ضرب المثل های قرآنی
1. «لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ»؛
چرا سخنی می گویید که به آن عمل نمی کنید.» (سوره ی صف، آیه ی 2)
به عمل کار برآید، به سخن دانی نیست.
2. «وَما عَلَی الرَّسُولِ إلاّ الْبلاغُ؛
پیامبر وظیفه ای جز رسانیدن پیام (الهی) ندارد.» (سوره ی مائده، آیه ی 99)
گر نیاید به گوش رغبت کس
بر رسـولان پیام بـاشد و بس
از ما گفتن بود.
3. «لِکُلِّ نَبأٍ مُسْتَقَر».
هر خبری را وقت معینی است.» (سوره ی انعام، آیه ی 67)
هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد.
4. «ما عَلَی الْمُحْسِنین مِنْ سَبِیل؛
بر نیکوکاران باکی نیست.» (سوره ی توبه، آیه ی 91)
آن را که حساب پاک است از محاسبه چـه باک است
5. «قُلْ کُلّ یعْمَلُ عَلی شاکِلَتِهِ؛
بگو هر کس بر حَسَب شکل گیری شخصیتش، عمل می کند.» (سوره ی اسراء، آیه ی 84)
از کوزه همان برون تراود که در اوست.
6. «ألَیسَ الصُّبْحُ بِقَریبٍ؛
مگر نه این است که صبح امید (پیروزی) نزدیک است؟» (سوره ی هود، آیه ی 81)
در نا امیدی بسی امید است پـایان شب سیه سپید است (نظامی)
7. «عَسی أنْ تَکْرَهُوا شَیئاً وهُوَ خَیر لَکُمْ؛
و شاید چیزی را خوش ندارید و حال آن که خیر شما در آن است.» (سوره ی بقره، آیه ی 261)
دردا که طبیب صـبر* می فـرماید وین نفس حریص را شکر می باید
* صبر: نوعی گیاهی دارویی و بسیار تلخ.
8 ـ «فإنَّ مَعَ الْعُسْرِ یسْرا؛
پس به یقین بعد از هر سختی، آسانی است.» (سوره ی انشراح، آیه ی 5)
از پَسِ هرگریه آخر خنده ای است.
9. «اللّهُ یرزُقُها وإیاکُمْ؛
خداوند، او و شما را روزی می دهد.» (سوره ی عنکبوت، آیه ی 60)
هر آن کس که دندان دهد، نان دهد.
10. «وَلا تَجْعَلْ یدَکَ مَغْلُولَةً إلی عُنُقِکَ وَلا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ؛
وهرگز دستت را برگردنت زنجیر مکن (و ترک انفاق و بخشش مکن) و بیش از حدّ (نیز) دست خود را مگشا.» (سوره ی اسراء، آیه ی 29)
اندازه نگه دار که اندازه نکوست.
11. «وَلا یحِیقُ الْمَکْرُ السَّیءُ إلاّ بِأهْلِهِ؛
و اندیشه ی بد، جز اهلش را فرا نگیرد.» (سوره ی فاطر، آیه ی 43)
هر آن کس که اندیشه ی بد کند بـه فرجام بـد تـا تـن خـود کند(فردوسی)
12. «وَمَنْ أساءَ فَعَلَیها؛
وهر کس بد کند (به زیان) خود اوست.» (سوره ی جاثیه، آیه ی 15)
هر که بدی کـرد و به بد یارش هم به بد خـویش گـرفتار شد
13. «وَجَزاءُ سَیئَة سَیئة مِثْلُها؛
و جزای بدی، بدی است مانند آن.» (سوره ی شوری، آیه ی 40)
کلوخ انداز را پاداش سنگ است. (سعدی)
14. «وَلِکُلِّ أمّةٍ أجَل…؛
و برای هر اُمّتی اجلی است…» (سوره ی اعراف، آیه ی 34)
که کار خدای نه کاری است خرد قـضـای نبشتـه نشـایــد سـِتُـرد(فردوسی)
قضـا کشتی آن جا که خـواهد بَرد و گـر نا خـدا جـامعه بـر تن دَرَد(سعدی)
مثل های دیگر:
الْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ وَالطَّیِّبَاتُ لِلطَّیِّبِینَ وَالطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَاتِ(نور/26)
زنهای ناپاک و زشتکار، شایسته ی مردان ناپاکند و همچنین مردان ناپاک، شایسته ی زنان ناپاکند. زنهای پاکدامن نیز، شایسته ی مردان پاکدامن، و مردان پاکدامن، شایسته ی زنان پاکدامنند.
کبوتر با کبوتر باز با باز کند همجنس با همجنس پرواز
گربه دستش به گوشت نمی رسید، می گفت گوشت بو می دهد.
«بل کذّبوا بما لم یحیطوا بعلمه ؛ این منکران انکار چیزی را می کنند که علمشان به او احاطه نیافته».(سوره یونس، آیه 39)
(حج آیه11)
در دنیا و آخرت ضرر کرده اند.
از اینجا رانده و از آنجا مانده.
«و ما دعاء الکافرین الا فی ضلال ؛
و دعای کافران جز در گمراهی نیست (و مستجاب نمی شود)».
(سوره رعد، آیه 14)
به دعای گربه سیاه، باران نمی بارد.
«خسر الدنیا و الأخرة ؛
در دنیا و آخرت زیان دیده است».(سوره حج، آیه 11)
از آنجا مانده و از این جا رانده.
وَأَن لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَی (نجم /39)
برای انسان جز آنچه که سعی کرده نخواهد بود.
(اسراءآیه 29)
بنی آدم اعضای یکدیگرند
مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد
هرگز دستت را به گردنت زنجیر مکن ( و بخل نورز ) و بیش از حد نیز دست خود را مگشا.
نه چندان بخور کز دهانت بر آید نه چندان که از ضعف جانت در آید
آشنایی با ضرب المثل كار از محكم كاری عیب نمی كند
