به هنر ایتالیا در دوره بین رنسانس متعالی و باروک (از حدود 1520 تا حدود 1600 میلادی) اطلاق می شود.
سبک معماری منریسم
سبکی به شدت انضباطی ، با نوعی بی بند و باری تعمدی ، باوقار و دلنشین ، هرزه نگار و در عین حال مملو از سودای مذهبی ، ملهم از دنیای دیگر باستان است. می توان اصطلاح منریسم را با یک اشاره تلویحی ، سبکی با وقار ، پالوده ، تصنعی ، خودآگاه و درباری نام برد معماری منریسم به سبب روی گرداندن از قواعد کلاسیکی تعادل ، نظم و هماهنگی با معماری رنسانس متفاوت است. همچنین به دلیل این که تمامی عناصر را در الگوهایی یکدست و پویا ادغام نمی کرد با معماری باروک نیز متمایز بود. طرح میکل آنژ برای دهلیز کتابخانه لُرنتسو در فلورانس را می توان پیش درآمدی برای معماری منریست دانست اما آثار جولیو رومانو نمونه های شاخصی از این سبک معماری بودند. در واقع او با بنا کردن پالاتسو دل ته ، الگویی برای معماران سده شانزدهم میلادی پدید آورد که نه فقط در ایتالیا بلکه در انگلستان و فرانسه نیز مورد قبول واقع شد.
مفاهیم و تاریخچه
زمانی که میکل آنژ در سال 1574 معمار سن پیترز در رم شد قوت و وضوح تاثیر اولیه برامانته به علت بازسازی ها و تغییرات متعدد پس از آن از دست رفته بود.میکل آنژ میدان دومی را در زاویه 45 درجه به پلان برامانته اضافه کرد و ترکیب پویایی ایجاد کرد تا بتواند لبه های سست را پیوند دهد و ستون های بزرگی را ایجاد کند که می توانستند طوقه و گنبد عظیم بنا را حمل کنند.او در طوقه وجه طولانی تر پنجره ها را به جای حالت قائم به صورت افقی قرار دارد و روی آن ها را هم با یک پوسته و هم با یک پیشانی پوشش داد که این خود نمونه ای از سبک رفتارگرایانه است که دو عنصر ترکیبی را به هم پیوند می دهد. منریسم خود را به گونه های مختلف نشان داد. شاگرد، متولد رم رافائل، جولیو رومانو از سال 1520 برای دودمان گونتساگا در مانتوا کار کرد و در این دوران یک مجموعه انحراف از قواعد کلاسیک را در شاهکارش پالاتسو(قصر) دل ته به نمایش گذاشت که در آن ها ریتم ها عوض و بدل می شوند.نیم ستون های خارجی نما با سطوح زبرکار شده ترکیب می شوند و تاق ها با سنتوری ها در هم می آمیزند. این اثر به عنوان یک ابداع جدید خودنمایی می کند،ولی هرگز از قواعد سنت کلاسیک نه از لحاظ معماری و نه از لحاظ معنایی دور نمی شود و در یک اندرونی با شکوه به اوج می رسد که اگرچه تزئینات معماری خاصی ندارد، ولی با یک اثر نقاشی پوشانده شده است و غلبه بر نظام کلاسیک به دست بزرگان این فن را به تصویر می کشد.
آندریا پالادیو که احتمالا با رومانو کار کرده بود سنت کلاسیک را جهت در بر گرفتن عناصر ناسازگار پیشین به صورت مشابهی توسعه داد. بهره گیری از خطای حسی نیز عنصری کلیدی در طراحی پالاتسوماسیمو به دست بالداساره پروتسی در رم است.معمار این اثر که با مشکل زمین نا هموار بنا روبرو بود، ناگزیر بود قصر دو قلوی 2 برادر را در چنین فضایی جای دهد.او جهت فائق آمدن بر این چالش، با ایجاد انحنا در نمای بنا آن را با خط خیابان تطبیق داد. در پشت این مطلب مجموعه ای از خطاهای حسی وجود دارد که با الگوهای تزئینی تشدید شده اند و سرآغاز قوانینی گشتند که یک سده پس از آن در دوران باروک به اوج خود رسیدند.
هنرمندان و معماران مشهور در معماری منریسم
- جولیورومانو
- آندریاپالادیو
- میکله سن میکلی
- یاکوپوسانسووینو
- میکل آنژ
- بالداساره گروتسی
لیست بناهای دیگر در سبک معماری منریسم
- پالاتسوتینه،ویچنسا،آندریا پالادیو
- پالاتسوشیریچاتی،پالاتسوویچنسا،آندریا پالادیو
- سن جورجیو ماگیوره،ونیز،آندریاپالادیو
- ایل ردنتوره،ونیز،آندریا پالادیو
- کتابخانه لورنتینا،فلورانس،میکل آنژ
- عمارت کنگره،رم،میکل آنژ
- پالاتسودل ته، مانتوا،جولیو رومانو
- خانه خودش،مانتوا،جولیو رومانو
- پالاتسوماسیمو،رم،بالداساره پروتسی
- کتابخانه سن مارکو،ونیز،یاکوپوسان سووینو
سبک معماری متابولیسم و آشنایی با معماران این سبک
