در کشور ما اضافه وزن وچاقی در افراد بزرگسال (60- 25 سال) بسیار شایع است بطوریکه در حدود نیمی از افراد بزرگسال کشور مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند. اضافه وزن و چاقی در کودکان ونوجوانان نیز روند رو به افزایشی را طی می کند.
برخی از علل چاقی
- فشارهای درونی، استرس ها و افسردگی ها
- اختلال تغذیه ای مانند دریافت زیاد انرژی و کمی فعالیت
- مصرف بعضی داروها مثل داروهای ضد بارداری، ضدافسردگی و ضداضطراب و کورتون ها
- عوامل ژنتیکی ، 30 درصد علت چاقی ها را شامل می شود.
- از تمامی این عوامل اختلال تغذیه ای و یا بهتر گفته شود عادات بد غذایی از همه مهمتر است، به طوریکه اگر شخصی علاوه بر نیاز روزانه اش هر روز یک نان سوخاری (که بسیار کالری کمی دارد) اضافه بخورد، بعد از 20 سال پانزده کیلوگرم اضافه وزن پیدا خواهد کرد. ذخیره اصلى انرژى بدن، چربى است. اگر انرژى دریافتى بیش از انرژى اى باشد که به مصرف مى رسد، افزایش بافت چربى، گریزناپذیر خواهد بود. بنابراین بر وزن بدن افزوده مى شود.
نکات مهم در کنترل وزن
1- چاقی یک بیماری مزمن است و مثل هر بیماری مزمن دیگری نیاز به زمان دارد.
2- هرگز در درمان چاقی خود از دارو استفاده نکنید، چرا که بسیاری از داروها دارای عوارض جانبی هستند.
3- در درمان چاقی خود هیچگاه عجله نداشته باشید، یادتان باشد که رژیم غذایی با کاهش وزن تدریجی علاوه بر اینکه قابل تحمل تر بوده، عوارضی نداشته، تقریباً غیر قابل بازگشت است.
4 - مصرف داروهای ضد اشتها برای کوتاه مدت با نظر پزشک مشکل چندانی ندارد.اما این نوع داروها کمک به تغییر عادت غذایی نمی کند و داشتن عادات غذایی خوب برای داشتن وزن مناسب بسیار حائز اهمیت است.
عوارض چاقی چیست ؟
شانس بیشتر برای ابتلا به بیماری های قلبی عروقی ، سکته ها، بیماری قند وانواع سرطان (سرطان های کولون،رکتوم ، پروستات در مردان وسینه و تخمدان در زنان)
- افزایش چربی خون
- رسوب چربی در دیواره سرخرگ ها، گرفتگی رگ ها و در نهایت سکته
- درد وسفتی در مفاصل ، تخریب غضروف مفصلی وسایش مفصل ها
- بیماری کبد ونهایتاً نارسایی کبدی ( سیروز)
- بیماریهای کبد و سنگهای صفراوی
- افزایش فشارخون
- تنگی نفس
- نقرس
- آرتروز
- کمردرد
- مشکلات باروری در زنان
- کاهش عمرانسان
توصیه و راهنمایی برای کنترل وزن
- سعی کنید وعده های اصلی غذا (صبحانه، ناهار و شام) را حذف نکنید، زیرا ناچار منجر به ریزه خواری خواهید شد.
- برای میان وعده ها از میوه ها و سبزیهای تازه استفاده کنید.
- از مصرف انواع نوشابه های گاز دار ،آب میوه های صنعتی غذاهای چرب سرخ شده ،شیرین وشور وتنقلات کم ارزش اجتناب کنید..
- مصرف انواع فست فودها را کاهش و مصرف انواع سبزیها و میوه ها را افزایش دهید.
- از مصرف روغن جامد خودداری ومصرف دیگر روغن ها را کاهش دهید .
- غذا را آهسته و با آرامش بخورید. هر لقمه غذا را برای مدت طولانی بجوید.
- فقط در حالت نشسته و در یک مکان خاص غذا بخورید.
- پس از اتمام غذا، سفره غذا را ترک کنید.
- همیشه خرید مواد غذایی را در مواقعی که گرسنه نیستید، انجام دهید.
- غذا را در ظرف کوچکتری بکشید. در رستوران غذای نیم پرس سفارش دهید.
- غذا خوردن را همزمان با سایر فعالیت ها مانند تماشای تلویزیون یا کتاب خواندن انجام ندهید.
