علت سوزش کف پا و راههای درمان آن

دلایل سوزش کف پا

1. نوروپاتی دیابتی

ابتلا به قند خون بالا و کنترل نکردن آن بعد از چند سال، در نهایت به مرور زمان منجر به آسیب رگ های خونی و اعصاب می شود. قند خون بالا، ارسال سیگنال های عصبی از اعصاب را کاهش می دهد. این عارضه بر گیرنده های حسی نقاط مختلف بدن تأثیر می گذارد که یکی از این اندام ها، پا است. قند خون بالا، همچنین سبب ضعیف شدن دیواره ٔ رگ های خونی می شود. این رگ ها اکسیژن و مواد غذایی را به اعصاب می رسانند.

آسیب رسیدن به اعصاب، ممکن است در سراسر بدن اتفاق بیفتد. حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از مبتلایان به دیابت، انواع آسیب های عصبی یا نوروپاتی را تجربه می کنند. در شرایط زیر، احتمال ابتلا به نوروپاتی بیشتر می شود:

• چاقی؛
• بالا بودن فشار خون؛
• کشیدن سیگار.

عارضه ای که در آن اعصاب پا آسیب می بیند، با نام نوروپاتی محیطی شناخته می شود. نوروپاتی محیطی، رایج ترین نوع از نوروپاتی دیابتی است. این نوع از نوروپاتی، ممکن است سوزش کف پا را ایجاد کند. نوروپاتی محیطی ممکن است در بازو و دست ها هم تأثیرگذار باشد، ولی این موارد کمتر اتفاق می افتد.

دیگر علائم نوروپاتی محیطی عبارت اند از:

• بی حسی یا مورمور شدن دست یا پا؛
• احساسی شبیه به زمانی که جوراب تنگ پوشیده باشید؛
• دردهای شدید همراه با سوزن سوزن شدن؛
• احساس ضعف یا سنگینی در پا یا بازو؛
• عرق کردن بیش از حد.

اگر هر کدام از علائم نوروپاتی را مشاهده کردید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. کنترل سطح قند خون می تواند از آسیب های اعصاب پیشگیری کند یا روند آن را به تأخیر بیندازد.

تحقیقات نشان داده است که نوروپاتی محیطی ناشناخته ممکن است علامتی از دیابت درمان نشده یا قرارگیری در مرز ابتلا به دیابت باشد.

2. نوروپاتی حسی فیبر کوچک (SFSN)

نورپاتی SFSN نوعی نوروپاتی دردناک است که منجر به سوزش و درد کف پا می شود. دیگر علائم این نوروپاتی عبارت اند از بی حسی پا و تیر کشیدن ناگهانی.

این عارضه بر اثر از دست دادن غلاف میلین ایجاد می شود. غلاف میلین، فیبرهای عصبی را می پوشاند و از آنها محافظت می کند. با وجود اینکه علت اصلی این نوروپاتی در بیشتر موارد ناشناخته باقی می ماند، دیابت ممکن است یکی از دلایل آن باشد.

۳. مصرف زیاد الکل

مصرف زیاد الکل می تواند به انواع آسیب های اعصاب منجر شود که آن را نوروپاتی الکلی می نامند. علاوه بر سوزش کف پا، نوروپاتی الکلی علائم دیگری هم دارد، از جمله:

ضعف عضلات، اسپاسم عضلانی و از دست دادن عملکرد عضله؛

• اختلال در عملکرد دستگاه دفع ادرار؛
• سرگیجه؛
• اختلال در گفتار.

ترک مصرف الکل می تواند به پیشگیری از وخیم تر شدن علائم کمک کند. با وجود این، برخی از آسیب هایی که به اعصاب وارد می شود، برگشت ناپذیر است.

