به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از ایسنا، دکتر رضا شهبازی با اشاره به اجرای پروژه تهیه نقشه گسل های کلانشهرها، با تاکید بر اینکه تهیه این نقشه ها یک پروژه ادامه دار است، افزود: کلیه طرح ها در این زمینه در جریان است و اینکه بخواهیم به زودی اطلاعاتی از این پروژه اعلام کنیم با چالش هایی مواجه هستیم؛ چرا که شناسایی گسل در کلانشهرها کار دشواری است، زیرا گسل ها با عوارض شهری و ساخت و سازها پوشیده شده است.
وی با تاکید بر اینکه بر این اساس شناسایی گسل ها در مناطق شهری با روش های رایجی که گسل ها شناسایی می شوند، دشوار است، خاطر نشان کرد: در برخی مواقع شرایطی فراهم شد که بتوانیم به گسل ها دسترسی داشته باشیم که نمونه آن احداث بزرگراه همت به سمت شمال کرج است که به طور تصادفی در فرآیند خاکبرداری، گسل شمال تهران به سمت شمال شهر کرج نمایان و باعث شد که تیم تحقیقاتی ما مطالعاتی را بر روی این گسل انجام دهند.
شهبازی با تاکید بر اینکه این مطالعات در کلانشهرهای "تهران"، "کرج"، "مشهد"، "تبریز"، "کرمان" و "شیراز" به صورت مشخص در حال اجرا است، ادامه داد: از سوی دیگر سازوکار اجرای این پروژه و اعلام نتایج آن در سازمان زمین شناسی پیچیده است؛ چرا که قبل از آنکه داده ها در اختیار عموم قرار گیرد، باید در شورای ارزیابی این سازمان مورد داوری قرار گیرد و در صورت تایید این شورا، نتایج به مرحله انتشار خواهند رسید.
وی تاکید کرد: داده های مربوط به پروژه نقشه گسل ها در مرحله داوری در شورای ارزیابی این سازمان قرار دارد و اگر مورد تایید قرار گیرد، در سال آینده اطلاعات جدیدی درباره گسل های برخی از کلانشهرهای کشور منتشر خواهیم کرد.
تهیه نقشه های جدید فرونشست در دشت های پر مخاطره کشور
مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناسی و زیست محیطی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور تهیه نقشه های جدید فرونشست دشت های کشور را از دیگر برنامه های در دستور کار این سازمان نام برد و خاطر نشان کرد: این نقشه ها در سطح ملی تهیه می شود که امیدواریم نقشه های فرونشست زمین تا پایان سال جاری آماده شود.
وی با اشاره به خطر فرونشست بسیاری از دشت های کشور، اظهار کرد: این پدیده به صورت ویژه در دشت های استان های البرز، تهران و سمنان و به ویژه اصفهان وجود دارد که تهیه نقشه پهنه فرونشست این مناطق در دستور کار ما قرار دارد.
شهباری با تاکید بر اینکه دشت های استان اصفهان در شرایط نامناسب فرونشست قرار دارند، گفت: نرخ فرونشست در دشت اصفهان به عنوان یک مؤلفه بالا است، اما وقتی با سایر مؤلفه ها بررسی می شود خطر فرونشست را بیشتر می کند؛ چراکه این پدیده در مناطق مسکونی، جمعیتی و جاده ها که زیرساخت و امکانات وجود دارد و سازه های حساسی مانند نیروگاه و فرودگاه احداث شده، رخ داده است.
این محقق حوزه مخاطرات با اشاره به موقعیت زمین شناسی خاص و اقلیم خشک و نیمه خشک استان اصفهان با تاکید بر اینکه دشت اصفهان چشم انداز خوبی به لحاظ تغذیه آبخوان ها ندارد، توضیح داد: زاینده رود به عنوان عامل تغذیه آبخوان ها خشک است و این شرایط دشت های اصلی استان اصفهان را با چالش فرونشست روبرو کرده است. بررسی ها نشان می دهد دشت های پیرامون منطقه که از زاینده رود تغذیه می کرد و همچنین شهرهای دامنه، اردستان، کاشان و ورزنه بسیار متأثر از فرونشست است.
مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناسی و زیست محیطی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با اشاره به اینکه فرونشست زمین در اصفهان از دهه ۴۰ آغاز شد و از دهه ۸۰ به عنوان مخاطره خود را نشان داد، یادآور شد: دشت کاشان-اردستان که رودخانه دائمی ندارد، به بارش وابسته بوده و این در حالی است که کشور در مدت یک دوره ۲۰ ساله (از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۷) که خشکسالی را تجربه کرد و از همین بازه زمانی فرونشست به صورت عمده در سطح کشور رخ داد.
به گزارش ایسنا، فرونشست زمین که به آن زلزله خاموش می گویند، پدیده ای است که بر اثر خالی شدن آب بافت های متراکم و لایه های زیرین سطح زمین رخ می دهد که در نتیجه آن سطح زمین به صورت تدریجی و در برخی موارد به صورت ناگهانی فرو می نشیند. این نشست باعث ایجاد ترک و شکاف هایی در زمین شده و بر الگوی جریان های زیرزمینی و سطحی، تغییر کیفیت آب های زیرزمینی، تغییر شکل سطح زمین و سیل خیزی مناطق تأثیر می گذارد.
بر پایه نتایج مطالعات اخیر سازمان زمین شناسی، دشت اصفهان به ویژه مناطقی که از زاینده رود تغذیه می کرده، نواحی شمال شهر اصفهان و منطقه رهنان، فرودگاه شهید بهشتی، کوهپایه و همچنین شهرهای دامنه، اردستان، کاشان، ورزنه، برخوار، خوراسگان، شهرضا، سجزی و دشت مهیار بسیار متأثر از پدیده فرونشست هستند.
بررسی ۳۵ محدوده مطالعاتی (دشت) به لحاظ سطح آب زیرزمینی و فرونشست در استان اصفهان حاکی است که از این تعداد ۸ محدوده آزاد، ۱۷ محدوده ممنوعه و ۱۰ محدوده ممنوعه بحرانی بوده و آثار فرونشست زمین در این ۲۷ دشت ممنوعه مشاهده شده است.
۸ محدوده آزاد که وضعیت مناسب تری از نظر سطح آبخوان دارند شامل مناطق "انارک"، "نائین"، "خور"، "جندق"، "بیاضه"، "بختیاری"، "گاوخونی" و "چوپانان" است؛ اما ۱۰ محدوده ممنوعه بحرانی دشت های "مهیار شمالی"، "مهیار جنوبی"، "کاشان"، "گلپایگان"، "اصفهان- برخوار"، "اردستان"، "باد- خالدآباد"، "دامنه"، "مورچه خورت" و "نجف آباد" را شامل می شود که همگی درگیر فرونشست زمین هستند.
نبود توازن بین برداشت و تغذیه آبخوان عامل فرونشست
برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی خارج از توان آبخوان و نبود توازن بین برداشت و تغذیه منابع آب زیرزمینی از مهمترین عوامل بروز فرونشست زمین است، به گونه ای که بیش از ۹۰ درصد فرونشست ها در ایران و جهان با برداشت از منابع آب زیرزمینی ارتباط مستقیم دارد.
آمارها نشان می دهد استان اصفهان در چهار دهه اخیر نزدیک به ۱۲ میلیارد متر مکعب کسری مخازن آب زیرزمینی داشته است و بیشترین کسری مخازن آب و فرونشست زمین در استان در امتداد رودخانه زاینده رود و باغات بوده است.
