ارتودنسی با هدف حرکت دادن دندان هایی انجام می شود که به خوبی کنار یا روی یکدیگر قرار نمی گیرند یا کج و نامرتب هستند. با اصلاح این مشکل ها به کمک ارتودنسی می توان سلامت دهان و دندان را نیز ارتقاء داد. از آنجایی که تمیز کردن دندان های نامرتب دشوارتر است، در این حالت احتمال پوسیدگی دندان ها و ابتلا به بیماری لثه افزایش می یابد.ارتودنسی پیش از این ارتودنتیا نامیده می شد که برگرفته از دو واژه یونانی “ارتوز” به معنای “صاف، بی نقص یا متناسب” و “دنتوز” به معنای “دندان” است.ارتودنسی شاخه ای از پزشکی است و متخصصین ارتودنسی در زمینه درمان نامرتبی دندان ها و اختلال های دندان هنگام بسته بودن دهان اموزش می بینند. تاریخچه ارتودنسی بسیار طولانی است و تأثیر آن بر سلامت انسان انکارناپذیر است.
ارتودنسی یا (Orthodontic) نوعی تخصص دندانپزشکی است که متخصصان آن به درمان ناهنجاری ها، عدم تراز و ناهماهنگی های فک و دندان ها، یا به عبارتی عدم جفت شدن مناسب دندان های ردیف بالا و پایین می پردازد.
چه افرادی به ارتودنسی دندان نیاز دارند؟
تشخیص اینکه فرد به ارتودنسی نیاز دارد یا خیر فقط توسط متخصص ارتودنسی می تواند تعیین شود.اما خواندن موارد زیر به شما کمک می کند که اگر درگیر یکی از موارد زیر هستید، احتمالا نامزد انجام درمان ارتودنسی دندان هستید.
کراس بایت
Crossbite وقتی بیمار دهان خود را می بندد، دندان های بالایی در داخل دندان های پایین نشسته اند. کراس بایت، می تواند باعث ساییدگی دندان یا خرد شدن آن شود. کراس بایت می تواند بر زیبایی دندان ها تأثیر بگذارد.نیش نامرتب در پشت دهان، که به آن کراس بایت خلفی گفته می شود، می تواند باعث دندان قروچه، مشکلات فک و رشد غیر طبیعی صورت شود.
شلوغی و تراکم زیاد دندان ها
از نظر بهداشت دهان و دندان، شلوغی دندان ها یا Crowding، شایع ترین دلیل مراجعه افراد برای انجام ارتودنسی است. این اتفاق زمانی رخ می دهد که فضای کافی در دهان برای قرار گرفتن همه دندان ها وجود نداشته باشد.دندان های شلوغ به سختی با نخ دندان تمیز می شوند و در صورت عدم اصلاح، می توانند سبب پوسیدگی دندان شوند.
نمونه هایی از مشکلات بعد از ارتودنسی
فاصله دندان ها
Spacing یا فاصله زیاد و بیش از حد معمول به اندازه ازدحام دندان مشکل ساز است. متداول ترین مکان برای فاصله دندان های مشکل دار، بین دو دندان جلویی است، اگرچه ممکن است در هر جای دهان اتفاق بیفتد.فاصله بیش از حد می تواند منجر به التهاب لثه و پوسیدگی دندان شود و اجازه دهد بیشتر لثه در معرض باکتری ها قرار گیرد، جایی که به طور معمول توسط دندان محافظت می شود.
بایت
اگر دندان های بالا و پایین شما هم راستا نباشد و در جای مناسب قرار نگیرند، می تواند بر شکل صورت و ظاهر دندان شما تأثیر بگذارد. انواع مختلف مال اکلوژن وجود دارد که در زیر بررسی می کنیم:
• Open bite، هنگامی که دندان های خود را فشار می دهید، دندان های بالا و پایین باز می شود.
• Underbite، وقتی است که دندان های ردیف بالایی شما خیلی عقب هستند و دندان های ردیف پایینی خیلی جلو هستند.
• Overbite، زمانی است که دندان های ردیف بالایی شما خیلی جلوتر از دندان های پایین شما هستند.
اکثر بیمارانی که دچار این نوع مشکلات بایت هستند، دندان هایشان زودتر فرسوده می شود و اغلب با افزایش سن نیاز به درمان های دندانپزشکی بیشتری دارند.
سن مناسب انجام درمان ارتودنسی چه زمانی است؟
در گذشته تقبل هزینه های ارتودنسی دندان معمولا به کودکان و نوجوانان محدود می شد ولی واقعیت این است که دندان ها در هر سنی می توانند حرکت کنند و شیوه حرکت دادن دندان ها در تمام سنین یکسان است. بنابراین درمان ارتودنسی در بزرگسالان و سنین بالا نیز امکان پذیر است. با این حال بهترین زمان برای ارتودنسی دندان اغلب افراد وقتی است که تمام دندان های شیری کودک افتاده باشند و بیشتر دندان های دائمی وی ( بجز سومین آسیای بزرگ یا همان دندان عقل) درآمده باشند که در حدود ۱۲-۱۱ سالگی می شود.دانستن زمان ارتودنسی باعث می شود که برخی اوقات با انجام اقدامات ساده از بروز مشکلات شدیدتر پیشگیری و طول درمان و پیچیدگی آن را کوتاه تر کرد.
با درمان اولیه می توان نتایج مطلوبی را به دست آورد که پس از پایان یافتن رشد فک ها و صورت ( حدود ۱۲-۹ سالگی) دیگر قابل دستیابی نیستند. در این میان روش هایی برای درمان های پیشگیرانه وجود دارد که مراجعه بیمار در سن پایین امکان انجام این روش ها را برای هر دو دسته از ناهنجاری های دندانی و اسکلتی میسر می سازد که این امر نه تنها در جلوگیری از انجام درمان های پیچیده کمک می کند بلکه طول درمان را کوتاه تر کرده و به هزینه ارتودنسی دندان در خانواده نیز کمک می کند.در صورتی که کودک دچار ناهنجاری اسکلتی ( ونه فقط دندانی) همانند کوچک ویا بزرگ بودن هر یک از فک ها نسبت به یکدیگر، باریک بودن فک بالا و یا انحراف فک پایین به طرفین باشد درمان وی باید در محدوده سنی ۱۲-۷ سالگی انجام شود.زمان شروع درمان بر اساس نوع مشکل و شدت آن متفاوت است و گاه زمان آغاز درمان یک مشکل یکسان در دو کودک به دلیل تفاوت های فردی یکسان نیست. این امر نیز دلیل مهمی را جهت انجام معاینه اولیه در سن هفت سالگی توسط دندانپزشک ارائه می دهد.اصولا” مقوله چگونگی رفع کجی و ناردیفی های دندانی در مدت ارتودنسی (بالاخص از حیث کشیدن یا نکشیدن) به فاکتورهای گوناگونی بستگی دارد که از آن جمله می توان به طول درمان- نیمرخ بیمار- ابزار مورد استفاده، ثبات نتیجه درمان و هزینه های ارتودنسی بزرگسالان … بستگی دارد.
