ساعدنیوز
ساعدنیوز

چهار فصلِ چهره ی هنرمند

  شنبه، 24 تیر 1402 ID  کد خبر 348366
چهار فصلِ چهره ی هنرمند
احمدرضا احمدی یکی از ستاره های بی بدیل آسمان شعر و ادب فارسی جاودانه شد و به ابدیت پیوست. صمیمیت و زلالی شعری احمدی و طراوت بهاری اش رنج سرای سپنجی را بر دوستداران شاعر هموار می کند. هاشم حسینی ادیب و شاعر خوزستانی در یادداشتی اختصاصی به فکر و شعر احمدرضا احمدی پرداخته است.

احمد رضا احمدی(1402تهران- 1319کرمان) امروز پنج شنبه، در بیست و دومین روز تابستان، کارنامه ی درخشان یک عمر جستجوی هنرمندانه و منش شاعرانه اش را به دست زمین داد و پرپرکشان رفت تا در اوج ابدیت آرام گیرد.

اما به راستی احمد رضا احمدی که بود؟ چه کرد؟ در چه عرصه هایی درخشیده و دستاوردهای او کدام است؟ با شنیدن خبر درگذشت او، پرسش هایی از این نوع را نسل چند بعدیِ نوجوان و جوان کنونی مطرح کرده، خواستار ارزیابی و نقد آثارش هستند تا از تجاربش بیاموزند، به کاستی ها روی نیاورند، فتوحات را به کار ببندند.

نوشتارها و گفتارهایِ مرتبط با درگذشت او در دو سه روز گذشته، بنا به سنت مبتذل این سال های رایج که "گرفتن عکس سلفی با شهرت درگذشتگان برای تبلیغ خود" است؛ بیشتر مصادره به مطلوب و به محاق بردن شخصیت واقعی هنرمند بوده تا کند و کاو در فراز و فرود های کارش.

احمدرضا احمدی

فصل کشف و شهود، پس از نقل مکان خانواده از کرمان به تهران در 1327؛ در دهه ی چهل شمسی شکوفا می شود. این جان جوان شیفته ی زیبایی است که خستگی ناپذیر به هر دری می زند. از هر کلام، آوا و نگاره شهدها می چشد. بر آنست دریابد که کدام عرصه ی هنری جوابگوی اشتیاق و ذوق این روحیه ی مسالمت آمیز و مصلحت جوست. دقه ی نخستین درگاه را که می زند، آستان ایزدبانوی شعر است. کتاب "طرح"او در 1341، نه با استقبال که با واکنش های معارض رو به رو می شود. این دهه ی پرشور که بازتاب جامعه ی آرمان خواهِ خفقان گرفته است، شعر را سنگر و سکوی اعتراض و برخوردار از تعهد اجتماعی می خواهد. احمد رضا احمدی بر آن است راهی سر سبز و برکنار از آتش فشان های شعاری برگزیند و در سرایش مخصوص به خود به کار گیرد. پس، با چند تن از دوستان، گروه "طرفه" را در 1343 بنیان می نهد. "روزنامه ی شیشه ای"(همین سال) و "وقت خوبِ مصائب"(1347) که یادگار این دوره ی ظهورِ جسارت آمیز اوست، طنینی در جامعه ی ادبی در نمی اندازد. فروغ فرخزاد که جوانمردانه دست او را گرفته، راه و چاه را نشانش داده و مشوق او بوده، منتقدانه در یک نامه هشداری دلسوزانه به او می دهد:

"...احمدرضای عزیز! 'وزن' را فراموش نکن، به توان هزار فراموش نکن، حرف مرا گوش بده. به خدا آرزویم این است که استعداد و حساسیت و ذوق تو در مسیری جریان پیدا کند که یک مسیر قابل اطمینان و قرص و محکم باشد. حرف‌های تو این ارزش را دارد که به یاد بماند. من معتقدم که تو هنوز فرم خودت را پیدا نکرده‌ای و این راهی که می‌روی راه درستی نیست. این چیزی که تو انتخاب کرده‌ای، اسمش آزادی نیست. یک نوع سهل بودن و راحتی است. عیناً مثل این است که آدمی بیاید تمام قوانین اخلاقی را زیر پا بگذارد و بگوید 'من از این حرف‌ها خسته‌ام' و همین‌طور دیمی زندگی کند. درحالی که ویران کردن اگر حاصلش یک نوع ساختمان تازه نباشد، بالنفسه عمل قابل ستایشی نیست..."

