احتمالا همه ما لحظاتی را در زندگی تجربه کرده ایم که در آن ها مغزمان قفل شده و دیگر توانایی فکر کردن و تمرکز بر روی هیچ کاری را نداشته ایم. در اصطلاح به این حالت مه آلودگی مغز گفته می شود. اما اگر می خواهید دقیق تر بدانید که مه گرفتگی مغزی یعنی چه، تاثیر آن بر حافظه و تمرکز چیست، و چگونه می تواند آن را درمان کرد، این مقاله را به هیچ عنوان از دست ندهید.
منظور از فرآیند قفل شدن ذهن چیست؟
قفل شدن ذهن، دلایل بسیاری دارد که گاهی اوقات ناشی از یک بیماری روانی مانند اسکیزوفرنی است و با داروهای مناسب قابل درمان است اما مفهوم و توضیح بهتری برای قفل شدن ذهن وجود دارد که با درک شرایط از این طریق، می توانید آن را به تنهایی درمان کنید.فرآیند قفل شدن ذهن نشان دهنده یک ذهن پرورش نیافته است. ذهن مانند یک باغ نیاز به مراقبت و توجه دارد و این فرآیند یعنی ماهیت ذاتی ذهن توسط مالک درک نمی شود در واقع بع زبان ساده تر به درستی از باغ خود مراقبت نکرده اند.
هنگامی که شخص ذهن پرورش یافته خود را می بیند، فرآیند قفل شدن ذهن کمتر اتفاق می افتد مانند انجام کارهای فیزیکی، انسان ها باید ذهن خود را توسعه دهند. این امر فراتر از سلامت روان و رفاه فردی، فوایدی را به ارمغان می آورد که می توانیم به عنوان یک گونه از آن بهره مند شویم.
نشانه های قفل شدن مغز
مانند هر مشکل دیگری، مه گرفتگی مغزی هم نشانه هایی دارد. اگر از ۵ مورد زیر حداقل ۲ مورد را در خود مشاهده می کنید، احتمالا مغز شما را هم غبار گرفته است:
- عدم تمرکز در هنگام انجام کارهای مختلف
- پردازش اطلاعات با سرعت پایین
- ضعیف شدن حافظه (به خصوص حافظه کوتاه مدت)
- احساس گیجی و گنگی داشتن
- تنش و اضطراب
علل فرآیند قفل شدن ذهن
فرآیند قفل شدن ذهن می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و دلایل آن بسته به شخص متفاوت است. از نظر پزشکی، این بیماری ناشی از یک بیماری روانی مانند اسکیزوفرنی، آسیب مغزی یا مصرف بیش از حد مواد مخدر است اما اگر کاملا سالم هستید و هیچ یک از این موارد را ندارید پس فرآیند قفل شدن ذهن در شما به دلایل زیر است:
استرس بیش از حد
اگر استرس زیادی دارید، فراموش کردن چیزها طبیعی است. استرس بر ذهن فرد غلبه می کند پس قبل از پاسخ دادن به زمان نیاز دارید تا در مورد چیزها فکر کنید.
افکار شخصی آزار دهنده
فرآیند فکر ممکن است توسط افکار شخصی قفل شود یا نیاز به توجه بیشتری داشته باشد مانند ضربه ای که ناخودآگاه درخواست بهبودی می کند.
بی خوابی
خواب شبانه مفید فواید زیادی دارد و بی خوابی دارای عوارض فراوانی می باشد. از عوارض بی خوابی ایجاد اختلال در توانایی های شناختی کوتاه مدت و بلند مدت شخص، احساس گیجی، تاثیر نامطلوب در توانایی قضاوت و حافظه می باشد. افزایش ریسک سکته ی مغزی، حمله های آسم، حمله های صرع، بالا رفتن فشار خون و بیماری قلبی از عوارض های دیگر بی خوابی می باشند.
کمبود آهن
فقر آهن یکی از دلایل قفل شدن مغز یا مه آلودگی مغز است. آهن به بدن کمک می کند تا بتواند اکسیژن را از ریه ها به بقیه ی قسمت های بدن برساند. سلول های مغزی نسبت به کمبود اکسیژن از سایر سلول های بدن حساس تر هستند و این عارضه می تواند در عملکرد مغز اختلال ایجاد نماید. اگر همراه مه آلودگی مغز، نشانه های دیگری مثل سردی دست و پا، تپش قلب و دردناک شدن زبان دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید و برای تشخیص کمبود آهن آزمایش خون دهید.
