زندگینامه سقراط فیلسوف یونانی

چکیده بیوگرافی سقراط

• نام کامل: سقراط
• لقب: سقراطِ حکیم
• تولد: ۴۷۰ یا ۴۶۹ پیش از میلاد
• تاریخ مرگ: ۳۹۹ پیش از میلاد
• محل تولد و مرگ: آتن، یونان
• شاگردان: افلاطون، گزنفون

زندگی نامه سقراط

سقراط در ۴۷۰ یا ۴۶۹ پیش از میلاد در آتن به دنیا آمد. پدرش مجسمه سازی سرشناس و محترم بود. این اعتبار برای سقراط مجالی فراهم آورد تا از بهترین آموزش های آن زمان آتن، از حساب و هندسه و نجوم تا شعر کلاسیک یونان را فرا گیرد. همهٔ مورخان گفته اند که سقراط مردی بسیار زشت رو بوده است. سر او طاس، صورت او پهن و گرد، و چشمان او فرورفته و بی حرکت بود و دماغی بزرگ و در عین حال کوفته داشته است که بر روی آن لکه ای واضح دیده می شده است.

• دلاور دلیروم

سقراط در جوانی به عنوان هوپلیت (سرباز پیاده نظام ارتش) خدمت کرد. آلکیبیادس دربارهٔ این دوره از زندگی سقراط می گوید: «تاب و توانش بسیار بود. گاهی آذوقه نمی رسید و ما بی غذا می ماندیم. در چنین مواقعی، که به هنگام جنگ غالباً پیش می آید، سقراط نه تنها از من بلکه از همه برتر بود. هیچ کس با وی قابل قیاس نبود… قدرتش در تحمل سرما نیز شگفت انگیز بود. یخبندان سختی بود زیرا که زمستان در آن ناحیه به راستی سرد است، و همه یا در خانه می ماندند یا اگر بیرون می رفتند؛ پوشاک فراوان به تن می کردند و پاهای خود را در پشم یا نمد می پیچیدند. در چنین هنگامی، سقراط با پاهای برهنه و پوشاک عادی خود بهتر از سربازان دیگر روی یخ قدم برمی داشت و سربازان از روی خشم و کینه به او می نگریستند؛ زیرا چنان می نمود که سقراط آنان را تحقیر می کند.» دوستان و همشهریانش شجاعت و ایستادگی وی را در جریان محاصرهٔ پوتیدایا طی نبرد دلیروم از جنگ های پلوپونزی بسیار ستودند. شجاعتی که در آن جنگ ها از خود نشان داد، از وی شخصیتی برجسته و ممتاز ساخت.

• خردمند آگورا

سقراط متوجه مفهوم انسانیت شد. تا آن زمان بیشتر تلاش های فیلسوفان و اندیشمندان دربارهٔ جهان و چیستی آن بود و این که از چه موادی تشکیل شده و ماده اصلی آن چیست. اما او اعلام کرد که باید جهان شناسی را کنار گذاشت و به انسان بازگشت، شعار او خودت را بشناس بود. سقراط در بازار آتن (آگورا) جوانان و متفکران را دور خود جمع می کرد و آن ها را به زیر سایهٔ معابد می کشاند و از آنان می خواست تا سخنان خود را بیان کنند. همشهریان آتنی اش را تشویق می کرد تا خدایانشان، ارزش هایشان و خودشان را مورد پرسش و ارزیابی قرار دهند. تا می دید که مردم به راحتی از عدالت می گویند، وی به آرامی می پرسید که آن چیست؟ این شرافت، فضیلت، اخلاق و وطن دوستی که از آن سخن می گویید؛ چیست؟ جوانانی که دور او جمع می شدند، از گروه های مختلفی بودند: ثروتمندانی چون افلاطون و آلکیبیادس که از تحلیل هجوآمیز سقراط از دموکراسی آتن لذت می بردند؛ امثال آنتیستنس که فقر بی اعتنای استاد را می ستودند و از آن دینی درست می کردند؛ و آنارشیست هایی (به تعبیر امروزی) از قبیل آریستیپوس که در آرزوی دنیایی به سر می بردند که در آن بنده و رئیس و مرئوسی نباشد و همه همچون سقراط کاملاً آزاد باشند.احترام و علاقهٔ بی حدی که سقراط در نزد شاگردانش داشت، نه تنها به خاطر سابقهٔ افتخارآمیز او در میدان جنگ، یا بی اعتنایی به مظاهر دنیا، بلکه بیش از همه به سبب فروتنی سقراط در عقل و حکمت بود. او مدعی حکمت نبود، بلکه تنها می گفت که با شور و شوق به دنبال آن می رود. مبدأ فلسفهٔ او همانا اعتراف به جهل خویشتن بود، آنچنان که می گفت: «دانم که ندانم».

