هروسیله درحال حرکتی زمانی نیاز به ایستادن دارد. بنابراین تمام سازندگان وسایل متحرک باید هنگام طراحی به نحوه متوقف کردن آن پس از شروع حرکت نیز بیندیشند. همچنین وسایل متحرک، مانند خودرو، ممکن است پس از توقف، در اثر متحرکات مختلف، به غیر از روشن شدن منبع نیرو (موتور) و انتقال نیروی آن به متحرک های وسیله(چرخ ها)، حرکت هایی داشته باشند. این حرکت ممکن است در اثر نیروی خارجی، موقعیت محل توقف و یا تغییرات دیگری در شرایط توقف اتفاق افتد. پس در این مواقع، وسایل متحرک و رونده ای که خطر آفرین هستند مانند خودرو، نیاز به یک عامل نگه دارنده قوی تر و مطمئن تر دارد. عاملی که توان و مکانیزم لازم جهت ثابت نگه داشتن خودرو را در هر شرایطی، در زمانی که متوقف شده است داشته باشد. این عامل در خودرو به ترمز دستی یا ترمز پارک معروف است.
ترمز دستی چیست؟
ترمز دستی ابزاری است که به شما کمک می کند هنگامی که خودرویتان در حال توقف است، ثابت و بدون حرکت بماند. آموزش استفاده از ترمز دستی از این جهت اهمیت دارد که استفاده ی اشتباه از آن و عدم بکارگیری در شرایط مورد نیاز می تواند به خودرو و این ابزار حساس آسیب وارد کند.یکی از کاربردهای خوب ترمز دستی استفاده از آن هنگامی است که خودرویتان در سراشیبی، ساکن و یا در حال حرکت است. برای حرکت یکنواخت و اینکه خودرویتان به سمت عقب حرکت نکند از ترمز دستی در زمان مناسب استفاده کنید.
محل قرارگیری ترمزدستی کجاست ؟
استفاده اصلی ترمزدستی به منظور نگهداری و پارک خودرو در توقفگاه ها است. به همین سبب ترمزدستی باید بر روی قطعاتی قرار بگیرد که بتواند کارایی خود را به نحو احسن داشته باشد.از این رو محل قرارگیری ترمزدستی یا بر روی چرخ ها است که مانع از چرخیدن چرخ ها شود و یا این که بر روی میل لنگ گاردان قرار می گیرد که مانع از گردیدن میل لنگ و حرکت خودرو شود.البته ناگفته نماند که در داخل کابین خودرو سیستم ترمزدستی یا همان ترمز پارک عموماً در کنسول مرکزی خودرو یا در بین صندلی راننده و درب اتومبیل قرار می گیرد.
نحوه عملکرد ترمز دستی
ترمزدستی یک سیستم ایمنی و ثابت نگاه دارنده خودرو محسوب می شود که تقریبا جدا از سیستم ترمز معمولی خودرو عمل می کند. معمولا ترمز دستی برای ثابت نگاه داشتن خودرو در سطوح شیب دار استفاده می شود. در این حالت راننده ترمز دستی را فعال کرده و سپس پای خود را از روی ترمز بر می دارد و خودرو ثابت خواهد ماند.معمولا به ترمز دستی، ترمز پارک نیز گفته می شود چون در مواقعی که خودرو را پارک می کنیم نیز معمولا از آن برای عدم حرکت خودرو به جلو یا عقب استفاده می شود.
ترمز دستی نسبت به ترمز معمولی خودرو، قدرت عملکردی کمتری دارد و از آن نمی توان به عنوان یک گزینه برای ترمز معمولی استفاده نمود. از ترمز دستی برای متوقف ساختن خودرو در سطوح شیب دار، پارک خودرو، انجام حرکات نمایشی و کم کردن سرعت خودرو در مواقع اضطراری استفاده می شود.مکانیزم عملکرد ترمزدستی های مکانیکی به این شکل است که یک کابل از اهرم ترمز دستی به چرخهای عقب متصل می شود و با کشیدن اهرم دستی یا پایی (در برخی مدل های مرسدس بنز و اتومبیل های آمریکایی)، لنت های ترمز چرخ های عقب درگیر می شود و از حرکت خودرو جلوگیری می کند.
ترمز دستی اهرمی
این نوع ترمز دستی که معمولا در خودروهای قدیمی و معمولی کاربرد دارد، به شکل یک اهرم دستی در کنار صندلی راننده و یا یک پدال پایی طراحی می شود. راننده هنگامی که بخواهد این ترمز را فعال کند، باید اهرم را به بالا کشیده و سپس در آخرین درجه رها کند. برای رهاسازی خودرو نیز کافی است راننده دکمه رها سازی ترمز را که معمولا در بالای اهرم تعبیه شده است را فشار داده و سپس آن را به پایین رها کند. (اگر در رها سازی ترمز دستی مشکل دارید، بهتر است ابتدا کمی ترمز را به سمت بالا کشیده، سپس در همان حالت دکمه رها سازی را فشار داده و سپس ترمز را به سمت پایین رها کنید.)