فیبرومیالژی
افراد مبتلا به فیبرومیالژی مه آلودگی مغز را تجربه می کنند. این بیماری نوعی بیماری عصبی می باشد که موجب درد و ضعف در تمام نقاط بدن می شود. افراد مبتلا به این بیماری در تمرکز نمودن، یافتن کلمات، ادامه دادن مکالمه، هوشیاری و... دچار اختلال می شوند.
بیماری لایم
لایم یکی دیگر از علت هایی است که موجب ابتلا به مه آلودگی مغزمی شود. افراد مبتلا به این بیماری مشکلات زیادی در مغز، دستگاه عصبی، عضلات، گردش خون، گوارش و... را تجربه می کنند. بیماری لایم به دلیل نیش نوعی از کنه به وجود می آیدو در صورت عدم تشخیص به موقع و درمان به بیماری لایم مزمن تبدیل می شود.
سندرم خستگی مزمن
سندرم خستگی مزمن در حافظه ی کوتاه مدت اختلال ایجاد کرده و موجب سخت شدن تمرکز می شود. از نشانه های دیگر سندرم خستگی مزمن، گلو درد و سر درد می باشد.
مصرف دارو
مصرف داروهایی مانند دارو های ضد اضطراب، دارو های ضد صرع و مسکن های مخدر و... باعث اختلال در حافظه و مه آلودگی مغز مخصوصا در افراد مسن، می شوند.
کمبود ویتامین B12
کمبود ویتامین B12 که با سخت شدن حفظ تعادل بدن، ضعف، احساس خستگی و بی حس یا سوزن سوزن شدن دست ها و پا ها همراه است، یکی از دلایل ابتلا به مه آلودگی مغز و سخت شدن فکر کردن و استدلال کردن می باشد. ریسک کمبود ویتامین B12 در افراد مسن که رژیم غذایی آن ها دچار تغییر می شود یا غذای کمتری مصرف می کنند و یا گیاهخوار هستند، بالاتر از سایرین است.
شیوه ی تشخیص مه مغزی چگونه است؟
اگر در تشخیص و تمییز دادن مسائل دچار مشکل مداومی هستید و این مشکل وخیم تر می شود و بهبود نمی یابد، امکان دارد که به مه مغزی دچار شده باشید و باید به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش هایی این مشکل را بررسی کند. شاید دچار شدن به این حالت ریشه در مشکلات اساسی دیگری داشته باشد. بنابراین پزشک درباره ی موارد زیر از شما سؤال خواهد کرد:
- سلامت ذهنی؛
- رژیم غذایی؛
- سطح فعالیت های جسمانی؛
- مکمل ها و داروهایی که اخیرا مصرف کرده اید.
لازم است درباره ی سایر علائم احتمالی هم صحبت کنید. برای مثال، شخصی که دچار کم کاری تیروئید است ممکن است دچار ریزش مو، خشکی پوست، افزایش وزن یا شکنندگی ناخن ها هم بشود. آزمایش خون می تواند به پزشک در کشف موارد زیر کمک کند:
- سطح غیرعادی قند خون؛
- عملکرد نامناسب کبد، کلیه و تیروئید؛
- کمبود مواد مغذی؛
- عفونت ها؛
- بیماری های التهابی.
براساس نتایجی که آزمایش خون نشان می دهد، پزشک می تواند درباره ی تشخیص بیماری نظر بدهد. سایر ابزارهای تشخیصی شامل عکس برداری و تصویربرداری از داخل بدن با اشعه ایکس، ام.آر.آی (MRI: Magnetic Resonance Imaging) و سی تی اسکن (Computed Tomography) است. سایر مواردی که برای تشخیص استفاده می شود، بررسی اختلالات خواب و آزمایش های حساسیت است. بررسی روند مصرف مواد غذایی و یادداشت برداری از موادی که در رژیم غذایی استفاده می کنید، باعث می شود تا به درک درستی در این مورد برسید.