• محاکمه و مرگ

در سال ۳۹۹ پیش از میلاد، نزدیک به دو هزار و پانصد سال پیش در دادگاهی قانونی، در حضور یک هیئت منصفه سقراط به اعدام محکوم شد. جرم وی «فاسد کردن جوانان» و «بی اعتقادی به خدایان» بود. بر اساس آنچه افلاطون که خود در جلسهٔ دادگاه حاضر بوده، در رسالهٔ آپولوژی نوشته است، در ابتدا اتهام سقراط به او فهمانده می شود و سپس سقراط در مقام دفاع از خود برمی آید. او منکر آن است که جوانان را فاسد کرده باشد. سقراط شرح می دهد که نه تنها عموم مردم بلکه معبد دلفی او را داناترین افراد بشر دانسته، در حالی که تنها علمی که او دارد، علم به جهل خویشتن و ناچیزی علم بشر در برابر علم خداست. پس از پایان خطابه، قضات حکم به سرکشیدن جام زهر می دهند، و سقراط خطابه ای نهایی ایراد می کند که در آن بیش از پیش، از اعتقادش به زندگی پس از مرگ سخن می گوید. در نهایت، در حالی که شاگردانش پیشنهاد فرار به او می دهند، او مرگ را به فرار ترجیح می دهد.

فلسفه ی سقراط

انقلاب سقراط، وارد کردن اخلاق در فلسفه، اخلاق را در کانون توجه فلسفه قرار دادن و تأکید ورزیدن بر فن جدل و استدلال نظری است. این کار به معنای درون نگری، روی تافتن از جهان خارج و نظر کردن به انسان و خویشتن انسان است. روش سقراط که خودش آن را تلنخوس (بازجویی) می نامید، بر اساس سؤال و جواب متوالی و هدفمند بناشده بود؛ به طوری که سقراط با اختیار موضع طرف مقابل، ابتدا موافقت و همراهی او را جلب می کرد و سپس تناقضات استدلال های او آشکار شده و با استفاده از موضع خود شخص، مدعایش را رد می نمود. در آن دوران سوفسطائیان نفوذ زیادی بین جوانان آتنی داشتند و به آن ها سفسطه و فن جدل آموزش می دادند و ادعایشان این بود که حقیقتی وجود ندارد. آن ها خود را دانشمندترین و عالمترین مردمان می خواندند. سقراط بنا بر نتیجه ای که در زندگی بدان رسیده بود، با آن ها که ادعای علم و دانش داشتند، به مقابله پرداخت. روش عملی سقراط برای مبارزه با چنین اشخاصی این بود که با یکی از آن ها وارد گفتگو می شد و می کوشید تا از او افکارش را دربارهٔ موضوعی خاص، مثلاً شجاعت بیرون بکشد. آن شخص در ابتدا فکر می کرد که حقیقت شجاعت را می شناسد و به آن آگاه است. سقراط گفتگو را به شیوه پرسش و پاسخی شروع می کرد و در آغاز خود را با آنچه شخص مقابلش می گفت، همراه نشان می داد. ممکن بود این گفتگو به طول بینجامد، اما سر انجام بحث را به جایی می رساند که شخص مقابل به نادانی خود پی می برد؛ یعنی به این نتیجه می رسید که حقیقتاً هیچ چیزی را دربارهٔ شجاعت نمی داند و به این صورت، سقراط به او می فهماند که اعتراف به نادانی، بزرگ ترین دانش است.

زندگینامه الساندرو ولتا فیزیکدان ایتالیایی