آشنایی با خواص چای ماچا برای سلامتی

گیاه ماچا چیست؟

در پاسخ به سوال چای ماچا چیست باید گفت: چای ماچا (抹茶 Matcha) نوعی پودر چای سبز بسیار خوش رنگ و بو و دارای نوعی طعم شیرین ظریف و پنهان (Subtle Sweetness) است. رنگ آن سبز زمردی است. این چای در ژاپن با آسیاب های گرانیتی مخصوصی پودر می شود تا کلروفیل درون آن به اصطلاح نسوزد. ژاپنی ها در پودر کردن دستی آن از هاون چوبی نیز استفاده می کنند. نکته ی مهمی که کم تر ذکر می شود این است که کلمه ی «ماچا» به فرم پودر شده ی گیاه چای «تنچا» (tencha 碾 茶 茶) گفته می شود. علت منحصر به فرد بودن پودر ماچا نحوه کشت ویژه ی آن است. درختچه های چای سبز ماچا در طول زمستان به خواب زمستانی رفته و با نگهداری مواد معدنی در خود و با رسیدن فصل بهار و بیدار شدن از خواب زمستانی، از طریق عمل فتوسنتز، بهترین نوع چای بهاره ی ماچا را پدید می آورند. کشاورزان ژاپنی در حدود اواسط اردیبهشت ماه، سایبان هایی چوبی با چهارچوب های آلومینیومی بر روی درختچه های ماچا ایجاد می کنند تا میزان رسیدن نور خورشید به درختچه های ماچا به حدود 60 تا 75 درصد کاهش پیدا کند. این عمل، باعث بالا رفتن طعم شیرین و خواص کیفیت چای ماچا از طریق افزایش اسیدآمینه ها در آن می شود. برداشت چای ماچا در ژاپن با مراسم خاصی همراه است.

تاریخچه ی چای ماچا چیست؟

هرچند که چای سبز ماچا یک چای ژاپنی نیز معرفی می شود ولی خاستگاه اصلی آن کشور چین است. در قرن دوازدهم میلادی یک راهب متعلق به مکتب «ذن» به نام «ایساسی» (Eisai) طی سفری که به کشور چین داشت و در ضمن سیر و سیاحت در چین، انواعی از بذر انواع چای را با خود به ژاپن آورد که چای ماچا نیز یکی از آن ها بود. البته در آن زمان چای ماچا در ژاپن و در ابتدا به حالت پودر به کار نمی رفت و این موضوع، ابداع چینی ها است.

ماچا (Matcha) پودری است که از چای سبز بدست می آید. چای ماچا نوعی چای سبز پودری محسوب می شود. چای ماچا از نوشیدنی های محبوب در چین و آسیا است. چای ماچا سرشار از آنتی اکسیدان است و با افزایش سوخت و ساز بدن در کاهش وزن افراد بسیار موثر است. در این مقاله شما را با خواص چای ماچا و آماده سازی چای ماچا آشنا خواهیم کرد.

کشاورزان ۲۰ تا ۳۰ روز پیش از زمان برداشت، گیاه چای را می پوشانند تا نور مستقیم آفتاب نخورد و به این شیوه ماچا پرورش می یابد. این روش تولید کلروفیل را افزایش می دهد، آمینو اسید را تقویت می کند و رنگ سبز تیره تری به گیاه می دهد.

وقتی برگ های چای برداشت شدند، ساقه و ریشه جدا می شود و برگ ها به شکل پودر نرمی به نام ماچا درمی آیند.

