آشنایی با چرخه شومپیتری بیت کوین

عناصر زیادی از نظر ساختاری باعث بروز تخریب خلاق یا نوآوری تحول آفرین در اکوسیستم بیت کوین می شوند. تخریب خلاق اصطلاحی است که اولین بار اقتصاددان بنام جوزف شومپیتر (Joseph Schumpeter) در نظریه چرخه های تجاری آن را مطرح کرد. چرخه شومپیتری بیت کوین نیز درباره همین موضوع صحبت می کند. بیت کوین تجسم واقعی و مثالی عینی از تخریب خلاق شومپیتر است. از طرفی بیتکوین مانند منابع طبیعی فیزیکی دیگر رفتار می کند، اما تفاوت های منحصربه فردش نیروی محرکه ای برای ایجاد تغییرات اساسی است؛ درست مانند آن چیزی که طلا، نفت و الکتریسیته را از بقیه منابع متمایز می کند. چرخه های متفاوتی در Bitcoin وجود دارد که با ایده ها و نوآوری های جدید در مقیاس ها و ابعاد مختلف، به تازه شدن و افزایش خلاقیت در اکوسیستم آن کمک می کند. در این مقاله چرخه شومپیتری بیت کوین را بررسی خواهیم کرد و بر اساس سه موج تشکیل دهنده اش به شرح آن می پردازیم.

تخریب خلاق در چرخه شومپیتری بیت کوین

تخریب خلاق یا نوآوری تحول آفرین به حذف روش های قدیمی و ایجاد زمینه های جدید برای نوآوری و خلاقیت در تولید گفته می شود. اولین بار جوزف شومپیتر در سال ۱۹۴۲ اصطلاح تخریب خلاق را مطرح کرد. شومپیتر تخریب خلاق را نوآوری هایی در فرایند تولید می داند که باعث افزایش بهره وری می شود. نظریه نوآوری تحول آفرین فرض می کند که انرژی لازم برای نوآوری های جدید با از بین رفتن مفروضات قدیمی به وجود می آید. شومپیتر معتقد است حذف سیستم های قدیمی و جایگزینی قالب های نوآورانه جدید در مدت زمان های مشخصی شکل می گیرد؛ از این رو چرخه های تجاری مختلفی با مدت زمان مختلف وجود دارد. چرخه های تجاری شومپیتر از سه موج تشکیل شده اند. این سه موج عبارتند از:

• چرخه های کوتاه مدت: موج اول که چرخه های کوتاه مدت هستند و بازه زمانی سه تا چهار سال دارند به چرخه کیچن (Kitchin Cycle) معروف هستند. اولین بار جوزف کیچن (Joseph Kitchin) درباره آن مطالعاتی انجام داد و به همین خاطر به نام او ثبت شده است. جالب است که هاوینگ بیت کوین در این چرخه رخ می دهد.
• چرخه های میان مدت: موج دوم چرخه های میان مدت هستند و بین ۸ تا ۱۱ سال طول می کشند. این چرخه ها به خاطر تلاش های کلمنت ژوگلار (Clément Juglar)، کسی که برای نخستین بار به این چرخه ها اشاره کرد، چرخه ژوگلار (Juglar Cycle) نام دارد.
• چرخه های بلندمدت: موج سوم و چرخه های بلندمدت که بین ۴۵ تا ۶۰ سال زمان می برد، به خاطر تحقیقات اقتصاددان رومانیایی نیکلای کندراتیف (Nikolai Kondratiev)، به چرخه کندراتیف (Kondratieff Cycle) یا موج K مشهور است.

جوزف شومپیتر با گردآوری و مطالعه بیشتر درباره این چرخه ها، نظریه چرخه تجاری را ارائه کرد. ازاین رو این نظریه به نام چرخه تجاری شومپیتر معروف است. برای اندازه گیری بهتر این چرخه ها از نسبت های انباشت به جریان (S2F)، ظرفیت تولید به سرمایه های به کارگرفته شده (IC2CI) و موجودی به فروش (I2S) استفاده می شود.

