واریس چیست ؟
واریس، شایع‌ترین بیماری عروقی انسان است که حدود ۲۰-۱۰% جمعیت را مبتلا می کند. اغلب زنان باردار و مسن درگیر بیماری واریس هستند؛ زیرا آنها دوره‌ای از تغییرات هورمونی را تجربه می‌کنند و تعادل هورمون‌های بدن‌شان با تغییرات به‌هم می‌خورد. با پا به‌سن‌گذاشتن (زن و مرد)، فرد بیشتر دچار التهاب می‌شود و رگ‌ها به‌دلیل گشاد‌شدن در زمان التهاب، به‌مرور زمان، حالت طبیعی ارتجاعی خود را از دست می‌دهند.
علل واریس
علت ایجاد واریس، نارسایی دریچه‌های لانه کبوتری در اندام‌های تحتانی است که این نارسایی خود به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. ایستادن‌های طولانی‌مدت به صورت بی‌حرکت و ثابت در یک مکان مهم‌ترین و شایع‌ترین علت ایجاد واریس است. با ایستادن‌های طولانی‌مدت دریچه‌هایی که گردش خون را برقرار می‌سازند و باعث می‌شوند خون به صورت یک‌طرفه از اندام تحتانی تخلیه شود و به سمت قلب پیش رود، عملکردشان مختل می‌شود. در نتیجه خون در اندام‌ها جمع می‌شود و حتی گاهی‌اوقات به صورت معکوس به پایین برمی‌گردد، زیرا نیروی جاذبه خون را به سمت پایین می‌کشد. البته فراموش نکنید که این حالت در سیاهرگ‌ها رخ می‌دهد و نه سرخرگ‌ها، زیرا گردش خون در سرخرگ‌ها به کمک نیروی پمپ قلب انجام می‌شود اما خون سیاهرگ‌ها به کمک پمپ عضلانی که در اندام‌های تحتانی وجود دارد به گردش درمی‌آید. یعنی عضلات با انقباض و انبساط خود هنگام راه رفتن، حرکت کردن یا ورزش کردن خون را به گردش درمی‌آورند. حال اگر این مکانیسم‌ها به هر دلیل انجام نشوند برای مثال پمپ عضلانی ضعیف باشد یا فرد بی‌حرکت باشد و این عضلات کار نکنند و دریچه در طولانی‌مدت نارسا شود، واریس ایجاد خواهد شد. علاوه بر ایستادن‌های طولانی‌مدت دلایل مختلف دیگری برای نارسایی دریچه‌ای وجود دارد از جمله چاقی، حاملگی، سابقه تصادف و آسیب دیدگی عروق، بالا رفتن فشار داخل شکم و انجام کارهای خیلی‌سنگین. مصرف سیگار و دخانیات نیز روی واریس تاثیر منفی می‌گذارد و باعث غیرطبیعی‌شدن گردش‌خون در پا می‌شود. از طرف دیگر دخانیات، سطح اکسیژن خون را کاهش می‌دهند و از این طریق پیشرفت واریس را تسریع می‌کنند. البته درصدی از موارد واریس به صورت ژنتیکی در خانواده‌ها ایجاد می‌شود؛ بنابراین اگر پدر یا مادر سابقه واریس داشته باشند فرزندان آنها شانس بیشتری برای ابتلا دارند. همچنین با بالا رفتن سن از آنجایی که از اندام‌ها استفاده بیشتری می‌شود و ممکن است فرد دچار اضافه وزن شود احتمال ایجاد واریس بیشتر می‌شود.
علائم واریس پا
واریس علائم متعددی دارد، هر چند برخی بیماران با هیچ گونه علامتی روبرو نمی‌شوند. در هر حال علائم متداول واریس عبارت‌اند از:
- درد یا سنگینی پا
- خارش یا سوزش پوست روی رگ‌ها
- بی‌قراری پا
- متورم شدن پا و مچ پا، به ویژه پس از ایستادن طولانی مدت
- گرفتگی عضله‌ها پا که معمولاً شب هنگام رخ می‌دهد.
- برآمده یا برجسته شدن رگ‌ها
- تغییر رنگ و زخم شدن پوست
راههای درمان واریس
درمان اسکلروتراپی واریس : در این روش پزشک داروهایی را داخل رگ ترزیق می کند که باعث بسته شدن و انسداد دهانه رگ می شوند. تعداد جلسات ۲-۶ و فواصل آن ۸-۱۲ هفته می باشد. عوارض این درمان تغییر رنگ در محل رگ درمان شده، ایجاد عروق شبکه ای جدید و در برخی موارد زخم پوستی است.
درمان واریس توسط لیزر : لیزرهای YAG ،PDLو IPL بر حسب قطر و عمق رگ متسع به کار می روند. دوباره چند جلسه درمان آن هم به فاصله ۲-۱ ماه مورد نیاز است. در این روش رگ غیر طبیعی در اصطلاح منفجر می شود و به طور طبیعی تا ۱ هفته بیمار در محل آن کبودی خواهد داشت. لیزر، درمان انتخابی جهت عروق دور مچ پا و نیز بیمارانی است که در روش اسکلروتراپی دچار عارضه شده اند.