(به نقل از دفترهای زمانه، شماره ی نخست، نشر تنویر، ، بهمن 1346، صص. 369 تا 371)

در همین راستاست که شمس لنگرودی از ناکامی های احمد رضا احمدی در شعر یاد کرده و نوشته او به عنوان بانی "موج نو و سرشاخه ی اصلی شعر غیر متعهد هم کششی به سوی شعر اجتماعی می یابد و در شعرش کلماتی چون تیرباران، خون و میدان اعلام حضور پیدا می کند...ولی با این همه، اوضاع منقلب جامعه ی روشنفکری و تقسیم بندی و انتظار مشخص آنان از شعر، این مجموعه را چنان که شایسته ی آن بود نپذیرفت..."(تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد چهارم، تهران: نشر مرکز، 1377، ص. 210

هوشنگ ابتهاج در "پیر پرنیان اندیش" سروده های منثور احمد رضا احمدی را نوعی "رج زدن" می داند(انتشارات سخن، 1391، ص. 977).

در واقع تکرار این نگاه ثابت به بوده ها، نوعی تکرار را به همراه دارد که خوش آمد تنها مخاطبان خاصی با سلیقه ی ساده پسند و بیگانه با معجزات زبانی است. چنین است که محمد کاظم کاظمی(1346)، پدیدآورنده ی کتاب "شعر پارسی"، این سراینده ی موج نو را "بی توجه به غنای ادبی" می داند(مشهد: نشر سپید باوران، 1397، ص. 122).

آری، به فرمایش حافظ "چون جمع شد معانی، گوی بیان توان زد..."

واژبندی( diction) خیال ناآرم او نیاز به خانه تکانی و جانشین سازی شماری از لغات قاجاری با کلمات نو به نو است. این بند از قطعه ای با نام "مرگ در روزهای عاشقانه" در کتاب "من فقط سفیدی اسب را گریستم"، به خوبی گویای این نکته ست:

آن کس می تواند از عشق سخن گوید

که قوس و قزح را

یک بار هم شده

معنی کرده باشد

اکنون کسی را

در روشنایی پس از باران

از دار فرود می آرند..

رنگین کمان می توانست به جای "قوس و قزح"، ایماژ برجسته ای بیافریند و سراینده اگر با شکیبایی تن به ویرایش می داد(و در کتاب های پس از آن هم) سروده ای زیبا، ماندگار و انسانی به یادگار می گذاشت. در عنوان کتاب، واژه "سفید" واژه ای تازی شده، ضعیف و ناپارسی است. طنین قدرت در حرف "پ" ی سپید را نادیده نگیریم.

فصل فرگشت در افق های دور، با استخدامِ احمد رضا احمدی در "کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان"(1349، به عنوان مدیر تولید صفحه و نوار) و گذراندن دوره ی انیمشن کودکان در ایالات متحده ی آمریکا و انگلستان شروع می شود. در این روند پر از تحول، ترقی پر بازده است که خلاقیّت هنری و سلایق متنوع و مقبول او به خوبی آشکار می شود. نگارگری های خودویژه اش و دکلاماسیون اشعار حافظ، نیما و سهراب سپهری جایگاه افتخارآمیزی برای او به ارمغان می آورد. دلبستگیش به موسیقی هیچش کرانه نیست. بازتاب آن را در نام دختر دُردانه اش "ماهور" می بینیم و کوشش های خستگی ناپذیرش در ویراستاری حدود بیست کتاب در زمینه ی شناخت موسیقی.

نوارهای کاست "کانون..." که به همت او موسیقی کلاسیک و آثار ادبی ایرانیِ مزیّن به موسیقی متناسب را عرضه می کند، گنجینه ی پربهایی است که تحسین ها برانگیخته است...