۴. بیماری شارکو-ماری-توث (CMT)

بیماری شارکو-ماری-توث یک اختلال مادرزادی عصبی است. این بیماری، بر اعصابی تأثیر می گذارد که عضلات را کنترل می کنند. شارکو ماری توث بیماری پیش رونده ای است؛ یعنی علائم آن به مرور زمان وخیم تر می شود. یکی از ابتدایی ترین علائم این بیماری، احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن در پا و دست است. از دیگر علائم آن می توان به ناتوانی در کنترل حرکات دست و پا و آتروفی یا ضعف عضلانی اشاره کرد.

این بیماری را از روی نام اولین پزشکی که آن را در سال ۱۸۸۶ تشخیص داد، نام گذاری کرده اند. نام های دیگر این عارضه عبارت اند از آتروفی عضلانی پرونئال و نوروپاتی حسی.

۵. سندرم درد منطقه ای پیچیده (CRPS) یا Complex regional pain syndrome

سندرم درد منطقه ای پیچیده در دست یا پا معمولا بعد از آسیب دیدگی یا جراحی ایجاد می شود. این بیماری بر اثر آسیب عصبی شکل می گیرد که بر سیگنال رسانی از مغز به نخاع، اختلال ایجاد می کند. علائم این بیماری عبارت اند از:

• درد همراه با سوزش؛
• ورم؛
• تغییر در بافت یا رنگ پوست.

این بیماری ممکن است سیستم ایمنی بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است عوامل ژنتیکی در ایجاد آن نقش داشته باشند.

۶. سرخ درد یا Erythromelalgia

این بیماری، بیماریِ نسبتا نادری است که باعث ایجاد درد، سرخی و حرارت در پا می شود و علت آن ناشناخته است. شدت این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این درد معمولا بعد از موارد زیر، ممکن است وخیم تر شود:

• تمرینات ورزشی؛
• پیاده روی؛
• ایستادن؛
• قرار گرفتن در معرض حرارت.

۷. کمبودهای غذایی

سوزش کف پا که ناشی از کمبود برخی از مواد غذایی و ویتامین ها در بدن باشد، در زمان های گذشته بیشتر رواج داشت. امرزوه نیز در مناطقی که فقر و گرسنگی وجود دارد، این مشکل هنوز دیده می شود. در جریان جنگ جهانی دوم، حدود یک سوم از زندانیان آمریکایی، سندرم سوزش کف پا را تجربه می کردند که ناشی از رژیم غذایی نامناسب بود.

امروزه به خصوص در سالمندان، آسیب های عصبی ممکن است ناشی از کمبود موارد زیر باشد:

• ویتامین B12؛
• ویتامین B6؛
• ویتامین B9 (فولات).

کمبود ویتامین B ممکن است باعث ایجاد سوزش کف پا و مشکلاتی نظیر هماهنگی عضلانی شود.

آنمی یا کم خونی، کمبود گلبول های قرمز سالم است که ممکن است بر اثر کمبود ویتامین B ایجاد شود. از دیگر علائم کم خونی ناشی از کمبود ویتامین می توان به خستگی، سرگیجه و تنگی نفس اشاره کرد.

۸. کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید، تعادل هورمونی بدن را به هم می زند. این مشکل باعث ورم و در نتیجه ایجاد فشار بر اعصاب می شود. علاوه بر سوزش کف پا، از دیگر علائم کم کاری تیروئید می توان به خستگی، افزایش وزن و خشکی پوست اشاره کرد.

۹. بیماری های عفونی

سوزش کف پا یکی از چندین علامت بیماری های عفونی است. از جمله بیماری های عفونی که ممکن است سوزش کف پا ایجاد کنند عبارت اند از:

• بیماری لایم (Lyme)؛
• بیماری ایدز (HIV)؛
• سیفلیس؛
• زونا.

اگر فکر می کنید که سوزش کف پای شما ناشی از بیماری های عفونی است، از پزشک بخواهید که آزمایش های لازم را تجویز کند.

