آشنایی با احادیثی درباره غبطه خوردن

احادیثی درباره غبطه خوردن

غِبطه یا رَشک آرزوی داشتن نعمتی برای خود مانند آنچه که دیگری دارد؛ بدون آن که در فکر از دست رفتن آن نعمت از دیگری باشد. تفاوت غبطه با حسد در این است که حسود در آرزوی از بین رفتن نعمتی برای دیگری است.غبطه از اوصاف پسندیده بوده و در روایتی از امام صادق(ع) از نشانه های مؤمن به شمار رفته است.در روایات حدود آنچه شایسته غبطه خوردن است و آنچه شایسته غبطه خوردن نیست، تعیین شده است. به عنوان نمونه، در روایتی از امام علی(ع) کسی که عمرش را در اطاعت خدا سپری کرده، شایسته غبطه خوردن است و در روایتی از امام صادق(ع) غبطه خوردن به خاطر مال دنیا، مذمت شده است.غبطه در فقه در بحث تصرفات ولی (پدر، جد و حاکم شرع) در اموال مولی علیه (فرزند صغیر، یتیم و مجنون) و در بحث امانت شرعی، به معنای مصلحت و منفعت به کار رفته است.

احادیثی از امام صادق عليه السلام درباره غبطه خوردن

امام صادق عليه السلام:

إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَغْبِطُ وَ لَا يَحْسُدُ وَ الْمُنَافِقُ يَحْسُدُ وَ لَا يَغْبِطُ.

مؤمن غبطه مى خورد و حسادت نمى ورزد، منافق حسادت مى ورزد و غبطه نمى خورد.

(غبطه آن است كه آرزو كنى آنچه ديگرى دارد، داشته باشى بدون اينكه آرزوى نابودى نعمت ديگرى را داشته باشى و حسد آن است كه بخواهى نعمتى را كه ديگرى دارد، نداشته باشد).

كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص 307 ، ح 7

امام صادق عليه السلام:

مَن كانَ آخِرُ يَومَيهِ خَيرُهُما فَهُوَ مَغبوطٌ؛

كسى كه امروزش بهتر از ديروزش باشد، شايسته است كه مورد غبطه قرار گيرد.

معانى الأخبار ص 342

امام صادق عليه السلام:

أَنَّهُ قَالَ لِبَعْضِ شِيعَتِهِ عَلَيْكُمْ بِالْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ التَّمَسُّكِ بِمَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ فَإِنَّمَا يَغْتَبِطَ أَحَدُكُم‏ إِذَا انْتَهَتْ نَفْسُهُ إِلَى هَاهُنَا وَ أَوْمَى بِيَدِهِ إِلَى حَلْقِه‏

امام صادق عليه السلام به بعضى از شيعيان خود فرمودند: بر شما لازم است پرهيزكارى و تلاش و راستگويى و امانت دارى و چنگ زدن به مذهب خود، زيرا هر يك از شما به هنگام جان دادن، غبطه او را خواهند خورد.

دعائم الاسلام ج 1 ، ص 66

احادیثی از امام على عليه السلام درباره غبطه خوردن

امام على عليه السلام:

أَغبَطُ النّاسِ المُسارِعُ إِلَى الخَيراتِ؛

شايسته ترين مردم كه مورد غبطه قرار گيرد كسى است كه براى انجام كار خير سبقت مى گيرد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 105 ، ح 1873

امام على عليه السلام:

مَا المَغبوطُ إِلاّ مَن كانَت هِمَّتُهُ نَفسَهُ لا يُغِبُّها عَنِ مُحاسَبَتِها وَ مُطالَبَتِها وَ مُجاهَدَتِها؛

شايسته نيست كسى مورد غبطه قرار گيرد، مگر كسى كه همتش خودش باشد در اين كه از خودش حساب كشى كند و خودش را مؤاخذه نمايد و در اصلاح خود بكوشد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 236 ، ح 4750

امام على عليه السلام:

إِنَّ المَغبونَ مَن غُبِنَ عُمرَهُ وَ إِنَّ المَغبوطَ مَن أَنفَذَ عُمرَهُ فى طاعَةِ رَبِّهِ؛

بدرستى كه زيانكار كسى است كه عمرش را بيهوده تلف كند، و كسى كه عمر خود را در اطاعت خدا بگذراند شايسته است مورد غبطه قرار گيرد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 160 ، ح 3061

غبطه خوردن با حسادت چه فرقی دارد؟

در غبطه، شخص آرزو می کند، نعمتی که دیگری دارد را داشته باشد بدون آن که خواستار زوال آن نعمت برای دیگری باشد؛ اما در حسد، حسود آرزو می کند نعمتی که دیگری دارد، از بین برود. ابن ابی الحدید در بیان تفاوت حسد و غبطه می گوید: «مرز حسادت این است که از آنچه که نصیب دیگری شده خشمگین شوی و دوست داشته باشی از او زائل شده و به تو برسد؛ اما غبطه آن است که از روزی دیگری ناراحت نشوی و زوالش را نخواهی و فقط دوست داشته باشی مثل آن نصیب تو هم بشود.»

غبطه، از فضائل اخلاقی و صفات پسندیده است؛در حالی که بنا به گفته ملامهدی نراقی حسد، از بدترین رذائل اخلاقی و امراض نفسانی به شمار می رود که صاحبش را مبتلای به عقوبت دنیوی و عذاب اخروی می کند و در قرآن و روایات مذمت شده است.

غبطه با حسرت نیز تفاوت دارد. حسرت به معنای اندوه شدید بر چیزی که از دست رفته است. حسرت، یک واکنش عاطفی و نوعی اندوه است که فرد، زمانی که احساس از دست دادن فایده و امتیازی داشته باشد، آن را تجربه می کند.

آشنایی با احادیثی درباره دختران