ممکن است این پرسش مطرح گردد که با توجه نهادهای مختلف موجود در آیین دادرسی مدنی از قبیل اعتبار امر قضاوت شده ،اعتراض شخص ثالث و بحث نسبی بودن آثار رای ، چه انگیزه و عواملی محرک شخص ثالث برای ورود به پرونده های است که نامی از او در آن موجود نمی باشد. در پاسخ باید گفت وجود نهادهای نامبرده شده میتواند نگرانی ثالث را از آسیب دیدن از چنین آرایی کاهش داده و از انگیزه او در ورود به دعوا بکاهد ؛ اما همواره پیشگیری بهتر از درمان است و ثالث با ورود خود در دعوا موجب میشود که در صورت موفقیت ، اعتراض بعدی او به رای منتفی شود.(البته شخص ثالث که وارد دعوا میشود،از اصحاب دعوا شمرده شده و حق اعتراض ثالث را نسبت به رایی که دراین دعوا صادر میشود در هرحال از دست خواهد داد.)
مداخله اشخاص ثالث در دعوای اصلی از دقیق ترین و در عین حال تاریک ترین مباحث آیین دادرسی مدنی است ،چنانکه به عقیده یکی از متخصصین آیین دادرسی مدنی ؛ ورود و جلب اشخاص ثالث از دعاوی ناشناخته و مجمل در دادگستری هاست، ناشناخته که میگوییم به این معنی نیست که مردم یا دادگاه ها این دعاوی را نمی شناسند ،این دعاوی مرتباً اقامه و رسیدگی می شود ولی مرتباً این دعاوی به صورت ناصحیح اقامه میشود و مرتب هم بطور ناصحیح به آن رسیدگی می شود.
در حقوق ایران ورود ثالث در مواد 130 الی 134 قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است . ماده 130 ق.آ.د.م مقرر می دارد: “هرگاه شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی برای خود مستقلاً حقی قائل باشد یا خود را در محقق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند میتواند تاوقتی که به ختم دادرسی اعلام نشده است، وارد دعوا شود.
ابتدائاً باید اعلام نمود که دعوای ورود ثالث نوعی دعوای طاری محسوب میشود و برای طرح آن باید یکی از دو شرط هم منشاء بودن دو دعوا یا وجود ارتباط کامل بین آن دو باید وجود داشته باشد ، اگرچه این موضوع در شرایط مربوط به طرح دعوای ورود ثالث قید نگردیده است، ولی وجود یکی از دو شرط مذکور برای اقامه دعوای مذکور لازم است زیرا از یک سو ، در ماده 17 قانون مذکور به صراحت وجود یکی از دو شرط مذکور را برای اقامه دعوای طاری ضروری دانسته و از آنجا که دعوای ورود ثالث یکی از دعاوی طاری است ، وجود یکی از دو شرط برای اقامه دعوا نیز کافی است؛ به عبارت دیگر اگر قانونگذار فقط وجود این شرط را در دعوای متقابل لازم می دانست، به ذکر آن در ماده 17 مذکور که ناظر به کلیه دعاوی طاری است، نیازی نبود .البته اگر هیچ کدام از شرایط مذکور وجود نداشته باشد، دادگاه دعاوی مربوطه را تفکیک نمود . و در صورت برخورداری از صلاحیت جداگانه به هر یک از آن ها رسیدگی می نماید.
شایان ذکر است که شرایط عمومی طرح و دعوا اعم از بلوغ ،عقل ، رشد و ذینفعی در دعوای ورود ثالث هم باید وجود داشته باشد .
شرط بسیار مهم دیگری که در مبحث مربوط به انواع ورود شخص ثالث به آن خواهیم پرداخت آن است که شخص ثالث یا باید در دعوای مطروحه برای خود به صورت مستقل حقی قائل باشد و یا اینکه خود را در محق شدن هریک از طرفین ذی نفع بداند.
طرح دعوای ورود ثالث مستلزم تقدیم دادخواست به خواسته ورود ثالث است. نکته قابل ذکر آنکه خواندگان دعوای ورود ثالث، اصحاب دعوای اصلی نیست و در ستون خواندگان نام طرفین دعوای اصلی باید قید شود و در ستون خواسته نیز بهتر است از این عبارت استفاده گردد :”ورود ثالث در پروند ه به کلاسه——– به خواسته——–مطروحه در شعبه——- دادگاه عمومی حقوقی شهرستان——-.
ورود شخص ثالث مهلت و مدت زمان مشخص و معینی ندارد، شخص ثالث تا زمانیکه دعوا خاتمه نیافته شخص ثالث هم درمرحله نخستین و هم در مرحله تجدیدنظر میتواند دعوای ورود شخص ثالث را طرح و تقدیم نماید.
دعوای ورود شخص ثالث با توجه به خواسته ثالث به دو دسته اصلی و تبعی دسته بندی شده اند. طرح دعوا و آیین هر دو دسته هیچ تفاوتی ندارد. اما برخی حقوق دانها علاقه زیادی به دسته بندی عناوین دارند بدون اینکه بر آن دسته بندی فایده ای مترتب باشد. در هر حال در ادامه این دو دسته از نظر خواهد گذشت.
دعوای ورود شخص ثالث زمانی اصلی به حساب می آید که شخص ثالث در موضوع دعوای اصلی برای خود مستقلاً حقی قائل باشد. به عنوان مثال شخص الف دادخواستی به طرفیت شخص ب، به خواسته استرداد یک دستگاه خودرو طرح نماید و شخص ج که متوجه موضوع می شود معتقد است که خودرو متعلق به او می‌باشد، لذا دادخواست ورود شخص ثالث را تقدیم می‌نماید. در این حالت شخص ج علاوه بر اینکه تقاضای محکومیت شخص ب را که خودرو در تصرف او است را درخواست می‌نماید، بلکه صدور حکم مبنی بر بی حقی خواهان را نیز درخواست می نماید.
دعوای ورود شخص ثالث تبعی: شخص ثالث حقی به نحو مستقل برای خود درنظر نمیگیرد، اما شخص ثالث از برنده شدن یکی از طرفین در دعوای مطروحه سود خواهد برد لذا شخص ثالث با ورود در پرونده موضع طرف مورد نظر خود را تقویت می نماید.
بعنوان مثال الف دعوای خلع ید به طرفیت شخص ب مطرح میکند و او را غاصب در ملک خود می داند . شخصی ج حق عبور در ملک موردنظر را از شخص ب گرفته است لذا در صورت برنده شدن شخص ب، او نیز منتفع خواهد شد لذا برای تقویت موقعیت شخصی ب بعنوان وارد ثالث وارد دعوا می شود.
در این مطلب بطور کامل و جامع ورود شخص ثالث در پرونده را بررسی کردیم. این موضوع و بحث به قدری در محاکم حقوقی اهمیت دارد که یکی از مهم ترین موضوعات حقوقی محسوب میشود. این موضوع و مسئله ممکن است برای هرکسی خواسته یا ناخواسته پیش بیاید، پس با مطالعه در این زمینه باید بتوانیم به آگاهی نسبی در این زمینه دست یابیم. امیدواریم که لذت برده باشید.