ترمزدستی اهرمی خود به دو دسته یک سیمی و دو سیمی تقسیم می شود. در نوع یک سیمی، اهرم فعال کننده ترمز، به یک سیم متصل است که این سیم با استفاده از یک نگهدارنده T شکل به دو سیم متصل شده است. زمانی که اهرم کشیده می شود، سیم کشیده شده و در نتیجه هر دو سیم به یک اندازه به عقب کشیده می شوند که موجب می شود تا سیستم ترمز هر دو چرخ به یک اندازه فعال شود. در مدل دو سیمی نیز اهرم خود دارای دو سیم مجزاست که هر کدام از این سیم ها یه یک چرخ متصل هستند و با کشیده شدن اهرم، هر دو سیستم ترمز به یک اندازه درگیر می شوند.
ترمز دستی الکترونیکی
به طور کلی، دو نوع ترمزدستی الکترونیکی داریم. در نوع اول، ترمزهای عقب بوسیله کابل (مانند ترمزدستی های مکانیکی) فعال می گردند، با این تفاوت که یک موتور برقی کار دست راننده را انجام می دهد و نیروی مورد نیاز فعال کردن ترمزدستی را تامین می کند. در این خودروها، ترمزدستی با فشردن یک دکمه، فعال یا غیرفعال می گردد و توسط یک چیپ الکترونیکی کنترل می شود که در شرایط مختلف، مانند زمانی که خودرو در سربالایی قرار گرفته است و قصد حرکت مجدد دارد، به یاری راننده می شتابد.ولی در نوع دوم، همانند فولکس واگن پاسات، موتور الکتریکی ترمز دستی در کالیپر ترمز چرخ عقب جاسازی شده است. در این سیستم هیچ گونه کابلی وجود ندارد و ترمزدستی فقط به واسطه نیروی الکتریکی فعال می گردد.
در صورت فشردن دکمه و فعال شدن ترمزدستی، چراغ نمایشگر روی دکمه فعال سازی روشن شده و صدای هشدار نیز شنیده می شود. لازم به ذکر است این سیستم توسط همان دکمه نیز غیر فعال می شود. البته در اغلب خودروها، بعد از قرارگیری دنده در حالت D(حرکت) و فشردن پدال ترمز، ترمزدستی به صورت اتوماتیک غیرفعال می شود.
چه هنگامی از ترمز دستی استفاده کنیم؟
در هنگام پارک خودرو، تحت هر شرایطی چه در سطوح صاف یا چه در شیب های مختلف و در تمام شرایط آب و هوایی از ترمز دستی خودرو استفاده کنید.هنگامی که ترمز اصلی از کار افتاد، برای توقف خودرو به آرامی ترمز دستی را بکشید تا با کاهش سرعت، در نهایت خودروی شما متوقف شود.توجه داشته باشید که نخواباندن ترمز دستی در طولانی مدت می تواند موجب خرابی و زنگ زدن این قطعه شود و در شرایط اضطرار به درستی کار نخواهد کرد.
نحوه صحیح کشیدن ترمز دستی
یکی از مسائلی که رانندگان تازه کار با آن مواجه هستند، عدم اطلاع از نحوه ی صحیح کشیدن ترمز دستی در شرایط مختلف است. آموزش استفاده از ترمز دستی ایمنی خودروی شما را افزایش می دهد.ترمز دستی ابزاری است مستقل از ترمز اصلی است خودرو. هنگامی که ترمز اولیه ی خودروی شما خراب شد یا از کار افتاد، می توانید از ترمز دستی برای کاهش سرعت و توقف خودرو استفاده کنید. دقت کنید در سرعت های بالا، کشیدن ترمز دستی می تواند بسیار خطرساز باشد.رانندگانی که در حالتی که ترمز دستی در حالت کشیده قرار دارد و اقدام به حرکت میکنند بعد از مدتی ترمز دستی از کار می افتد، ترمز دستی کار میکنید ولی عملا درست عمل نمی کند، برای حل این مشکل باید ترمز دستی رگلاژ شود، باید یادآوری کنیم برای رگلاژ کردن ترمز دستی خودرو بهتر است به تعمیرگاه مراجعه نمائید.
علائم خرابی ترمز دستی
برای آنکه بتوانید از سلامت این وسیله اطمینان حاصل نمایید، می بایست آن را سالیانه بررسی و چک نمایید. چنانچه ترمز دستی شما به مقدار کافی بالا نیاید و یا به درستی آزاد نشود، می بایست به وجود اشکالی در آن و خرابی ترمز دستی شک کنید. در صورتی که کشش کافی ایجاد نشود، می بایست نسبت به تعمیر و تعویض ترمز دستی توسط مکانیکی متخصص اقدام نمایید.
از سایر علامت های معیوب بودن و خرابی ترمز دستی در هر دو نوع پدالی و دستی می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- اگر به درستی عمل نکرد
- اگر بعد از عمل کردن به حالت اولیه باز نگشت
- اگر حین فشردن ترمز پدالی و یا ترمز دستی اهرمی هیچ مقاوتی حس نکردید
نحوه عملکرد گرمکن صندلی خودرو و رفع مشکلات آن
