مرزه (Summer savoury) كه از گياهان خانواده نعناع به شمار مي رود، در فاصله ماه هاي تير تا شهريور در ايران به گل مي نشيند. مرزه گياه چند ساله اي است كه بومي مديترانه شرقي و جنوب غربي آسياست. قسمت هاي هوايي به انضمام برگ ها که در بعضي مواقع، فقط قسمت هاي فوقاني گل دار جمع آوري مي گردد، به صورت خوشه اي دسته شده و يا بر روي قاب هاي چوبي پهن كرده و در سايه و با حرارت مصنوعي كمتر از 40 درجه سانتي گراد خشك مي شوند. برگ هاي آن نرم و متقابل و تقريبا بدون دمبرگ و باريک و نوک تيز و پوشيده از کرک و داراي تارهاي غده اي فراوان اسانس دار است.
فارو (دانه گندم سنتی) چیست؟ و چه فوایدی برای بدن دارد
ارزش غذایی مرزه
به ازای هر 28 گرم (1 اونس) مرزه موجود در خاک، مواد مغذی زیر را دریافت می کنید :
- 2 کیلو کالری کالری
- 57.7 از کربوهیدرات
- 13.9 از چربی
- 4.6 از پروتئین
- 7 گرم کل چربی
- 0.8 گرم چربی اشباع شده
- 9 گرم پروتئین
- 1437 واحد ویتامین A
- 0 میلی گرم ویتامین C
- 1 میلی گرم تیامین
- 1 میلی گرم نیاسین
- 5 میلی گرم ویتامین B6
- 597 میلی گرم کلسیم
- 6 میلی گرم آهن
- 106 میلی گرم منیزیم
- 2 میلی گرم فسفر
- 294 میلی گرم پتاسیم
- 7 میلی گرم سدیم
- 2 میلی گرم روی
- مس 2 میلی گرم
- 7 میلی گرم منگنز
- 3 میکروگرم سلنیوم
- 7 میلی گرم فیتواسترول
- 5 گرم آب
خواص مرزه برای سلامتی
1. خاصیت ضد عفونی کنندگی
برگ های مرزه، دارای فنول های روغنی ضروری فراری همچون تیمول و کارواکرول است.تیمول یکی از مهم ترین روغن های ضروری است که خاصیت ضد قارچی و ضد عفونی آن از لحاظ علمی ثابت شده است. علاوه بر موارد ذکر شده، ترکیبات فنولی دیگر همچون کارواکرول در مرزه از رشد باکتر ی های مختلف همچون coli و باسیلوس سرئوس جلوگیری می کند. بنابراین کارواکرول، به عنوان افزودنی غذایی سالم برای خواص ضد باکتریایی آن استفاده می شود. این ماده همچنین طعم تند و بی نظیری به مرزه می بخشد.
2. مرزه فرایند گوارش را بهبود می بخشد
مرزه حاوی مقدار زیادی فیبر غذایی، ویتامین های گروه ب، و روغن های عصاره ای است که برای متابولیسم (سوخت و ساز) کربوهیدرات، پروتئین، و چربی ها بسیار مفید هستند. به علاوه، فیبر غذایی موجود در مرزه می تواند حرکات روده را بهبود ببخشد و با افزایش حجم مدفوع، اجابت مزاج و دفع مواد زائد را از بدن راحت تر کند. به این ترتیب، مصرف مرزه می تواند خطر بروز انواع مختلفی از مشکلات گوارشی را نظیر یبوست، گاز معده، نفخ معده، زخم های مجاری گوارشی، و غیره کاهش دهد. هم چنین، مرزه حاوی خواص ضد باکتری و ضد عفونی کنندگی است و می تواند از دستگاه گوارش در برابر مهاجمان خارجی از قبیل باکتری ها و ویروس ها محافظت کند.
3. کاهش چربی خون
یک طرح تحقیقاتی که در آزمایشگاه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی لرستان به مدت یک سال انجام شد، نشان داده است که گیاه “مرزه” با نام علمی “ساتوریا خوزستانیکا” اگر درست مصرف شود، مانند داروهای شیمیایی میزان چربی خون را در بدن انسان کاهش می دهد. لازم است پژوهشگران گیاه را پس از تبدیل به پودر، به شکل کپسول خوراکی درآورند تا برای کنترل چربی خون افراد بیمار از آن استفاده کنند.فیبر موجود در این گیاه به کاهش LDL یا کلسترول بد خون کمک می کند، در حالیکه کلسترول خوب خون یا همان HDL را افزایش خواهد داد.
