سودا یکی از اخلاط چهار گانه بدن است که اگر بر دیگر اخلاط غلبه پیدا کند عوارضی را بدنبال خواهد داشت . این عوارض نسبت به سن، جنسیت، قدرت جسمانی و روحی شخص متفاوت است و به شکلهای گوناگون ظاهر میشود. حال اگر غلبه خلط سودا در مدتهای طولانی ادامه داشته باشد به سودای غلیظ یا اصطلاحا سودای سوخته تبدیل میشود و چون در اوایل شروع این بیماری معمولا کسی به آن توجه نمیکند اکثرا تبدیل به سودای سوخته میشود که درمان آن هم طولانی میشود.
شایع ترین علتی را که برای این بیماری می توان تعریف کرد به شرح ذیل است:
مصرف برخی از خوردنیها در برخی از حالات خاص روحی و روانی:
هر گاه شخص بعد از قرار گرفتن در یک وضعیت روحی و روانی شدید مثلا عصبانیت زیاد، ترس و حتی خوشحالی زیاد، اقدام به خوردن چیزهای خیلی ترش و یا عدس بکند در این حالت بدن خلط سودای زیادی ترشح میکند.
ترشیجات و عدس باعث تشدید ترشح این خلط می شوند، لذا این خلط بر دیگر اخلاط غلبه کرده و باعث ظاهر شدن عوارضی چون: ترس بی مورد، عصبانیت و هم و غم و … میشود. از علل دیگر هم می توان از سودا مزاجی ارثی و قرار داشتن طولانی مدت در شرایط روانی نامساعد نام برد.
علایم شایع در تشخیص سودا مزاجی :
مراحل اولیه:
از دست دادن علاقه، بی حوصلگی، دلزدگی، ناتوانی از لذت بردن، احساس ناامیدی، بی حالی و خستگی، گوشه گیری اجتماعی، بی اشتهایی یا پرخوری، یبوست، از دست دادن میل جنسی و مشکل داشتن در تصمیم گیری.
مراحل حاد :
یکباره گریه افتادن بدون علت خاص، تحریک پذیری ، افکار خودکشی ، دردهای مختلف بدون شواهدی از بیماری جسمی ، ترک ترک شدن زبان ، کهیر پوستی و برگشت اسید معده(رفلکس اسید معده)
توجه : هر یک از این علائم ممکن است به صورت مفرد و یا گروهی ظاهر شوند.
عوامل تشدید کننده سودا مزاجی :
عصبانیت، داشتن شخصیتی وسواسی، منظم و جدی، تکامل گرا یا شدیدا وابسته، وجود سابقه افسردگی خانوادگی، وابستگی به الکل، همچنین شکست در کار، ازدواج ناموفق، اختلاف روابط با دیگران، مرگ یا فقدان یکی از عزیزان، تغییر شغل یا نقل مکان و … بیشتر افراد درباره علایم احساسی بیماری افسردگی اطلاعاتی دارند. با این همه در بسیاری از موارد افرادی که به بیماری افسردگی مبتلا می شوند. در نخستین ماه های ابتلا به این بیماری تصور می کنند بدنشان اختلالات فیزیکی مربوط به بیماریهای دیگر پیدا کرده، در حالی که بسیاری از علایم بیماری افسردگی مانند بی اشتهایی یا حالت تهوع و سردرد در واقع نشانه هایی از سوء کارکرد روان آنهادر اثر سودا مزاج شدن آنهاست. افسردگی یک بیماری روحی و روانی است که عوارض جسمی زیادی دارد که البته بسیاری از آنها برای عموم مردم ناشناخته است. از جمله این عوامل سر درد، کمر درد، اختلالات گوارشی و اختلال در خواب است که در ادامه این مطلب جزییات بیشتری از آنها ارایه شده است.
سردردها : سر دردها در بین افراد مبتلا به افسردگی بسیار رایج است. اگر فرد اخیرا مبتلا به سر درد میگرنی شده باشد با بروز افسردگی شدید تر هم می شود.
کمردرد : اگر فرد قبلا مبتلا به کمر درد بوده است، افسردگی مزید بر علت شده و درد را شدیدتر می کند.
درد مفاصل و ماهیچه ها : به طور کلی افسردگی باعث می شود که دردهای مزمنی مانند درد مفاصل بدتر شود.
درد قفسه سینه : به طور واضح باید گفت که در صورت احساس چنین دردی بدون هیچ تأملی باید به پزشک مراجعه کرد و مورد آزمایش قرار گرفت، زیرا ممکن است علامت یک بیماری جدی قلبی باشد. ولی به طور کلی در هنگام افسردگی نیز این درد احساس می شود.
