چگونه اختلالات دهلیز گوش را با تمرینات توانبخشی دهلیزی درمان کنیم؟

دهلیز کدام بخش از بدن است؟

دهلیز، یکی از دو بخش گوش داخلی انسان است. گوش انسان، از سه بخش بیرونی، میانی و درونی تشکیل شده است. گوش میانی از دو بخش حلزونی و دهلیزی تشکیل شده است. بخش حلزونی، در دریافت امواج صوتی و تبدیل کردن آنها به پیام های عصبی نقش دارد. بخش دهلیزی گوش، یک بخش مربوط به تعادل است و با مخچه ارتباط مستقیمی دارد. بخش دهلیزی، بیشتر در تعادل سر انسان نقش ایفا می کند. هنگامی که بخش دهلیزی دچار اختلال می شود، انسان نمی تواند تعادل خودش را به درستی حفظ کند. این اختلالات، بیشتر در افرادی که سن بالاتری دارند مشاهده می شود. شاید برای برخی ها به نظر برسد که بخش دهلیزی گوش داخلی اهمیت چندانی ندارد، اما اختلال در عملکرد آن می تواند باعث گیجی، عدم تعادل، درست نشنیدن صداها، تاری در دید، حالت تهوع و مشکلات دیگری شود. در نتیجه مهم است که اختلالات موجود در این بخش درمان شوند.

توانبخشی دهلیزی چیست؟

افرادی که دچار اختلال در بخش دهلیزی گوش خود شده اند، می توانند با روش توانبخشی دهلیزی که به آن VRT هم گفته می شود، اختلالات را درمان کنند و سلامت فرد را به او برگردانند. پایه توانبخشی دهلیزی، ورزش است. فعالیت های بدنی مناسب و به اندازه می توانند باعث تحریک شدن دهلیز فرد شوند، و در نتیجه، فرد کاهش علائم اختلال دهیلزی را به مرور زمان تجربه خواهد کرد. البته نکته مهم این است که بسیاری از افراد نمی توانند به حالت اول خود برگردند و اختلالات مربوط به دهلیز، در آنها باقی خواهد ماند. فعالیت های مربوط به توانبخشی دهلیزی، می توانند احساس بهتری به فرد بدهند و بخش دهلیزی گوش را تحریک به فعالیت بیشتر کنند. در برخی موارد، ممکن است که دهلیز گوش مشکلی نداشته باشد و علائم مشاهده شده مانند سرگیجه، تاری دید و... مربوط به مخچه، چشم ها و... باشند. هدف اصلی توانبخشی، این است که اختلالات موجود در بخش دهلیزی را کاهش دهد و کمبود های آن را بوسیله حواس دیگر جبران کند.

انواع توانبخشی دهلیزی

روش های مختلفی برای توانبخشی دهلیزی وجود دارند، که بعضی از افراد تنها با یکی از این روش ها مشکل خود را حل می کنند. اما در برخی موارد ممکن است که هر سه روش نیز بر روی بهتر شدن تعادل افراد تأثیر نگذارند. مشکلات مربوط به بخش دهلیزی گوش داخلی، متفاوت از یک دیگر هستند و روش های درمانی مربوط به آنها متفاوت خواهد بود. در ادامه مطلب، این سه روش توانبخشی دهلیزی را به شما معرفی کرده و آنها را توضیح خواهیم داد.

تثبیت کردن دید از روش های توانبخشی دهلیزی

می توان گفت که مهمترین حس انسان، حس بینایی است. بخش دهلیزی گوش داخلی می تواند در فعالیت صحیح چشم ها و بینایی درست نقش داشته باشد. در برخی از موارد، اختلالات دهلیزی باعث ایجاد اختلال در بینایی نیز می شوند. در این صورت، از روش توانبخشی تثبیت دید استفاده می شود تا افراد بتوانند اختلالات موجود در بینایی خود را درمان کنند. تمرین های مختلفی برای تثبیت کردن دید انسان انجام می شود. حتی بعضی از حرکات به هدف جایگزین کردن لامسه و بینایی برای انجام فعالیت های دهلیز گوش انجام می شوند. یکی از تمرین های مهم در تثبیت کردن دید افرادی که دچار اختلالات دهلیزی شده اند، خیره شدن به یک جسم در فاصله های دور و یا نزدیک است. این تمرین، باعث تحریک شدن دهلیز می شود و می تواند به مرور زمان، دهلیز را وادار به کار کند. در این روش توانبخشی، فردی که دچار اختلال دهلیزی است، باید از زاویه های دید مختلف به جسم نگاه کند و روی آن متمرکز شود. هنگامی که فرد بیمار، از زاویه های دید مختلف و فاصله های متغیر به یک جسم خیره شود، بخش دهلیزی گوش او تحریک می شود و تلاش می کند که چشم های او را با یکدیگر هماهنگ کند تا تصویر واضح تشکیل شود. همانطور که پیش تر به آن اشاره کردیم، اختلالات موجود در بخش دهلیزی گوش فرد بیمار، ممکن است تا حدی باشد که قابل درمان نباشد و تنها بتوان آن را با حواس دیگر مانند لامسه جایگزین کرد.