ویتامین ها و مواد معدنی ماچا

• ویتامین A (کاروتن) : انواع مختلفی از کاروتن در برگ های چای وجود دارد، اما B-کاروتن رایج ترین آن هاست. B-کاروتن پس از جذب توسط بدن به ویتامین A تبدیل می شود و نشان داده شده است که با اثرات آنتی اکسیدانی قوی خود به تقویت بینایی بهتر و از بین بردن رادیکال های آزاد کمک می کند.
• ویتامین B1 (تیامین) تیامین : تیامین یک ماده مغذی ضروری است زیرا بدن ما آن را تولید نمی کند. برای متابولیسم مناسب قند، اسیدهای آمینه و لیپیدها ضروری است. تیامین به ویژه برای افرادی که به برنج به عنوان منبع اصلی تغذیه خود وابسته هستند، مهم است.
• ویتامین B2 (ریبوفلاوین): ریبوفلاوین به سلول ها کمک می کند تا اکسیژن را به بهترین نحو ممکن استفاده کنند و برای رشد طبیعی سلول ها مانند تشکیل گلبول های قرمز خون و تولید آنتی بادی ها ضروری است. همچنین به پوست، مو، ناخن و بافت های مو کمک می کند تا اکسیژن را به طور موثرتری مصرف کنند.
• ویتامین B3 (نیاسین) : نیاسین به بدن کمک می کند تا کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها را تجزیه کند تا انرژی آزاد شود. علاوه بر این، طیف گسترده ای از عملکردها را دارد که به پوست، سیستم گوارشی و سیستم عصبی کمک می کند. مطالعات نشان می دهد که نیاسین می تواند سطح کلسترول خوب HDL را افزایش دهد و تری گلیسیرید را کاهش دهد. همچنین شواهد خوبی وجود دارد که نشان می دهد به کاهش سخت شدن شریان ها کمک می کند و ممکن است خطر حمله قلبی را کاهش دهد.
• ویتامین C : ویتامین C که اسید اسکوربیک نیز نامیده می شود، یک ویتامین آنتی اکسیدانی است که رادیکال های آزاد را از بدن دفع می کند. این یک ماده مغذی ضروری است که در ترمیم بافت و تولید انتقال دهنده های عصبی خاص نقش دارد. علاوه بر این، ویتامین C دارای خواص ضد ویروسی و ضد باکتریایی است که به پیشگیری از بیماری ها کمک می کند و برای یک سیستم ایمنی سالم مهم است. چای های تخمیر شده (مانند چای سیاه و چای اولانگ) حاوی ویتامین C بسیار کمتری هستند زیرا در فرآیند تخمیر از بین می روند.

آشنایی با خواص ماچا

ماچا حاوی مواد مغذیِ برگ کامل چای است که کافئین و آنتی اکسیدان بیشتری نسبت به چای سبز دارد.مطالعه روی ماچا و اجزای آن منجر به کشف فایده های گوناگونی شده است. ماچا می تواند از کبد محافظت کند، سلامت قلب را افزایش دهد و حتی به کاهش وزن هم کمک کند.در این مقاله ۶ فایده چای ماچا را می خوانید که همگی براساس یافته های علمی هستند.

۱. آنتی اکسیدان فراوانی دارد

ماچا سرشار از کاتچین ها (catechin) است. کاتچین نوعی ترکیب گیاهی در چای است که به عنوان آنتی اکسیدان طبیعی عمل می کند. آنتی اکسیدان ها به تثبیت رادیکال های آزاد مضر کمک می کنند. این رادیکال ها ترکیباتی هستند که ممکن است به سلول ها آسیب زده و باعث بیماری مزمن شوند.

چایی که با اضافه کردن پودر ماچا به آب داغ درست می کنید، حاوی مواد مغذی از کل برگ است؛ یعنی نسبت به خیساندن برگ های چای سبز در آب، کاتچین و آنتی اکسیدان بیشتری دارد. درواقع بر اساس تخمینی، تعداد کاتچین های موجود در ماچا ۱۳۷ برابر بیشتر از سایر انواع چای سبز است.

مطالعه ای حاکی از آن است که خوراندن مکمل های ماچا به موش ها، آسیب وارده بر اثر رادیکال های آزاد را کاهش داده و فعالیت آنتی اکسیدانی را بهبود می بخشد. افزودن ماچا به رژیم غذایی می تواند مصرف آنتی اکسیدان را افزایش بدهد، که آن هم از آسیب سلولی جلوگیری می کند و حتی خطر ابتلا به چندین بیماری مزمن را کاهش می دهد.

2. محافظت از کبد یکی از مهم ترین خواص چای ماچا

کبد برای سلامتی حیاتی است و نقش مهمی در سم زدایی، اثربخشی داروها و پردازش مواد مغذی ایفا می کند. بعضی مطالعات نشان داده اند که ماچا از سلامت کبد هم محافظت می کند. دانشمندان در مطالعه ای، به مدت ۱۶ هفته به موش های دیابتی ماچا خوراندند و درنهایت متوجه شدند این گیاه، هم از آسیب به کلیه ها و هم کبد جلوگیری می کند.