- همه غذای تهیه شده را سر میز نگذارید بهتر است به همان اندازه که می خواهید مصرف کنید در ظرف خود غذا بکشید و دوباره سراغ ظرف غذا نروید.
- مواد غذایی را داخل گنجه ها نگهداری کنید تا جلوی دید نباشد.
- مواد غذایی ناسالم و مناسب مانند نوشابه، چیپس، پفک، سس مایونز ، شیرینی و ... را نخرید.
- مصرف قست فودها مانند: سوسیس، کالباس، پیتزا، سیب زمینی سرخ شده وانواع ساندویچ ها که در بیرون از خانه وبا مواد چرب ونامرغوب تهیه می شود را محدود کنید.
- از شیر ولبنیات کم چرب (کمتر از 5/1%) ویا بدون چربی استفاده کنید در مورد کودکان مصرف شیر ولبنیات بدون چربی توصیه نمی شود .
- مراقب باشید بی جهت غذا نخورید مثلاٌ وقتی به بچه ها غذا می دهید باقی مانده را خودتان مصرف نکنید.
- روزانه بیش از 2ساعت از کامپیوتر ویا تلویزیون استفاده نکنید . بچه هایی که ساعت های زیادی را به تماشای تلویزیون می پردازند چاق تر هستند چون هم تحرکشان کم می شود و هم در هنگام تماشای تلویزیون اغلب تنقلات کم ارزش وچاق کننده می خورند . به کودکان توصیه کنید در روز بیش از دو ساعت از وقتشان را به تماشای تلویزیون نگذرانند.
- متخصصان معتقدند که فیبر ماده مهمی برای کنترل وزن است. رژیم های غذایی حاوی فیبر معمولا با چربی و قند کمتری همراهند، بنابراین رژیم های غذایی غنی از فیبر انرژی کمتری دارند، همچنین غذاهای حاوی فیبر با سرعت بیشتری از دستگاه گوارش عبور می کنند و فرصت جذب موادغذایی پرانرژی کمتر شده و دفع این غذاهای چاق کننده بیشتر می شود علاوه بر آن غذاهای حاوی فیبر حجیم ترند و سبب پرشدن معده و احساس سیری زودرس می شوند پس در مقایسه با سایر غذاها، غذاهای پرفیبر سبب می شوند که کالری کمتری به بدن برسد و کمتر باعث چاقی می شوند.
- روزانه 30دقیقه فعالیت بدنی یا پیاده روی داشته باشید .
- برای کاهش وزن از رژیم های غذایی خود سرانه بپرهیزید .
- همه غذای تهیه شده را سر میز نگذارید. بهتر است به اندازه ای که می خواهید صرف کنید در ظرف خود بکشید. و دوباره سر قابلمه غذا نروید.
- استفاده از فست فودها، غذاهاي آماده، غذاهاي رستوراني و کنسروي را به حداقل برسانيد و بجای آنها از غذاهای سنتی کمچرب و کم نمک استفاده کنید.
-
با افزايش سن به دليل کاهش سوخت و ساز چربي هاي چاقي اتفاق مي افتد بنابراين افراد بايد در همه سنين ورزش کنند مخصوصا در سنين ميانسالي داشتن يک برنامه ورزشي منظم به تناسب اندام و پيشگيري از چاق شدن کمک مي کند.
چاقي و بارداري
اضافه وزن و چاقي یکی از بزرگترین مشکلات بهداشتی و عامل خطر برای بسیاری از بیماری های دوران بارداری است. طی مطالعات انجام شده در ایران حدود40% زنان در سنین باروری (34-15) دچار اضافه وزن و چاقي می باشند. چاقی در زنان و دوران بارداری سبب شیوع عدم تخمک گذاری، نازایی، ناباروری، سرطان هاي رحم و سينه ، بروز بیشتر ماکروزومی (وزن بیش از 4 کیلوگرم نوزاد در بدو تولد) ، بیماری های دوران بارداری از جمله دیابت بارداری، فشارخون بالا و مسموميت بارداري ، شیوع بیشتر عفونت های رحم و خونریزی های پس از زایمان و ... می گردد.که توصیه می شود در این دوران با ورزش های سبک و راحت از چاقی مفرط جلوگیری کنند.
کنترل وزن سالمندان با ورزش های مناسب