درمان واریس با جوراب واریس : در کنار تمام این درمان ها پوشیدن جوراب واریس ضروری است. بهتر است بیمار دو جفت جوراب را به صورت هر روز یک جفت و یک روز در میان استفاده کند. شستشو با آب سرد بوده و حرارت مستقیم به جوراب ها داده نشود. در این صورت جوراب ها تا ۶ ماه قابل استفاده هستند. از آویزان بودن پا به مدت طولانی نظیر روی صندلی نشستن و نیز ایستادن های دراز مدت که باعث راکد ماندن خون داخل عروق می شود باید پرهیز شود. نکته جالب در مورد این درمان های ساده خانم هایی هستند که به صورت ژنتیک استعداد تشکیل واریس اندام تحتانی را دارند. این خانم ها با رعایت یک سری نکات ساده در زندگی روزمره، دوران بارداری و نیز در صورت مصرف داروهای هورمونی می توانند تا حد زیادی جلوی تشکیل عروق غیر طبیعی را بگیرند. به هر حال اهمیت این مراقبت های ساده پیشگیری از ایجاد عروق غیر طبیعی جدید است.
راههای درمان خانگی واریس
جوراب واریس : وقتی در مراحل اولیه واریس استفاده شود می تواند پیشرفت بیماری را متوقف کند یا حتی آن را معکوس نماید. انواع مختلفی از جوراب واریس وجود دارد اما شما همواره باید از متخصص خود مشورت بگیرید تا متوجه شوید کدام نوع برای درمان واریس پا شما مناسب تر است.
روغن های مفید برای افزایش گردش خون : روغن‌های حیاتی به بهبود گردش جریان خون کمک می‌کنند و در عین حال از التهاب رگ‌های واریسی نیز می‌کاهند. روغن‌های زیر برای درمان رگ‌های واریسی مورد استفاده قرار می‌گیرند:
روغن درخت سرو : روغن درخت سرو یکی از بهترین روغن‌ها برای درمان مشکلات مربوط به واریس است که می‌تواند گردش جریان خون را افزایش داده و سیستم گردش خون را تقویت کند. مالیدن پنج قطره از روغن درخت سرو روی ناحیه مبتلا به واریس دو مرتبه در روز و به مدت چند هفته می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
روغن بابونه : بابونه مسکن است و سنگینی و ناراحتی ناشی از مشکلات رگ‌ها را برطرف می‌کند به خصوص وقتی آن را برای مدتی روی پای خود بمالید. روغن بابونه و روغن ارگانیک نارگیل را ترکیب کرده و قبل از خواب روی پای خود بمالید.
روغن گل بی‌مرگ (هلی کروسوم) : این روغن در درمانی خانگی رگ‌های واریس و رگ‌های عنکبوتی بسیار عالی است. این روغن از گیاه گل بی‌مرگ (هلی کروسوم) گرفته می‌شود و خواص بیحس کنندگی و ضد انعقادی دارد. با این روغن میتوان ازلخته شدن خون راکد در رگ‌های بزرگ شده جلوگیری کرد. 2 تا 3 قطره‌ای این روغن می‌تواند درد و تورم رگ‌های مبتلا به واریس را کاهش دهد و گردش جریان خون را در رگ‌ها بهبود بخشد.
روغن‌های اسطوخودوس و رزماری : خاصیت ضدالتهابی و مسکن دارند و می‌تواند علائم همراه با بیماری واریس را کاهش دهد.
روغن آواکادو : در عمق پوست نفوذ می‌کند، این روغن تولید کلاژن را تحریک کرده و روند بهبودی بیماری واریس را تسریع می‌کند.
روغن جوجوبا : به بهبود زخم‌ها کمک کرده و تولید کلاژن را تحریک می‌کند. این روغن خاصیت ضدالتهابی دارد و برای درمان التهاب و در برخی موارد درد رگ‌ها به کار برده می‌شود.
روغن لیمو : خاصیت قابضی و مخمری دارد. این روغن باعث بهبود گردش جریان خون شده و دیواره رگ‌ها را سفت می‌کند بنابراین رگ‌ها تقویت می‌شوند.
روغن بومادران : برای درمان رگ‌های واریسی بسیار عالی است زیرا گردش جزیان خون را بهبود بخشیده که می‌تواند خون راکد را در رگ‌های به حرکت درآورد.