4. مرزه باعث سم زدایی از بدن می شود
مطالعات مختلف ثابت کرده اند، مرزه دارای خاصیت ادرارآوری است، و می تواند به بهبود تولید و دفع ادرار در بدن کمک کند؛ این ویژگی مرزه برای سلامت و بهبود عملکرد کلیه ها و کبد بسیار مفید است. مصرف مرزه به دفع اسید اوریک، اوره، سموم، آب اضافه، و کلسیم از بدن از طریق ادرار کمک می کند.
5. کاهش وزن
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی لرستان با بررسی گروهی از افراد چاق دریافتند، افرادی که از رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاهی حاوی مرزه استفاده می کنند، در کاهش وزن خود موفق تر از افرادی هستند که فقط رژیم غذایی کم کالری مصرف می کنند. پژوهشگران با توجه به نتایج این بررسی که در مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شد، برای کاهش وزن، رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل این گیاه را توصیه می کنند.
6. مرزه از خطر ابتلا به دیابت پیشگیری می کند
مرزه حاوی مقدار زیادی روغن عصاره ای (معطر) است؛ این روغن به کاهش سطوح قند خون در بدن کمک می کند. مصرف مرزه به بهبود تولید انسولین در بدن، و در نتیجه، به کاهش سرعت جذب قند در خون کمک می کند. مطالعات ثابت کرده اند، آن هایی که از دیابت رنج می برند، در صورت مصرف مرتب مرزه، می توانند سطوح قند خون شان را کنترل کنند؛ کنترل سطح قند خون برای کنترل بیماری دیابت بسیار مفید است.
7. مرزه باعث بهبود وضعیت سلامت استخوان ها می شود
مرزه غنی از مواد معدنی ضروری از قبیل کلسیم، مس، فسفر، و غیره است. این مواد معدنی برای سلامت استخوان ها بسیار مفید هستند. مطالعات مختلف ثابت کرده اند، مصرف مرتب مرزه برای حفظ سلامت استخوان ها، و هم چنین برای کمک به پیشگیری از بروز انواع مختلفی از بیماری های مربوط به استخوان از قبیل پوکی استخوان بسیار مفید است. به علاوه، مرزه حاوی خواص آنتی اکسیدانی زیادی است؛ این ویژگی مرزه، هم چنین، می تواند به محافظت از بافت استخوان ها در برابر آسیب های اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد کمک کند.
8. مرزه وضعیت سلامت پوست را بهبود می بخشد
به دلیل وجود میزان بالای خواص ضد باکتری و آنتی اکسیدانی در مرزه، این سبزی می تواند به کاهش خطر بروز انواع مختلفی از مشکلات مربوط به پوست نیز کمک کند. خواص ضد میکروبی مرزه به محافظت از پوست در برابر مهاجمان خارجی از قبیل باکتری ها و ویروس ها، و هم چنین، خواص آنتی اکسیدانی این سبزی به محافظت از پوست در برابر آسیب اکسیداتیو ناشی از رادیکال های آزاد کمک می کنند؛ رادیکال های آزاد به عنوان علت اصلی بروز انواع مختلف مشکلات پوستی از جمله چین و چروک، لکه های سیاه، نشانه های پیری، و غیره شناخته می شوند.
مقدار و نحوه مصرف گیاه مرزه
از گیاه مرزه به صورت یک سبزی خام استفاده می شود. همچنین، به عنوان یک ادویه و طعم دهنده عالی در انواع غذاها به کار می رود. عرق مرزه و دمنوش آن خاصیت درمانی دارد. به همین منظور جهت تهیه چای مرزه کافی است که، 2 تا 4 قاشق چای خوری گیاه تازه یا خشک شده مرزه را به 250 میلی لیتر (یک فنجان) آب جوش اضافه کنید و اجازه دهید تا برای حداقل 15 دقیقه در آن دم بکشد.
عوارض جانبی گیاه مرزه
مصرف گیاه مرزه عوارض جانبی ندارد. اما، مصرف بی رویه آن سبب التهاب ریه می شود. به علاوه، از مصرف بی رویه آن در دوران بارداری نیز اجتناب کنید. به طور کلی گیاه مرزه نباید از نظر درمانی به عنوان یک درمان طولانی مدت استفاده شود.