چرخه شومپیتری بیت کوین چیست؟

بیت کوین در ابتدا کار خود را به عنوان یک پول الکترونیک بومی در شبکه اینترنت آغاز کرد؛ اما به مرور نقش های دیگری را نیز بر عهده گرفت. بیت کوین موفق شد به مطمئن ترین پلتفرم برای تسویه قطعی قراردادها تبدیل شود و نقش یک حساب پس انداز را برای اشخاص و شرکت ها ایفا کند. به علاوه، بیت کوین به عنوان ابزار مفیدی برای انتقال حواله های بین المللی به شمار می رود و همچنین برای ایجاد اکوسیستمی از ابزارهای مالی، رمزارزها و فراتر از آن در نظر گرفته می شود. هیچ یک از این امکانات کلیدی در سال ۲۰۰۸ برای بیت کوین قابل تصور نبود. با این حال، به دنبال هر چرخه تخریب خلاق، انتظارات از این پلتفرم رمزارزی نیز شکل تازه ای به خود خواهد گرفت.

نقش بیت کوین به عنوان یک منبع طبیعی

بیت کوین را می توان به عنوان یک منبع طبیعی تجدید ناپذیر مانند طلا و یا حتی نفت خام در نظر گرفت که قادر است مسیر تمدن بشر را تغییر دهد. نفت خام از زمان کشف تاکنون چندین چرخه تخریب خلاق را پشت سر گذاشته است. در سراسر تاریخچه طویل این منبع طبیعی، نفت خام بارها به طور عمده به منظور گرمایش، پخت وپز، آسفالت جاده ها، روشنایی، روغن کاری و در صنایع نیروگاهی، حمل ونقل، پلاستیک، هوانوردی و غیره مورد استفاده قرار گرفته است.

طبیعتاً تفاوت هایی کلیدی میان بیت کوین و دیگر منابع طبیعی وجود دارد. با این حال نقاط اشتراک آنها نیز جالب توجه است.بیت کوین را می توان به عنوان یک میدان فیزیکی اکتشاف در نظر گرفت که در آن اکتشاف گران به جست وجوی سکه می پردازند. این میدان از خصوصیات زیر برخوردار است:

نخست، بازده کل حاصل از آن برابر با مقدار ثابت ۲۱ میلیون سکه است و اکتشاف گران هر چقدر تلاش بکنند نمی توانند بیشتر از آن سکه به دست بیاورند. تمامی افراد از این حقیقت آگاهی کامل دارند؛ در نتیجه، یک نقطه توقف معین برای فعالیت های آنها وجود دارد.

ثانیاً اکتشاف گران به طور قطعی می دانند که هر چه بیشتر جست وجو کنند، پیدا کردن سکه ها نیز سخت تر می شود. علت این موضوع آن است که هیچ محدوده و مقرراتی بر این میدان اکتشافی حاکم نیست و بنابراین فرآیند اکتشاف بیشتر به یک تب طلا (Gold Rush) شباهت دارد. استخراج سکه های استخراج نشده یک فعالیت فوق العاده رقابتی محسوب می شود.بنابراین طبیعتاً فرآیند استخراج به مرور زمان سخت تر می شود. تنها راهی که از طریق آن می توان استخراج را برای یک اکتشاف گر به خصوص آسان تر کرد، زمانی است که در آن به دلایلی رقبای وی دست از تلاش بکشند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، ظرف مدتی کوتاه این اکتشاف گر می تواند فضای بیشتری از میدان را در دست بگیرد و به کمک تجهیزات استخراج خود، از این فضا برای استخراج سکه استفاده کند.

با این حال، طولی نخواهد کشید که رقبا نیز متوجه این فرصت می شوند و مجدداً به میدان اکتشاف هجوم می آورند. این امر باعث می شود که اکتشاف گر مذکور به ناحیه کوچک تری در میدان عقب نشینی کند. در چنین حالتی وی اگر بخواهد بر رقبای خود برتری داشته باشد، تنها باید روی خرید تجهیزات قدرتمندتر سرمایه گذاری کند.

ثالثاً هر چه رقابت سنگین تر باشد، هر اکتشاف گر فضای کمتری از میدان را در اختیار خواهد داشت. در چنین حالتی افراد باید برای استخراج کوین بیشتر از قبل تلاش کنند. به مرور زمان استخراج برای این افراد دشوارتر می شود و آنها را موظف می کند که به تجهیزات استخراج پیشرفته تر برای به دست آوردن سکه روی بیاورند.