اختلالات گوارشی : از این جمله علایم گوارشی ناشی از افسردگی می توان به احساس تهوع و استفراغ اشاره کرد. همچنین ممکن است فرد دچار اسهال شود یا به طور مزمنی مبتلا به یبوست شود.
احساس خستگی و فرسودگی : مهم نیست که فرد چه مقدار خوابیده است، ولی با این حال احساس خستگی خواهد کرد به طوری که خارج شدن از رختخواب برای فرد بسیار سخت و حتی غیر ممکن می شود.
اختلالات خواب : در وضعیت افسردگی اغلب افراد دچار کم خوابی می شوند. در این حالت فرد خیلی زود از خواب بیدار می شود یا خیلی دیر به خواب می رود. در شکل دیگر، فرد بیش از اندازه نرمال و طبیعی به خواب می رود.
تغییر وزن و اشتها : بعضی از افراد مبتلا به افسردگی اشتهای خود را از دست داده و دچار کاهش وزن می شوند. بعضی دیگر از افراد به نوع خاصی از غذاها مثل کربوهیدرات ها علاقه مند شده و در این حالت مبتلا به چاقی می گردند.
احساس سرگیجه و منگی : این مورد نیز از دیگر علایم و نشانه های افسردگی است. خیلی از افراد مبتلا به افسردگی به موقع درمان نمی شود. چون اغلب پزشکان در تشخیص علت اصلی این اختلالات دچار گمراهی می شوند. همانطور که گفته شد این علایم و تغییرات فقط در سر اتفاق نمی افتد، بلکه کلیه نقاط بدن را تحت تأثیر قرار می دهد مثل دستگاه گوارش. به نظر می رسد که افسردگی به دلیل عدم تعادل در بعضی از مواد شیمیایی خاص مغز اتفاق می افتد. در کل اگر خلط سودا در مغز تاثیر گذاشته باشد بیمار بیشتر مشکلات روحی –روانی خواهد داشت (در قسمتهای مختلف مغز عکس العملهای متفاوتی از بیمار سر میزند مثلا در قسمتی باعث عصبانیت زیاد در قسمتی باعث ترس و….)
اگر در دستگاه گوارش اثر کند مشکلاتی از قبیل
رفلکس اسید – بسته نشدن دریچه معده – یبوست و نفخ – ترک ترک شدن زبان
و در زیر پوست باعث کهیر پوستی ( جوشهای قرمز ریز همراه با خارش ) و یا خشکی پوست
در سایر اعضا بصورتهای مختلف تاثیر گذار میباشد و عوارض مختلفی از آن صادر میگردد مثلا بیماریهایی چون نقرس، کم کاری یا پرکاری تیروئید و پارکینسون از عوارض سودای کهنه هستند .
توجه : ممکن است در جایی از بدن شخص سودا باشد اما در جای دیگر خلط دیگری غالب باشد که در این موارد باید ابتدا برای بیمار داروهای پاکسازی تجویز شود مثلا مسهل (البته در صورتی که بیمار بنیه بدنی ضعیفی نداشته باشد در غیر اینصورت باید داروهای متفاوتی مصرف کند که برای تنظیم همه اخلاط مفید باشد )
درمان سودا
در طب جدید درمان قابل توجهی برای درمان این بیماری وجود ندارد زیرا علت این بیماری مشخص نشده است. اما در طب سنتی علت آن معلوم و درمان بیماری هم به سادگی انجام می شود. مدت دوره درمان به عوامل زیر بستگی دارد :
میزان جذب دارو در بدن بیمار ( اگر بیمار مشکلات گوارشی داشته باشد مسلما دارو بخوبی جذب نمیشود )
سن بیمار
پیشرفتگی بیماری
میزان رعایت پرهیزها
توصیه هایی برای افراد سودا مزاج که سودا در روحیه آنها تاثیر گذاشته :
۱-شرایط باید طوری باشد که شخص از لحاظ روحی آسوده خاطر باشد.
۲-از تنهایی و گوشه نشینی پرهیز کرد.
۳-از لباس های رنگ روشن استفاده شود.
۴-در هفته حداقل یکبار به دامن طبیعت رفته و از فضای سالم و با طراوت استفاده کرد.
پرهیزهای غذایی که باید به همه افراد سودا مزاج توصیه شود :
پرهیز از مصرف گوشت گاو – گوشت ماهی – عدس – هر چیز ترش و نمک زیاد
توصیه های خوراکی :
مصرف میوه های به – گلابی – انگور سیاه یا مویز – دم کرده گل گاوزبان (در صورت نداشتن افت فشار خون- اگر فشار خون شخص پایین باشد، دم کرده گل گاوزبان همراه با سنبل طیب )
توجه : چون افراد سودا مزاج معمولا دچار یبوست هستند مصرف دوغ و ماست اولا باید کم باشد ثانیا حتما باید همراه با ملین ها مثلا گل محمدی باشد.