در مطالعه ی دیگری به ۸۰ نفر که کبد چرب غیرالکلی داشتند، به مدت ۹۰ روز، هر روز ۵۰۰ میلی گرم چای سبز دادند. بعد از ۱۲ هفته، عصاره ی چای سبز سطح آنزیم کبد را به مقدار قابل توجهی کاهش داد. افزایش سطح این آنزیم ها موجب آسیب کبدی می شود.

علاوه براین، تحلیل ۱۵ مطالعه ی مختلف حاکی از آن است که نوشیدن چای سبز، با کاهش خطر ابتلا به بیماری های کبد در ارتباط است. اما باید به خاطر داشت که ممکن است عوامل دیگری هم در این ارتباط سهیم باشند.برای بررسی آثار ماچا روی انسان، باید تحقیقات بیشتری انجام بشوند، چون بیشتر تحقیقاتی که تا به امروز انجام شده اند، آثار عصاره ی چای سبز را روی حیوانات بررسی کرده اند.

۳. عملکرد مغز را تقویت می کند

برخی تحقیقات نشان می دهند که بعضی ترکیبات موجود در ماچا به تقویت عملکرد مغز کمک می کنند.مطالعه ای به ارزیابی عملکرد مغزی افراد در قبال مجموعه ای از وظایف پرداخت. در این مطالعه که روی ۲۳ نفر انجام شد، بعضی شرکت کنندگان یا چای ماچا و یا میان وعده ای حاوی ۴ گرم ماچا مصرف می کردند، درمقابل گروه کنترل هم چای یا میان وعده ای معمولی می خوردند. درنهایت محققان متوجه شدند که ماچا باعث افزایش تمرکز، سرعت واکنش و حافظه می شود.

مطالعه ی دیگری نشان داد که مصرف روزانه ۲ گرم پودر چای سبز به مدت ۲ ماه، به بهبود عملکرد مغز در افراد مسن کمک می کند. علاوه براین، ماچا حاوی مقدار کافئین بیشتری نسبت به چای سبز است. در هر ۱ گرم پودر ماچا، حدود ۳۵ میلی گرم کافئین وجود دارد. مطالعات متعدد مصرف کافئین را با بهبود عملکرد مغزی، واکنش سریع تر، افزایش تمرکز و تقویت حافظه ارتباط داده اند.ماچا حاوی ترکیبی به نام ال تی اِنین (L-theanine) است که تأثیر کافئین را اصلاح می کند، هوشیاری را افزایش می دهد و از کاهش انرژی معمول پس از مصرف کافئین جلوگیری می کند. ال تی اِنین فعالیت موج آلفا در مغز را هم افزایش می دهد که این می تواند در ایجاد آرامش و کاهش سطح استرس مفید باشد.

۴. از سرطان جلوگیری می کند

ماچا مجموعه ای از ترکیب ها را در خود جای داده که سلامت را تقویت می کنند. براساس مطالعات آزمایشگاهی و مطالعه روی حیوانات، ترکیب های موجود در ماچا با پیشگیری از سرطان هم ارتباط دارند.در مطالعه ای، عصاره ی چای سبز اندازه ی تومور و سرعت رشد سلول های سرطان سینه در موش ها را کاهش داد. ماچا سرشار از اپی گالوکتشین گالات (Epigallocatechin gallate) است. این ماده نوعی کاتچین است که ثابت شده اثرات ضدسرطانی قدرتمندی دارد.

مطالعه ی آزمایشگاهی دیگری نشان داد که اپی گالوکتشین گالات موجود در ماچا به از بین بردن سلول های سرطان پروستات کمک می کند. مطالعات آزمایشگاهی دیگری هم نشان داده اند که اپی گالوکتشین گالات درمقابله با سرطان پوست، سرطان ریه و سرطان کبد هم مؤثر است.به خاطر داشته باشید که این موارد مطالعات آزمایشگاهی و نتایج آزمایش روی حیوانات هستند. برای دانستن نتیجه ی دقیق روی انسان، باید تحقیقات بیشتری انجام بشوند.