علت اینکه چنین بحثی را مطرح کردیم، تأکید بر این نکته است که بیت کوین یک منبع طبیعی کمیاب و فسادناپذیر مانند پلاتین، طلا، ایریدیوم یا رودیوم تلقی می شود و حتی در میان گروه برجسته خود نیز منحصربه فرد و همچنان جزئی از آنها است. با این حال، دو ویژگی زیر موجب می شود که بیت کوین در مقایسه با دیگر منابع طبیعی، استثنایی در نظر گرفته شود:

نخست آنکه چون عرضه بازار در دسترس آن، ثابت در نظر گرفته می شود و نرخ استخراج به طور نامحسوس به صفر میل می کند، تقاضای آینده برای بیت کوین، بیشتر از طریق دفاتر موجودی از پیش موجود و کمتر از راه تولید بیت کوین جدید برآورده می شود. این روند تقریباً تا سال ۲۱۴۰ ادامه دارد و پس از آن، تقاضا فقط از طریق یک موجودی ثابت جهانی تأمین خواهد شد.

ثانیاً به علت دیجیتالی بودن، بیت کوین در مقایسه با هر منبع طبیعی دیگری در موقعیتی منعطف قرار می گیرد و موجب می شود که کاربرد این ارز دیجیتال، تمامی بازارها را از خُرد تا کلان پوشش دهد. همچنین قطعیت غیرقابل تغییر بودن لایه تسویه بیت کوین، آن را قادر می سازد که به عنوان یک زیرساخت مهم کلان، کارکرد داشته باشد.

با این پیش فرض که بیت کوین یک منبع طبیعی فسادناپذیر است، اکنون قصد داریم استدلال کنیم که قیمت بیت کوین در بازار توسط مجموعه ای از چرخه های در هم تنیده که دست کم از دهه ۱۹۲۰ میلادی در اقتصاد منابع طبیعی نقش داشته و در تئوری چرخه های کسب وکار شومپیتر نیز به کار رفته اند، تعیین می شود. به کارگیری این چرخه ها به عللی که به خوبی قابل تعمیم به بیت کوین نیست، در اقتصاد عمومی از رونق افتاد. در نتیجه می توانیم با بهره گیری از این چارچوب برای ارزیابی چرخه بیت کوین، درس های فراوانی در این خصوص بیاموزیم.

چرخه های زیرمجموعه چرخه شومپیتری بیت کوین

شومپیتر سه چرخه را با طول های مختلف به عنوان اساس تئوری چرخه های کسب وکار خود تعیین کرد. هر چرخه نیروی محرکه و چشم اندازهای متمایزی را به نمایش گذاشته است. این سه چرخه با همدیگر اجزای چرخه فراگیر شومپیتری را تشکیل می دهند. زیرمجموعه ای که کوتاه ترین طول را در چرخه سه بخشی دارد، چرخه کیچن است و بنا به برآورد شومپیتر تقریباً ۴۰ ماه به طول می انجامد. با این حال، به طور تجربی طول این چرخه تا ۶۰ ماه نیز اندازه گیری شده است. چرخه ژوگلار بسیار طویل تر است و مدتی در حدود ۱۰ سال (در مقالات بین ۷ تا ۱۱ سال ذکر شده است) را به خود اختصاص می دهد. طولانی ترین چرخه، چرخه کندراتیف یا موج K نام دارد که تقریباً ۵۰ سال طول می کشد.

آنچه که به طور عمده موجب پیشبرد یک چرخه شومپیتری بیت کوین می شود، فعالیت های مرتبط با کارآفرینی و نوآوری هایی است که در طول یک چرخه کل با یکدیگر تعامل دارند. با توجه به اینکه کارآفرینان مجموعه ای از نوآوری ها را مورد بهره برداری قرار می دهند، اقتصاد از حالت افسردگی رو به توسعه خواهد گذاشت. هنگامی که یک فناوری از پیش موجود به نقطه اوج شکوفایی خود می رسد، وضعیت اقتصاد دوباره رو به سقوط می گذارد و در نهایت مجدداً به حالت افسردگی بازمی گردد.اکنون اجازه دهید که نگاه دقیق تری به هر یک از این چرخه ها داشته باشیم و ارتباط آنها با بیت کوین را مورد بررسی قرار دهیم.

۱. چرخه کیچن بیت کوین

چرخه کیچن (Kitchen Cycle) از شرکت های با محدودیت ثابت سرمایه که ملزم به مقابله با وقفه های اطلاعاتی در شرایط بازار هستند منشأ می گیرد. در فاصله نوسان رو به بالای چرخه کسب وکار، کمپانی ها تولید خود را افزایش می دهند و در حالی که بازار به سوی رونق حرکت می کند، از سود فوق العاده ای بهره مند می شوند. این شرکت ها از تمامی ظرفیت به کارگیری سرمایه ثابت خود بهره می گیرند و سرانجام بازار را با عرضه مازاد خود قبضه خواهند کرد. این امر موجب افسردگی قیمت ها می شود و بازار را در وضعیت رکود قرار می دهد. کمپانی ها با ایجاد دفاتر موجودی جدید به این تغییر پاسخ می دهند. تولید مجدداً کاهش می یابد و هنگامی که بازار دوباره به وضعیت تعادل خود بازگردد، چرخه تکمیل می شود.