مغز قفل شده را چگونه باز کنیم؟
استرس عاملی مهم در تعیین میزان غبار گرفتگی مغز شماست. پس در قدم اول سعی کنید تا جایی که می توانید از استرس و فشار بی مورد دوری کنید.یک مغز غبار گرفته، مدام به اتفاقاتی فکر می کند که یا در گذشته برای او افتاده اند و یا حالا کاری در مورد آنها از دستش برنمی آید. این موضوع و خستگی ذهن هر دو بر یکدیگر موثرند و غلبه بر هر دوی این اشتباهات می تواند روند افزایش تمرکز شما را سریعتر کند. می پرسید چگونه؟ در ادامه ما به شما ۴ روش فوق العاده کاربردی و ساده را برای مقابله با قفل شدن ذهن و مه آلودگی مغز معرفی خواهیم کرد.
۱- خواب، خواب و باز هم خواب!
اولین و شاید مهمترین دلیل قفل شدن ذهن کم خوابی است. مه آلودگی مغز نه تنها در بیداری آرام و قرار را از شما می گیرد، بلکه خواب شما را نیز دچار مشکل خواهد کرد. اگر شما هم از این مشکل رنج می برید، احتمالا شب ها نمی توانید به راحتی خوابتان نمی برد و باید ساعت های زیادی را در تختخواب غلت بزنید تا بالاخره خواب به چشمانتان بیاید. تازه اگر خوش شانس باشید و نصف شب از خواب نپرید.
۲- باز کردن قفل های ذهن با یادداشت روزانه
دومین ایده ای که می تواند در جنگ با غبار ذهنی به کار شما بیاید، یادداشت کردن است. یک سررسید بردارید و وقایع هر روز را در آن یادداشت کنید. هر زمان که حس کردید فکری در حال اذیت کردن ذهن شماست، سعی کنید آن را بر روی کاغذ بیاورید. همین راهکار بسیار ساده می تواند از بیش از حد فکر کردن شما به مسائل بی ربط و غیر ضروری جلوگیری کند. فراموش نکنید که قرار نیست یادداشت های روزانه حتما در پایان هر روز نوشته شوند. برای همین هم سعی کنید دفترچه خود را همیشه همراه خود داشته باشید تا هر وقت لازم شد چیزی را در آن یادداشت کنید.
اما چه چیزهایی را باید در دفترچه خود بنویسیم؟
فرقی ندارد! بله واقعا فرقی نمی کند که چه چیزهایی را در دفترچه خود می نویسید. از غذایی که خورده اید گرفته، تا جاهایی که رفته اید. از کسانی که آن ها را ملاقات کرده اید گرفته تا صحبت هایی که با آنها داشته اید. همه این مطالب می توانند بخشی از یادداشت روزانه شما باشند. کلید قفل ذهن شما در بسیاری از موارد دست خود شماست، پس با نوشتن به باز کردن آن کمک کنید.
۳- به چالش کشیدن مغز
به چالش کشیدن مغز یکی دیگر از عواملی است که انجام دادن آن برای از بین رفتن مه و غبار مغز مفید است. برای اینکه بتوانید مغز خود را به چالش بکشید راه های مختلفی پیش روی شما قرار دارند. اولین شیوه انجام این کار، انجام بازی های مختلف است. بازی هایی که با مغز سر و کار دارند، مثل بازی های تمرکزی، به شما کمک می کنند تا مغز خود و توانایی های آن را محک بزنید. سودوکو و شطرنج از این دست بازی ها به شمار می روند.راه حل دوم اما یادگیری مهارت ها و زبان های جدید است. یادگیری یک زبان جدید علاوه بر اینکه شما را با دنیایی جدیدتر آشنا می کند، به شما کمک می کند که بیشتر هوای مغزتان را داشته باشید تا دیگر قفل نکند!
۴- بی تحرک باقی نمانید!
بی تحرکی و کم تحرکی هم می تواند باعث قفل شدن مغز شما شود. البته منظور من از بی تحرکی این نیست که حتما روزانه ۴ ساعت ورزش کنید و کوهنوردی و فوتبال جزو برنامه هفتگی تان باشد بی تحرک بودن باعث پایین آمدن میزان اکسیژن خون شما خواهد شد. به همین دلیل هم اگر احساس می کنید که مه مغز شما را گرفته و نمی توانید به خوبی فکر کنید، کافی است از جای خود بلند شده و کمی قدم بزنید. به همین سادگی! اگر تراس یا حیاط دارید که حتما پیشنهاد می کنیم آنجا به قدم زدن بپردازید.
راه های ساکت کردن مغز و کاهش استرس
