به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از ایسنا، برخی رسانه های خارجی در یک سال گذشته بعضا از بیمار بودن مدیرکل آژانس صحبت کرده بودند اما هیچ وقت مساله آن قدر جدی گرفته نشده یا اطلاع دقیقی از میزان پیشرفت و نوع بیماری اش منتشر نشده بود. اما به نظر می آید وضعیت سلامتی آمانو از اواخر سال گذشته میلادی رو به وخامت گذاشته و مراحل درمان را به طور جدی آغاز می کند و از آن مقطع بیماری و وضعیت وی وخیم بوده است.
در عین حال یوکیا آمانو تا یک ماه پیش به طور معمول به کار خود ادامه داده و حتی در آخرین نشست فصلی شورای حکام که در روزهای پایانی خردادماه برگزار شد حضور داشته است. از این رو به نظر می آید فقدان رییس دیده بان هسته ای بین المللی حداقل در مقطع فعلی "غیرمنتظره" و "ناگهانی" بوده است.
این دیپلمات با سابقه 72 ساله ژاپنی در سال ۲۰۰۹ به عنوان مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی انتخاب شد و کار خود را به عنوان پنجمین مدیر کل آژانس آغاز کرد. او جانشین محمد البرادعی شد. آمانو توانسته بود برای دوره سوم چهارساله نیز اعتماد و رای اعضای آژانس را به دست آورد و در این جایگاه حضور داشته باشد اما مرگ اجل نداد تا دوره خود را به پایان برساند.
یکی از مهم ترین و حساس ترین پرونده های مطرح در آژانس که البته میراث دوره محمد البرادعی بود در دوره آمانو در نهایت بعد از حدود یک دهه به نتیجه رسید. آمانو بعد از توافق هسته ای چندباری به ایران سفر کرد و با مقامات مختلف کشورمان دیدار کرد. او در تفهیم و توضیح ابعاد فنی برجام برای تندروها در ایران و آمریکا نقش مهمی ایفا کرد.
نقش فنی و کارشناسی مسئولان و مقامات آژانس به ویژه شخص آمانو در ارایه گزارش هایی با کمترین حاشیه بعد از تواقق هسته ای در اجرایی شدن برجام بسیار موثر بود.
بسته شدن پرونده مطالعات ادعایی (PMD) که مهم ترین ادعاهای غیرهسته ای را علیه برنامه صلح آمیز هسته ای ایران مطرح می کرد در رفت و آمدها و مذاکرات طولانی و پی در پی در مسیر وین ـ تهران از جمله اقدامات موثری بود که در دوره یوکیا آمانو انجام شد و برخلاف انتظار کارشناسان فنی و سیاسی این پرونده از سوی آژانس برای همیشه بسته شد.
سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه کشورمان و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای که در دوران مذاکرات در تعامل جدی و متعدد با آمانو بوده است در پیامی در پی اعلام خبر درگذشت مدیرکل آژانس نوشت: کار "حرفه ای" و "متبحرانه" آمانو به بسته شدن کامل پرونده موسوم به PMD انجامید.
نقش این دیپلمات ژاپنی بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در حفظ هویت فنی و بی طرفانه آژانس در حالی که ترامپ به طور رسمی و پنهانی سعی داشت به بهانه های واهی و اخبار ساختگی اقدامات و تعهدات ایران را زیر سوال ببرد و به ویژه با همکاری رژیم اسراییل پرونده PMD را باز کند قابل توجه است.
بنا به گفته برخی کارشناسان حوزه هسته ای، نقش یوکیا آمانو در مقاومت برابر فشارهای آمریکا و دیگر مقامات آمریکایی برای تغییر رویکرد فنی و نظارتی اش مقابل ایران در برجام بسیار مورد اهمیت بوده است
یکی از مهم ترین اقدامات آمانو در دوران حضورش در آژانس بازگرداندن گزارش های این نهاد بین المللی هسته ای درباره ایران به سطح گزارش های فنی و کارشناسی معمول بود.
ایران همواره نسبت به نوع، ادبیات و محتوای گزارش هایی که در دوره محمد البرادعی درباره فعالیت های هسته ای ایران منتشر می شد و در دوره آمانو نیز تا حدودی این جزیی پردازی وجود داشت انتقاد می کرد. در دوره دوم چهارساله مدیریت آمانو اما این رویکرد تا حدود قابل توجهی تغییر کرد و گزارش های آژانس درباره ایران کوتاه و با محتوایی کمتر جزیی درباره ابعاد فنی و اطلاعاتی برنامه هسته ای منتشر شد. این روند بعد از اجرای برجام نیز ادامه یافت.
همکاری آژانس بعد از اجرای برجام در سطوح مختلف کارشناسی، نظارتی، آموزشی و فنی به شکل مطلوب و با سرعت قابل قبول انجام شد و این همکاری ها با وجود تحریم ها و فشارهای سیاسی و همه جانبه آمریکا ادامه دارد.
با وجود برخی نگرانی ها نسبت به از هم پاشیده شدن شیرازه کار در آژانس بین المللی انرژی اتمی به ویژه در رابطه با ایران اما کارشناسان هسته ای اذعان دارند که ساختار آژانس به گونه ای نیست که فوت ناگهانی آمانو تغییری در فعالیت های آژانس به ویژه در مدیریت برنامه هسته ای ایران و سایر مسائل حساس در این نهاد بین المللی ایجاد کند چرا که فعالیت آژانس مبتنی بر قواعد و مقررات فنی مشخص است.
به گزارش ایسنا، هفته گذشته رسانه ها ضمن اعلام کناره گیری زودهنگام آمانو به خاطر بیماری اش از رافائل گروسی، نماینده آرژانتین در آژانس و همین طور کرنل فیروتا، رئیس دفتر رومانیایی یوکیا آمانو به عنوان نامزدهای جانشینی او نام بردند.
با فوت مدیرکل آژانس اکنون باید در زمان مقتضی نشست ویژه شورای حکام تشکیل شود تا فرآیند انتخاب مدیرکل جدید کلید بخورد. بعد از آن تمامی کشورهای عضو آژانس می توانند کاندیداهای خود را برای انتصاب در این جایگاه به شورای حکام معرفی کنند.
تعیین مدیرکل هر چند روندی فنی و حقوقی دارد اما مثل تمامی مجامع بین المللی، انتخاب عالی ترین مقام مرجعی با اهمیت آژانس، بدون اعمال نظر سیاسی و جلب نظر قدرت های بزرگ در شورای حکام امکان پذیر نیست.
تلاش اعضا بر این است که انتخاب مدیرکل آژانس از طریق اجماع انجام شود اما اگر نشد می توانند در شورای حکام رای گیری کنند و نتیجه باید در کنفرانس عمومی سالانه آژانس که هر ساله در تابستان انجام می شود مورد تایید قرار گیرد.