شخصیت شاعر منش، شوخ طبع و انسانگرای احمد رضا احمدی بسیاری را به دور او گردآورد. بازتابی از این خیل را در نامه نگاری های متقابل می توان دید(‌بیست نامه و چهارده چهره برای واژگونی جهان/

پدیدآور: احمدرضا احمدی . - تهران: نیماژ 1395)

نام هایِ ابراهیم گلستان، مرتضا ممیز، م. امید، سهراب شهید ثالث، مسعود کیمیایی، م. ع. سپانلو، فروغ، پرویز دوایی، داوود رشیدی، آیدین آغداشلو و... نماهایی از فصل سرشاریِ شکوفه های امید، پیوندهای پرثمر و حضور قابل تاَمل او را به عنوان بخشی از 60 سال تاریخ فرهنگی هنری ایران نشان می دهد. خوشا آن که نازنینی در زمینه ی واکاوی بیوگرافی مغفول مانده اش، به این کار خیر روی آورد.

فصلی دیگر از این هستی پربار را با محصولات نفیس و دلنشین برای کودکان می بینیم که او عاشقانه پدیدشان آورد. کتاب هایی از جمله:

من حرفی دارم که فقط شما بچه ها باور می کنید(1348)هفت روز هفته دارم(1364)، در بهار خرگوش سفیدم را یافتم(1370، برگزیده ی کتاب سال "شورای کتاب کودک) و...

در این گشتاگشت است که کودک درون او به بازیگوشی در خاطرات می پردازد. کتاب "خاطره ها: بهاریه"(1388)و رمان "بر دیوار کافه (1394) از نظر بازآفرینیِ غنیمت دم، تصویرسازی های بکر و سرخوشی های نگاه آبدیده در آهش، خواندنی و ستایش برانگیز هستند.