۱۰. پای ورزشکاران

پای ورزشکاران بیماری مسری قارچی است که غالبا در ورزشکاران دیده می شود. این بیماری ممکن است دست ها یا انگشت های پا را درگیر کند.

یکی از رایج ترین علائم بیماری پای ورزشکاران، سوزش، خارش و مورمور شدن کف پا از انگشت تا پاشنه است. این بیماری ممکن است علائم دیگری ایجاد کند، مثلا:

• تاول هایی همراه با خارش؛
• ترک خوردن و بلند شدن پوست انگشتان یا کف پا؛
• خشکی پوست دو طرف کف پا؛
• جدا شدن ناخن پا یا تغییر رنگ و ضخامت ناخن.

۱۱. بیماری های کلیوی

وقتی کلیه به درستی کار نکند، انواع سم ها در خون آزاد می شود. این مشکل باعث ایجاد ورم و خارش پا می شود. همچنین ممکن است باعث ایجاد علائم زیر شود:

• کاهش تولید ادرار؛
• تنگی نفس بدون دلیل؛
• حالت تهوع؛
• گیجی و پریشانی؛
• تشنج؛
• خستگی؛
• کما.

۱۲. بیماری سرخ رگ محیطی (PAD)

بیماری سرخ رگ محیطی، تنگ شدن عروق خونی محیطی است؛ یعنی رگ هایی که خون را به پا و دست می رسانند. علائم این بیماری شبیه نوروپاتی محیطی است. از بین این علائم می توان به سوزش کف پاها و ساق پا اشاره کرد. درد این نواحی بر اثر ورزش و پیاده روی شدیدتر می شود.

۱۳. سندرم تونل تارسال

سندرم تونل تارسال زمانی اتفاق می افتد که اعصاب عبورکننده از مچ تا کف پا، به خاطر ورم یا آسیب دیدگی کشیده می شوند. این مشکل باعث ایجاد درد و سوزش در کف پا می شود. این درد ممکن است تا ساق پا ادامه پیدا کند.

برای این بیماری باید هر چه سریع تر درمان را شروع کنید؛ قبل از اینکه آسیب ایجادشده در عصب ها دائمی شود.

۱۴. قرار گرفتن در معرض سموم و مواد شیمیایی مختلف

قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و سایر مواد شیمیایی صنعتی در مدت های زمانی طولانی ممکن است باعث ایجاد علائم نوروپاتی محیطی شود. ممکن است برخی داروها برای بیماری های خاص مثل داروهای ایدز یا تشنج به اعصاب آسیب برساند.

۱۵. شیمی درمانی

داروهای شیمیایی مورد استفاده در درمان سرطان، عوارض جانبی متعددی دارند که نوروپاتی محیطی یکی از آنهاست. از دیگر عوارض جانبی شیمی درمانی در سیستم عضلانی و عصبی عبارت اند از:

• احساس ضعف، خستگی، درد و لرزش در عضلات؛
• کاهش سرعت واکنش ها و مهارت های حرکتی؛
• مشکلاتی در حفظ تعادل؛
• ضعف عضلانی؛
• درد.

تشخیص سوزش و داغ شدن پا

پزشک شما ممکن است از معاینات فیزیکی و سوال پرسیدن درباره علائم مشکل، بررسی نوع کفش هایی که می پوشید و نیز توجه به سابقه بیماری برای تشخیص مشکل استفاده کند. در طول معاینات فیزیکی و بررسی سابقه بیماری، پزشک می تواند علت بیماری را تشخیص داده و روش درمانی مناسب برای درمان آن را برای شما تجویز نماید.

علاوه بر این پزشک ممکن است از عکس برداری رادیولوژی و سایر تکنیک های تصویر برداری همچون سی تی اسکن، امواج مافوق صورت و اسکن ام آر آی (MRI) برای بررسی دقیق تر آسیب های وارد شده، درگیر شدن عصب، التهاب داخلی نسوج نرم، و موارد مانند آن استفاده نماید. علاوه بر این پزشک می تواند از آزمایش خون و ادرار برای بررسی سایر مشکلات احتمالی مثل ابتلا به دیابت، نقرس، یا آرتریت روماتوئید بهره گیرد.