۲. موج ژوگلار در چرخه شومپیتری بیت کوین

نقش نوآوری و سرمایه گذاری در چرخه نسبتاً بلندمدت ژوگلار (Juglar Cycle)، در مقایسه با کیچن، بسیار اهمیت بالاتری دارد و در آن در طی فاز رو به رشد چرخه کسب وکار، تقاضا آنچنان بر عرضه موجود غالب خواهد بود که به کارگیری کامل سرمایه فیزیکیِ موجود، ناکافی در نظر گرفته می شود.سرعت تحقیقات و نوآوری با هدف تغییر ماهیت سرمایه گذاری های جدید کمپانی ها رو به افزایش است. تلاش های صورت گرفته در حیطه کارآفرینی به منظور تعیین نوآوری های کلیدی و به کارگیری آنها برای این سرمایه گذاری های جدید، در مقایسه با چرخه کیچن، به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت. به همین ترتیب، در فاز رو به رکود چرخه کسب وکار، کاهش تقاضا با وقفه بیشتری نسبت به چرخه کیچن بر تولید اثر می گذارد؛ چراکه سرمایه گذاری های جدید پس از شروع خود دیگر در بازه زمانی کوتاه مدت قابل بازگشت نخواهند بود.

نسبت حیاتی بهره حاصل از چرخه ژوگلار بیت کوین تحت عنوان نسبت ظرفیت تولید به سرمایه های به کارگرفته شده یا IC2CI شناخته می شود؛ چراکه در نقطه اوج چرخه، نسبت IC2CI در حداکثر مقدار خود قرار دارد و فقط زمانی کاهش می یابد که ظرفیت تولید یک نوعِ خاص مغلوب تقاضا گردد. از این رو، نیروی محرکه برای چرخه ژوگلار بعدی از ظرفیت جدیدی ناشی می شود که به کمک سرمایه گذاری بر فناوری های تازه، متدهای تولید و مواد جدید به دست آمده است.

۳. چرخه کندراتیف یا موج K در چرخه شومپیتری بیت کوین

چرخه کندراتیف (Kondratieff Cycles) یا موج K بیشترین زمان را در میان چرخه های بیت کوین دارد و بین ۴۰ تا ۶۰ سال به طول می انجامد.این چرخه از یک تغییر اساسی و دگرگون کننده در فناوری نشئت می گیرد که پیامدهای عظیم اقتصادی و اجتماعی را به همراه خواهد داشت. این پیامدها بسیار فراتر از پیامدهای چرخه های کوتاه تر هستند. موج های اخیر K به کار رفته در مقالات عبارت اند از: عصر فولاد و مهندسی سنگین (در سال ۱۸۷۵)، عصر نفت، برق، اتومبیل و تولید انبوه (۱۹۰۸) و عصر اطلاعات و ارتباطات از راه دور (۱۹۷۱).

شومپیتر درست مانند کندراتیف، نیروی محرکه پیشرفت در فواصل موج های K را در چندین نوآوری کلیدی تجسم می کرد. بینش نوآورانه کارآفرینان برای تحول به سمت پیشرفت، تنها در صورتی که تمامی ایده های لازم، از پیش مورد اکتشاف قرار گرفته باشند، قابل دستیابی خواهد بود.

در خصوص بیت کوین، موج های K مورد نظر، مرتبط با منبع سختی پول هستند و به نظر می رسد که این موج ها نماینده عصر پول های ساخته شده از طلا (۱۸۷۳ تا ۱۹۱۴)، عصر استاندارد طلا (۱۹۲۵ تا ۱۹۷۳)، عصر پول فیات (۱۹۷۳ تا ۲۰۰۹) و در نهایت عصر بیت کوین (از ۲۰۰۹ به بعد) باشند.اگر زمان تقریبی موج K (۴۰ سال) را قراردادی در نظر بگیریم، این بدان معنا است که احتمالاً در آینده و پیش از استخراج آخرین بیت کوین، تحولات جالب توجهی در انتظار این رمزارز خواهد بود.