تمرینات مربوط به حفظ تعادل از روش های توانبخشی دهلیزی

یکی دیگر از مشکلاتی که افراد دارای اختلال در دهلیز گوش با آن دست و پنجه نرم می کنند، اختلال در تعادل است. در برخی از موارد، مشکل آنقدر جدی است که فرد بیمار نمی تواند حتی روی پاهای خودش بایستد. در این حالت، با استفاده از تکنیک های مربوط به توانبخشی دهلیزی، می توان تعادل را در افراد بیمار بهبود بخشید و یا حتی در مواردی، مشکلات مربوط به تعادل را به طور کامل برطرف کرد. تمریناتی که مربوط به حفظ تعادل هستند، باید در یک شرایط کنترل شده و ایمن انجام شوند، زیرا بیمار ممکن است در هر لحظه تعادل خود را از دست بدهد و روی زمین بیفتد. در نتیجه، محیط مربوط به انجام تمرینات حفظ تعادل باید طوری طراحی شده باشد که باعث آسیب دیدگی فرد بیمار نشود. یکی از تمرینات مربوط به حفظ تعادل، راه رفتن است. در واقع راه رفتن، یکی از رایج ترین تمرین های مربوط به حفظ تعادل است و در محیط های صاف و یا ناهموار صورت می گیرد. تمرینات بسیار گوناگونی برای حفظ تعادل و توانبخشی دهلیزی وجود دارند که بر روی اعمالی مانند راه رفتن، ایستادن، نشستن، خم شدن، چرخیدن، نگه داشتن اجسام و... تمرکز دارند. این تمرین ها، می توانند باعث بهبودی سریع بیمار شوند و علائم مربوط به اختلالات دهلیزی در زمینه تعادل را کاهش دهند. سرگیجه وضعیتی حمله خوش خیم، یک نوع بیماری است که بسیار جدی است و افرادی که دچار این بیماری هستند، نمی توانند در تمرین های مربوط به حفظ تعادل شرکت کنند و نباید تمرین های مربوط به آن را انجام دهند.

خوگیری از روش های توانبخشی دهلیزی

خوگیری، یکی دیگر از روش های توانبخشی دهلیزی است. در این روش، درمان سرگیجه یکی از مهمترین اهداف است و افراد بیماری که دچار سرگیجه در حین انجام حرکات سریع می شوند، با این روش توانبخشی درمان می شوند. حرکاتی که در خوگیری توسط افراد بیمار انجام می شوند، همان حرکاتی هستند که بیمار با انجام دادن سریع آنها دچار سرگیجه می شود. بیمار، این حرکات را در ابتدا با سرعت بسیار پایین انجام می دهد. این تمرین باید آنقدر تکرار شود تا بیمار دچار سرگیجه نشود و بتواند این حرکت را در حالت کند به خوبی انجام دهد. هنگامی که فرد بیمار توانست حرکت مربوط به خوگیری را با سرعت پایین انجام دهد، باید سرعت انجام آن حرکت را بالا ببرد. انجام دادن این حرکات با سرعت بیشتر، می تواند میزان تمرکز و تعادل بدن را بالاتر ببرد و در نتیجه، از شدت سرگیجه در هنگام انجام این حرکات کاسته خواهد شد.

بیماران باید چه انتظاری از توانبخشی دهلیزی داشته باشند؟

توانبخشی دهلیزی معمولا به شکل سرپایی انجام می شود. اگرچه در برخی موارد این درمان می تواند در بیمارستان اعمال شود. بیماران توسط یک فیزیوتراپیست یا متخصص کار درمانی معتبر با تحصیلات تکمیلی پیشرفته ویزیت می شوند. توانبخشی دهلیزی با معاینه بالینی جامعی آغاز می شود. این معاینه باید شامل جمع آوری سابقه دقیق علائم بیمار باشد و این مساله که علائم چطور بر فعالیت های روزانه آن ها اثر می گذارد. این متخصص، نوع و شدت علائم را ثبت کرده و درباره تسریع شرایط بحث می کند. علاوه بر این، اطلاعاتی درباره داروها، مشکلات بینایی یا شنوایی، دیگر مسائل پزشکی، تجربه زمین خوردن، سطح فعالیت فعلی و قبلی و وضعیت زندگی بیمار، جمع آوری می شود. این معاینه هم چنین شامل انجام آزمایش های مختلف برای ارزیابی هدفمند مشکلات بیمار است. متخصص، دستگاه های دهلیزی و بینایی را می آزماید تا مشاهده کند حرکات چشم چقدر خوب کنترل می شوند. آزمایش ها، حس (که شامل جمع آوری اطلاعات درباره درد می شود)، قدرت عضلانی، شدت و دامنه چرخشی حرکات، هماهنگی، وضعیت بدن، تعادل و قدرت راه رفتن را ارزیابی می کند. یک برنامه تمرینی شخصی سازی شده از یافته های معاینه بالینی، نتایج حاصل از آزمایش های لابراتواری و مطالعات تصویر برداری، و اطلاعات دریافتی از بیماران درباره اهداف آن ها از توانبخشی، ایجاد می شود. برای مثال، فرد مبتلا به سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم می تواند تمرین تغییر وضعیت مجرایی را برای دوران هایی که تجربه می کند، تحمل کند. در حالی که برای شخصی با بی ثباتی دید و سرگیجه ناشی از آماس گوش درونی (نقصی متاثر از گوش میانی تضعیف شده)، می توان تمرینات تثبیت دید و خوگیری تجویز شود و اگر سرگیجه بر تعادل او اثر بگذارد، این مورد می تواند شامل تمرینات تعادلی هم باشد.