درمان سوزش کف پا

درمان سوزش کف پا نیاز به تعیین دلیل آن دارد، بنابرین مشاوره با یک متخصص طب فیزیکی ضروری است. ممکن است در صورتی که مشکل تنها یک نیروی اضافه از حد مکانیکی نباشد، نیاز به آزمایش های متعددی برای تعیین دلیل آن باشد.

ارتز

درمان مشکل نیروی مکانیکی اضافه بر روی پا با استفاده از وسایل کمکی یا کفش و کفی های طبی معمولاً در برطرف کردن این مشکل موفقیت آمیز است (در صورتی که دلیل سوزش کف پا اضافه بار مکانیکی نباشد، موثر نخواهند بود). سایر دلایل موضعی مانند عفونت قارچی، گیر افتادن عصب و عرق پا نیز قابل درمان هستند.

دارو

داروهای تسکین دهنده ی درد ممکن است برای درمان هر گونه دلایل احتمالی سوزش پا نیاز باشند. این وضعیت با مصرف استاتین ها جهت کاهش تجمع پلاک های چرب و آسپرین به منظور پیشگیری از انسداد کامل در اثر لخته های خونی قابل درمان می باشد.

فیزیوتراپی

متخصص فیزیوتراپی ممکن است شاک ویو، طب سوزنی، تزریق اوزون یا پی آر پی و لیزر درمانی را توصیه کند.

جراحی

ممکن است گاهی اوقات در موارد شدید نیاز به عمل جراحی باشد که در آن مسیرهای جایگزینی برای جریان خون ایجاد می شوند (بای پس) یا شریان از طریق آنژیوپلاستی با بالون گشاد می گردد. در موارد بسیار شدید بیماری شریانی محیطی، ممکن است نیاز به قطع بخشی از پا باشد، هر چند نادر است.

درمان های خانگی برای کاهش درد

برای این نوع از دردها حتما باید به پزشک مراجعه کنید، ولی روش هایی وجود دارد که می توانید در خانه برای کاهش درد انجام دهید. این روش ها عبارت اند از:

قرار دادن پا در آب سرد

قرار دادن پا در آب سرد یا یخ برای مدت چند دقیقه ممکن است برای کاهش درد مفید باشد. البته این روش برای افراد مبتلا به سرخ درد توصیه نمی شود و ممکن است باعث آسیب رسیدن به پوست آنها شود.

قرار دادن پا در منیزیم سولفات یا محلول سرکه سیب

اگر مبتلا به دیابت هستید، قبل از انجام این کار، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف مکمل زردچوبه

کورکومین موجود در زردچوبه می تواند مسکنی برای دردهای عصبی باشد. کورکومین خواص ضدالتهابی حفاظت کننده و آنتی اکسیدانی دارد و دارای اثرات ضدمیکروبی است.

استعمال کرم هایی حاوی لیدوکائین یا کپسایسین

تهیه محلول خانگی متشکل از زنجبیل و زردچوبه هم ممکن است مفید باشد. در تحقیقی مشخص شد که برچسب های لیدوکائین در کاهش دردهای ناشی از سرخ درد، بسیار مؤثر هستند.

ماساژ پا

برای اینکه گردش خون در پا بهبود پیدا کند و موجب کاهش درد شود، پاهای خود را ماساژ دهید.

سخن پایانی

سوزش کف پا ممکن است باعث درد و ناراحتی شود که شدت این درد از ملایم تا وخیم، متغیر است. برای اینکه علت اصلی آن را کشف و درمان را آغاز کنید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر علت این بیماری چیزی غیر از آسیب باشد، احتمالا دائمی باشد، ولی درمان هایی وجود دارد که از آسیب های دائمی و بعدی عصب ها پیشگیری می کند.