دیدگاه ها

  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
رهبر معظم انقلاب: از وقتی که رهبر شده‌ام آجیل نخوردم؛ چون رهبر باید مثل فقرا زندگی کند! (498 نظر) 10 اقدامِ منجر به گرانی در 100 روز (254 نظر) 10 ایده تبلیغات مؤثر برای کسب‌وکارهای کوچک (246 نظر) (تصاویر) سفر به عصر قاجار؛ منظره‌های «کلاردشت»، 158 سال قبل (244 نظر) داریوش ارجمند: زنی که وزنه برداری می کند نه رَحِم دارد و نه تخمدان ریش درآورده نه می‌تواند شوهر کند و نه می‌تواند بچه داشته باشد! (243 نظر) مهران مدیری: من رفتم مسافرت و بهترین هتل اون شهر رو پیدا کردم ولی من رو نشناخت و گفت اتاقامون پُره، من هنوزم که هنوزه فکر میکنم دارم خواب میبینم+ویدیو (191 نظر) آخرین جشن تولد ساده و خلوت بهاره سرگل زایی، یکی از استعدادهای برتر کشورمان/ روحت شاد بانوی کرمانی+عکس (99 نظر) مهراب قاسم خانی: معرفی میکنم عضو جدید خانواده/ چه پشمالو و گوگولی هم هست+عکس (77 نظر) شهرام قائدی: دنیا دیگه نمیزاد مادرهای مارو، مادر من هیچوقت کرم به دستش نزد، نفهمید مو رنگ کردن چیه لباس خونه با مهمونی چه فرقی داره...+ویدیو (65 نظر) بهاره رهنما: من کاهل نماز بودم که بعد از شرط گذاشتن همسر دومم درباره نماز خواندن الان نمازم را میخوانم و دیگه کاهل نماز نیستم (61 نظر) رونالدو: برای اولین بار جورجینا را برای شام دعوت کردم متعجب بود چون باورش نمی شد که به جای اتوبوس با بوگاتی به خانه برمی گردد+فیلم (46 نظر) مازیار لرستانی: ای کاش به جای روز زن و روز مرد، روز شرف و انسانیت داشتیم+عکس (41 نظر) خلاقیت خنده دار پدر ایرانی با طراحی سینما در توالت خانه اش حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (41 نظر) پریناز ایزدیار؛ هرچقدر هم شلوغ باشم بازم وقت دارم که به ازدواج فکر کنم، شرایط خانواده‌مون این مدلی نیست که ازدواج حتما باید سنتی باشه یا نباشه، ولی خودم دوست دارم همسرم رو انتخاب کنم (39 نظر) مهران مدیری: شایعه نیست؛ هواپیمای شخصی دارم سوئیچ رو هم دادم به بچه‌های پشت صحنه! / برشی از برنامه تلویزیونی جذاب «دورهمی» با اجرای بی‌نظیر مهران مدیری (39 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
یک فیلم ایرانی نداریم که مردها در آن نرقصند!
بشار اسد و نبیه بری به پیام رهبر انقلاب چه جوابی دادند؟
واکنش ایران به قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام چیست؟
تصویب قطعنامه ضدایرانی کشورهای غربی در آژانس اتمی
ابلاغیۀ رئیس جمهور مبنی بر اصلاح مصوبۀ ماده واحدۀ تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی
ویدیو | فلسفۀ زندگی از نگاه حسین پناهی: عشق یک جفت النگو، عدالت نیم کیلو سیب‌زمینی!
معنا و مفهوم ضرب المثل «هر چی سنگه، مال پای لنگه» در ادبیات فارسی / ضرب المثل در حقیقت یک باور هست، و هر باور یک ماتریکس!
اجاره خانواده برای ازدواج مجدد پنهانی / مواظب باشید سرتان کلاه نرود!
ویدیو/ شعر مفهومی و فی‌البداهۀ مهران مدیری برای سربازان/ تمجید و تحسین سروش صحت و نادر سلیمانی
بهترین سن یادگیری زبان انگلیسی در کودکان چه سنی است؟ / این یک هشدار است؛ قبل از 18 سالگی یک زبان جدید بیاموزید!
شوخی با تاریخ/ وقتی «خشایارشا» اینستاگرامی می‌شود؛ شاهنشاه هخامنشی در جستجوی فالوور + عکس
ویدیو| دکلمه‌ای که به عمق روح می‌نشیند؛ دکلمه شعر زیبا و حزن‌انگیز "خوار گشتم" از استاد شهریار / من از بازار دنیا زار گشتم ...
قبل از دیر شدن، این 5 ارز دیجیتال را به سبد سرمایه‌گذاری خود اضافه کنید
ویدئو| معماری شگفت‌انگیز هخامنشی‌ها؛ شیرهای خشمگین یا خندان؟ راز چهره‌های دوگانه مجسمه‌های سنگی تخت‌جمشید
قلعه قجرها چگونه روسپی‌خانه شد؟/ پایان سبز یک داستان سیاه و غم‌انگیز
منتخب روز   
هدیه‌ دست‌ساز مادران سرزمین آفتاب، سیستان و بلوچستان به مسعود پزشکیان+ویدیو استفاده از ویروس کووید 19 برای مبارزه با سرطان! تب دنگی خطرناک شد؛ شیوع در جنوب شرقی ایران! سردار آزمون: وقتی دو تا گل میزنیم فکر میکنیم بازی رو بردیم و این ایراد بزرگ ماست/ناراحتی سردار آزمون بعد از بازی با قرقیزستان جزئیات پرونده آزار و اذیت دختر 16 ساله مشهدی از طرف 2 برادر ناتنی و پناه بردن او به کلانتری / از چند سال قبل که 2 برادر ناتنی ام به مصرف شیشه اعتیاد پیدا کردند مدام مرا کتک می زدند... مرگ پسر جوان بعد از خوردن الکل ضدعفونی اولین تمرین تیم ملی در استادیوم شهر بیشکک/ماشالله به این انرژی گروگانگیری افغان‌ها در تهران توسط 3 پاکستانی اخاذ اندروید 15 برای شیائومی و سامسونگ کی میاد؟ /لیست کامل تبلت‌هایی که اندروید15 سامسونگ را دریافت می‌کنند سلیقه‌ی خاص همسر پوریا پورسرخ برای سوپرایز تولد شوهر خوش‌تیپش با دیزاین شیک و کیک روکش طلا/ چه تیپ خفنی زده شادوماد! تصاویری از اولین تمرین ستاره های همیشه درخشان تیم ملی ایران، از طارمی گرفته تا بیرانوند و... در بیشکک قبل از بازی با قرقیزستان/به امید پیروزی✌ قتل خانمی جوان به دست یک مرد 43 ساله در تبریز/ پول و جواهرات انگیزه متهم از قتل بود