۵. از قلب محافظت می کند

بیماری قلبی علت اصلی مرگ ومیر در جهان است. تقریبا یک سوم مرگ ومیرهای افراد بالای ۳۵ سال به علت بیماری های قلبی است. برخی مطالعات نشان داده اند نوشیدن چای سبز که مواد مغذی مشابهی با ماچا دارد، برای مقابله با بیماری قلبی مفید است.

مطالعات نشان داده اند که چای سبز سطح کلسترول ال دی ال (بد) و سطح کلی کلسترول و همین طور تری گلیسیرید (triglycerides) را کاهش می دهد. درضمن برای جلوگیری از اکسیداسیون کلسترول ال دی ال هم مفید است؛ عامل دیگری که به محافظت در مقابل بیماری قلبی کمک می کند.

مطالعات مشاهده ای نشان داده اند که نوشیدن چای سبز با کاهش خطر ابتلا به بیماری قبلی و سکته قلبی هم ارتباط دارد. اگر نوشیدن چای ماچا در کنار رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم قرار بگیرد، می تواند قلب را سالم نگه دارد و درمقابل بیماری ها از آن محافظت کند.

۶. به کاهش وزن کمک می کند

به هر مکمل کاهش وزنی که می خواهید نگاه کنید؛ به احتمال زیاد «عصاره چای سبز» را در فهرست مواد اولیه ی آن خواهید دید. چای سبز به توانایی اش در کاهش وزن معروف است. درواقع مطالعات نشان می دهند که چای سبز به افزایش سرعت سوخت و ساز درجهت افزایش مصرف انرژی و سوزاندن چربی ها کمک می کند.مطالعه ای نشان می دهد که مصرف عصاره ی چای سبز هنگام ورزش سبک، چربی سوزی را تا ۱۷ درصد افزایش می دهد. مطالعه ی دیگری روی ۱۴ نفر حاکی از آن است که مصرف مکمل حاوی عصاره چای سبز مصرف انرژی را به مقدار قابل توجهی افزایش می دهد. اگرچه بیشتر این مطالعات روی عصاره چای سبز تمرکز دارند، اما ماچا هم از همان گیاه به دست می آید و باید تأثیر مشابهی داشته باشد.

طرز تهیه چای ماچا

طرز تهیه چای ماچا خانگی نیازی به دم کردن ندارد. بهترین کار این است که ۱ تا چهار قاشق چایخوری چای ماچا را در ماگ یا فنجان بزرگ بریزید و آب با دمای ۷۵ درجه سانتی گراد مخلوط کنید. بهتر است چای ماچا را با قاشق چوبی یا با همزن های چوبی مخصوصی به شکل دورانی و سپس به شکل W هم بزنید. دقت کنید که به هیچ وجه روی چای ماچا آب جوش و داغ نریزید. چینی ها و ژاپنی ها از همزن مخصوص از جنس بامبو برای همزدن استفاده می کنند و آن را در یک کاسه مخصوص میل می کنند. اما بدون این دو هم می توانید با قاشق چوبی چای ماچا را خوب هم بزنید.

به این چای شیر و بستنی هم می توانید اضافه کنید و یا با استفاده از شیر داغ، لاته ماچا تهیه کنید. نکته مهم این است که ابتدا پودر را با کمی اب سرد به خوبی حل کنید تا به اصطلاح چای کف کند. در غیر این صورت پودر در درون نوشیدنی ته نشین می شود.

نحوه نگهداری چای ماچا

ماچا در اسرع وقت پس از تولید آن بهتر است مصرف شود. به عبارتی هر چه تازه تر، بهتر. از آن جایی که ماچا یک چای آسیاب شده است، هر گونه قرار گرفتن در معرض اکسیژن، موجب تخریب رنگ و طعم چای می شود. اگر در جای خنک و تاریک نگهداری شود، می تواند برای چند هفته و تا چند ماه تازه بماند (برخلاف برگ های خشک چای که می تواند تا یک یا دو سال باقی بماند). برای اطمینان از دریافت یک ماچای تازه، آن را از یک شرکت معتبر خریداری کنید که می تواند به شما بگوید چه زمانی و چگونه چای، فرآوری و بسته بندی شده است.

آشنایی با انواع خواص مارچوبه برای سلامتی بدن