زیره از ادویه های بسیار محبوب در جهان است که به خاطر عطر و طعم آن کاربردهای زیادی درپخت و پز، درمان بیماری ها و زیبایی پوست و مو داشته و دارای مصارف آشپزی و بهداشتی متعدد می باشد. زیره سوغاتی کرمان است و در کتب قدیم به آن «کمون» گفته می شد. زادگاه اولیه نوع سیاه آن کرمان است. بیشتر در سواحل رودخانه ها می روید و زراعت آن به آب زیادی احتیاج ندارد. دارای رنگ های مختلفی از جمله سیاه، سفید، سبز، صورتی، زرد، قهوه ای و خاکستری است. بذر آن به دو شکل بیضی و دراز است. به طور کلی انواع زیره دارای یک اسانس روغنی فرار است که ترکیبی از چند ماده دارویی و موثر مثل تانن، رزین. صمع، نوعی الکل و کمی ترکیبات نیتروژن است. اروپاییان از آن به عنوان ادویه غذا استفاده می کنند. دانه زیره دارای مقادیر زیادی فیبر بوده و برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان، بیماری های قلبی، عفونت، تب، بیماری های روده، چاقی و ... به کار می رود. درست است که زیره دارای مزایای فراوانی است و هیچ آشپزخانه ای بدون آن قابل تصور نیست، ولی این گیاه نیز همانند سایر گیاهان، اگر به اندازه و به صورت صحیح مصرف نشود نه تنها برای درمان موثر نخواهد بود بلکه آسیب و عوارض شدیدی در بدن نیز به جای خواهد گذاشت.
برخی از مضرات مصرف زیره:
۱. سوزش سر دل
زیره به خاطر خواص برطرف کنندگی گاز معده ای که دارد معروف است، اما در کمال تعجب ممکن است باعث یکی از رایج ترین مشکلات گوارشی نیز بشود؛ یعنی سوزش سر دل! در کتاب «راهنمای جیبی طب گیاهی» گفته شده است که زیره باعث راندن گاز بیشتری به داخل دستگاه گوارشی می شود.
2. آروغ زدن
اثر باد شکنی و ضد نفخ زیره ممکن است باعث آروغ زدن بیش از حد نیز بشود. گاهی به آروغ «باد گلو» یا «رچک» نیز می گویند که شامل خروج گاز و باد شدید از روده و معده به داخل دهان می شود. آروغ زدن گاهی بوی بد و صدای مختص به خود را دارد. هرچند فی نفسه مشکل جدی به حساب نمی آید، اما آروغ زدن می تواند به خجالت کشیدن شدید فرد در جمع و فضاهای عمومی منجر شود!
۳. آسیب کبدی
روغن موجود در دانه های زیره بسیار فرار است و اگر در دراز مدت به مقادیر زیادی مصرف شود می تواند باعث آسیب کبدی وکلیوی شود. روغن زیره برای جلوگیری یا رفع اسپاسم های عضلانی در حیوانات استفاده می شود.
۴. تاثیر در سقط جنین
زیره ممکن است در سقط جنین زنان باردار نیز تاثیر داشته باشد. این به معنی آن است که مصرف مقدار زیادی از زیره می تواند بهسقط جنین یا زایمان زودرس منجر شود.
5. اثرات مخدر
زیره دارای خواص مخدر (یا مسکن) است. باید زیره را با احتیاط مصرف کرد چون می تواند اعتیاد آور باشد. سایر عوارض جانبی زیره مه آلودگی مغز (کمبود حافظه)، خواب آلودگی و حالت تهوع هستند.
۶. چرخه قاعدگی سنگین
زیره ممکن است به خونریزی شدید در دوره ی قاعدگی منجر شود. اگر زیره به مقدار زیاد مصرف شود، در آن صورت داشتن چرخه ی قاعدگی سنگین و شدید نسبت به قاعدگی های معمول می تواند از عوارض آن باشد.
۷. سطح قند خون پایین
مصرف زیره به مقدار زیاد می تواند سطح قند خون بدن را پایین بیاورد. اگر قرار است در آینده ی نزدیک عمل جراحی شوید این نکته ی مهم را به خاطر داشته باشید. در طول عمل جراحی بسیار مهم است که سطح قند خون حفظ شود. پس ممکن است پزشک تان به شما توصیه کند حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی خوردن زیره را متوقف کنید چون لازم است سطح قند خون تان در طول عمل جراحی و بعد از آن تحت کنترل باشد.
۸. مضر برای دیابتی ها
بیماران دیابتی باید سطح قند خون شان را تحت کنترل داشته باشند. آنها برای حفظ سلامتی باید سطح قند خون عادی داشته باشند. سطح قند خون متغیر چیزی است که بیشتر بیماران دیابتی باید به شدت از آن جلوگیری کنند. همان طور که پیشتر اشاره شد، زیره ممکن است سطح قند خونتان را به سرعت کاهش دهد و می تواند به ناراحتی قند خون پایین منجر شود. بنابراین، کسانی که دیابت دارند باید از مصرف زیره اجتناب کنند و اگر مجبور هستند که از آن استفاده کنند باید اعتدال و میانه روی را در این زمینه رعایت کنند تا از عوارض آن در امان بمانند.
۹. ایجاد آلرژی
مصرف زیره می تواند باعث جوش های پوستی و آلرژی نیز بشود. بنابراین کسانی که آلرژی پوستی دارند اگر ناگزیر به استفاده از زیره باشند باید به مقدار کم زیره مصرف کنند.
10. ایجاد کهیر
زیاده روی در مصرف زیره بعلت طبع گرم ایجاد کهیر می کند. کهیر تورم قرمز رنگ پوست است که توام با خارش است. اندازه ضایعات کهیر از کوچکی یک عدس تا بزرگی یک بشقاب متغیر است. علت کهیر، خروج پلاسمای خون از مویرگ های کوچک خونی سطح پوست است که در اثر واسطه های شیمیایی، به خصوص هیستامین رخ می دهد.
11. ترشح تیروئید
زياده روي در مصرف زيره باعث افزایش ترشح تیروئید و در نتیجه افزایش متابولیسم و لاغری و زردی رنگ چهره خواهد شد.