به نظر می رسد که سودمندترین نسبت برای چرخه کندراتیف بیت کوین، نسبت موجودی به جریان باشد که سیف الدین آموس نیز در کتاب خود به آن پرداخته و اکنون به لطف اقدامات تجربی PlanB ها کاملاً برای ناظران بیت کوین شناخته شده است. با این حال از نظر تولید سالانه و موجودی خالص، طبعاً هر چه به سال ۲۱۴۰ نزدیک تر می شویم، نسبت S2F به صورت یک تابع پله ای و نامحسوس افزایش خواهد یافت.ممکن است بیت کوین تمامی انتظارات را در هم بشکند؛ چنان که تا کنون نیز بارها این کار را کرده است. در این صورت با عصر بیت کوینی مواجه خواهیم بود که طول مدت موج K آن بسیار طولانی تر از حد تصور ما است.

با این حال اگر به راستی قرار باشد گذشته به عنوان یک الگو عمل کند، از حالا تا زمانی که آخرین کوینِ بیت کوین به طور کامل استخراج شود، باید دست کم سه چرخه کندراتیف دیگر، هر یک به مدت تقریبی ۴۰ سال، سپری شوند. در این صورت باز هم می توانیم از یک نسخه اصلاح شده از نسبت S2F به منظور ارزیابی مراحل هر چرخه استفاده کنیم. برای اینکه دچار سردرگمی نشویم، نام آن را S2F* خواهیم گذاشت.

در داخل هر چرخه، نسبت S2F* پایین تر از سطح مورد انتظار تعادل الگوریتمی قرار خواهد گرفت؛ به شرط آنکه «جریان» را تحت عنوان سرعت بازار بیت کوین، مضاف بر نرخ تولید، به ازای واحد زمان به تنهایی تعریف کنیم. یک معیار بالقوه برای این سرعت، BDD یا روزهای تخریب شده بیت کوین (Bitcoin Days Destroyed) خواهد بود.

بنابراین، نسبت موج K بیت کوین از قرار زیر خواهد بود:

S2F* = (بیت کوین های استخراج شده ذخیره در موجودی) / (تولید سالانه + BDD)

هنگامی که اکثر موجودی های بیت کوین غیرفعال باشند، S2F* برابر با S2F خواهد شد. ما انتظار داریم که چنین اتفاقی هنگامی که از یک موج K بیت کوین به موج بعدی می رویم رخ دهد. در درازمدت، تسویه حساب ها در لایه پایه بایستی به رویدادهای نادرتری بدل شوند و نشانگر پیامدهایی استثنایی باشند.در جدول زیر مطالب ذکرشده در این بخش را به صورت خلاصه آورده ایم و زیرمجموعه های چرخه شومپیتری بیت کوین و معیارها و طول تقریبی آنها را مورد مقایسه قرار داده ایم.

خلاصه مطلب

در شکل زیر یک چرخه شومپیتری بیت کوین را مشاهده می کنید. موج K بیت کوین به رنگ خاکستری، چرخه های ژوگلار به رنگ بنفش و چرخه های کیچن که دارای همبستگی نزدیک با چرخه های هاوینگ هستند، به رنگ آبی نشان داده شده اند.

تا پایان نخستین موج K بیت کوین، تمامی چرخه ها بایستی با یکدیگر تلاقی کنند. به بیان ساده، هنگامی که محرک های اصلی نوآوری برای موج بعدی K بیت کوین شروع به ادغام با یکدیگر می کنند، تمامی جریان های مالی از سمت تمامی انواع سهام رو به کاهش خواهند گذاشت. در این زمان مجموعه تازه ای از فناوری ها به عنوان نیروی محرکه برای موج دوم K بیت کوین روی کار خواهد آمد.

بیت کوین تنها در دفاتر موجودی نگهداری می شود و فروش آن کمیاب می گردد و I2S به بالاترین حد خود دست خواهد یافت. سرمایه گذاری ثابت از رونق خارج می شود؛ چراکه ظرفیت تولید، هرچه بیشتر نمایانگر پیشنهادات غیرقابل دفاع بازار است و نسبت IC2CI را به حداکثر مقدار خود می رساند. جریان بیت کوین از طریق فرآیند ماینینگ (به دلایل واضح) و از سوی دفاتر موجودی به حد بسیار پایینی می رسد و به یک نسبت S2F* بسیار بالا می رسد. تمامی نسبت ها در موج دوم K بیت کوین نیز به همین منوال هستند و فقط مرتبۀ بزرگیِ آنها متفاوت خواهد بود.

آشنایی با سایت کوین مارکت کال، تقویم رویدادهای رمزارزی!