رژیم غذایی مفید برای درمان واریس
عصاره هسته انگور : دانه کوچک میان انگور حاوی مواد آنتی‌اکسیدانی شامل چند نوع فلاوونوئید، اسید لینولئیک و ویتامین E است. الیگومریک پروآنتوسیانیدین یکی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی است که خاصیت واسوپروتکتیو آن بسیار مشهور است و از آسیب رادیکال‌های آزاد به دیواره رگ‌های خونی جلوگیری می‌کند. این مواد همچنین شکل‌گیری کلاژن، پروتئینی که باعث حفظ خاصیت ارتجاعی بافت همبند و تقویت دیواره عروق خونی می‌شود را افزایش می‌دهد.همچنین این مواد از نشت مایعات از عروق و در نتیجه تورم پاها جلوگیری می‌کند. شما می‌توانید هسته انگور را پودر کرده و مصرف کنید یا عصاره تجاری آن که حاوی حداقل 95 درصد او پی سی است را تهیه کنید. روغن هسته انگور همچنین سرشار از پروآنتوسیانیدین است و می‌تواند به صورت خوراکی یا موضعی مصرف شود تا درد و تورم را کاهش داده و دیواره رگ‌ها را تقویت کند.
غذاهای پرفیبر : فیبرها به سلامت قلب کمک کرده و برای سلامت سیستم گوارش هم مفید هستند. خوردن 30 تا 40 گرم فیبر در روز بهترین راه برای جلوگیری از یبوست است یبوست می‌تواند باعث نفخ و افزایش فشار روی رگ‌های اطراف شکم و پاها شود. برخی غذاهای سرشار از فیبر عبارتند از تخم چیا و تخم بذر کتان (که سرشار از امگا 3 بوده که ضدالتهاب است)، سبزیجات، میوه‌های تازه و غلات جوانه‌زده.
غذاهای آنتی اکسیدان‌دار: آنتی‌اکسیدان‌ها مانند فلاوونوئیدها (در توت‌ها)، ویتامین C و ویتامین E (هر دو در سبزیجات سبز و مرکبات یافت می‌شوند) می‌توانند به تقویت رگ‌ها کمک کرده، التهاب را کاهش داده و سلامت عروق را افزایش دهند. ویتامین E در پیشگیری از لخته شدن خون مؤثر بوده و مانند یک رقیق‌کننده طبیعی خون عمل می‌کند که برای سلامت قلب مفید است. ویتامین C یک عامل ضدالتهابی بسیار قوی است که برای سلامت پوست هم بسیار خوب است.
غذاهای سرشار از منیزیم : تجمع خون، مشکلات فشار خون و گرفتگی عضلات پا (مانند سندرم پاهای بی‌قرار) علائم هشداردهنده در مورد وجود مشکلات الکترولیت‌های بدن مانند پتاسیم و منیزیم هستند. برای رهایی از این علائم، سبزیجات با برگ سبز، آواکادو، موز، سبزیجات چلیپایی و سیب زمینی شیرین مصرف کنید.
فلفل قرمز : فلفل قرمز غنی از ویتامین C و زردینه ها است. آنها از دیواره عروق در مقابل رادیکال های آزاد محافظت می کنند و سبب تشکیل کلاژن می شوند تا عروق را سالم و منعطف کند. اما قوی ترین ماده فلفل قرمزریال کپسایسین است که دارای خواص ضد التهاب، ضد درد و رقیق کننده خون می باشد.
راههای پیشگیری از واریس
- به طور منظم ورزش کنید
- وزن خود را کنترل کنید
- مناطق واریس را ماساژدهید
- موقع خوابیدن زیر پاهایتان بالش بگذارید
- تغذیه سالمی در پیش بگیرید
- پاهایتان را قوی کنید و پا روی پا نیاندازید
- از کرم ضدآفتاب استفاده کنید
سخن پایانی
زنان دست‌کم دو برابر مردان به واریس مبتلا می‌شوند، ولی سن و نژاد بیمار بر میزان ابتلا اثر نمی‌گذارد. درمان‌های طبیعی واریس عبارتند از: ورزش، جلوگیری از اضافه‌وزن، استفاده از روغن‌های اسانس برای تنظیم هورمون‌های بدن، استفاده از رژیم غذایی ضدالتهاب و گیاهان دارویی مانند قره‌قاط و شاه‌بلوط هندی. مواد غذایی‌ای که به‌دلیل داشتن خاصیت ضدالتهابی برای درمان واریس بسیار مفید هستند، عبارتند از: غذاهای غنی از فیبر، غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان، ادرارآورهای طبیعی، غذاهای غنی از منیزیم، خوراکی‌های ادویه‌دار، ماهی‌های دریایی و سرکه سیب. باانجام ورزش،کاهش وزن ،نپوشیدن لباسهای تنگ، بالا نگهداشتن پاها وخود داری از ایستادن یا نشستنهای طولانی میتوان از ایجاد واریس جلوگیری کرد.اگر مجبور هستید طولانی مدت سر پا بایستید سعی کنید در محل راه بروید یا حداقل انقباض در عضلات پاها ایجاد کنید تا باعث جریان خون در اندام شود.یعنی بطور مکرر وزن بدن روی یک پا قرار گرفته وبا جابجا کردن پا باعث حرکت خون در عضلات پا شوید.