برنامه تمرینی در خانه

بخش مهمی از توانبخشی دهلیزی، برقراری برنامه تمرینی است که بتوان آن را به طور منظم در خانه انجام داد. قبول برنامه تمرینی خانگی جهت کمک به نیل به اهداف توانبخشی و بیمار، اهمیت دارد. در کنار تمرینات، آموزش بیمار و پرستار او، بخش جدایی ناپذیری از توانبخشی دهلیزی است. بسیاری از بیماران این مساله را برای درک دانش ورای مشکلات دهلیزی و هم چنان ارتباط آن با مشکلاتی که می تواند در عملکرد زندگی روزمره داشته باشد، مفید می دانند. یک متخصص هم چنین می تواند اطلاعاتی درباره چگونگی رسیدگی به این مشکلات ارائه داده و درباره آنچه می توان از توانبخشی دهلیزی انتظار داشت، صحبت کند. آموزش این بیماران مهم است چرا که از رمز و راز آنچه آن ها تجربه می کنند، پرده بر می دارد. این مساله می تواند به کاهش اضطرابی کمک کند که می تواند در نتیجه اختلال دهلیزی آن ها رخ دهد.

آیا انجام تمرینات توانبخشی دهلیزی دشوار است؟

آموختن تمرینات توانبخشی دهلیزی دشوار نیست، اما جهت دستیابی به موفقیت حداکثری، بیماران باید به انجام آن ها متعهد باشند. گاهی این تمرینات می توانند خسته کننده باشند. پس تنظیم برنامه منظم که در آن تمرینات بتوانند دربردارنده زندگی روزمره باشند، بسیار مهم است. شاید در ابتدا به نظر برسد که تمرینات، علائم را بدتر می کنند. اما با گذشت زمان و کار مداوم، علائم باید به طور پیوسته کاهش یابد. این به آن معنا است که شرکت در فعالیت های زندگی روزمره برای بیماران آسان تر خواهد بود.

عواملی که می توانند بر بهبودی تاثیر بگذارند

زمانی که بیماران در توانبخشی دهلیزی شرکت می کنند، عوامل مختلفی می توانند بر پتانسیل بهبودی تاثیر بگذارند. برای مثال، نوع اختلال دهلیزی بر بهبودی تاثیر گذار است. بیمارانی که مبتلا به اختلال دهلیزی پایداری مثل آماس گوش درونی هستند، بهترین فرصت را برای دستیابی به رفع رضایت بخش علائم خود را دارند. زمانی که بیماران به اختلال دهلیزی پیش رونده ای مثل ام اس یا وضعیتی نوسانی هم چون میگرن یا نشانگان منییر مبتلا باشند که موجب حملات خود به خودی سرگیجه یا منگی می شود، دستیابی به کمبود پوشی می تواند دشوار باشد. بنابراین موفقیت در توانبخشی دهلیزی نیز سخت تر خواهد بود. برای افزایش شانس موفقیت توانبخشی دهلیزی برای بیماران مبتلا به اختلالات پیش رونده یا نوسانی، مدیریت این اختلالات از راه پزشکی بسیار مهم است. بیمارانی که دچار میگرن دهلیزی هستند احتمالا به وسیله به کارگیری تغییرات رفتاری (کاهش محرک های میگرن و شرکت در درمان رفتاری شناختی) و یا استفاده از درمان دارویی جهت کمک به کاهش یا حذف حملات سردرد، می توانند نفع بیشتری از توانبخشی دهلیزی ببرند. اگرچه درمان توانبخشی دهلیزی حملات سرگیجه ای را که بیماران مبتلا به میگرن تجربه می کنند درمان نمی کند، اگر این حملات به وسیله رژیم و دارو کاهش یابند یا اگر به واسطه شیوه شیمیایی یا وابسته به جراحی تهاجمی تری از مداخله شناسایی شود، سپس توانبخشی دهلیزی احتمالا به کاهش علائمی کمک می کند که بین حملات رخ می دهد.

بنابراین توانبخشی دهلیزی یا VRT، یک راه برای درمان و یا بهتر کردن افرادی است که دچار اختلال در عملکرد دهلیز گوش داخلی خود هستند. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که توانبخشی دهلیزی، ممکن است برای بیشتر افراد بیمار تأثیر گذار نباشد و یا در مدت زمان طولانی تأثیر خود را بگذارد. امیدوارم از محتوای ورزش درمانی نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که دچار این مشکل هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش دنیای ورزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.

چگونه با ورزش اختلال مزمن تنفسی را درمان کنیم؟