بونیون چیست
انحراف شست پا موجب می شود مفصلی که شست را به کف پا متصل میکند به طرف داخل برجسته شده و یک برآمدگی در سطح داخلی پنجه پا به وجود آید که به آن هالوکس والگوس Hallux Valgus یا قوز شست پا یا بونیون Bunion می گویند. این برجستگی در کفش، قرمز و دردناک شده و هر چه بزرگ تر شود راه رفتن برای بیمار مشکل تر می شود. انحراف انگشت شست به طرف انگشت دوم ممکن است آنقدر زیاد شود که انگشت دوم به زیر شست برود. در شکل پیشرفته تر این بیماری حتی ممکن است بر اثر فشار شست، انگشت دوم هم منحرف شود و روی انگشت سوم برود.
با شدت انحراف شست، درد شدت می گیرد، راه رفتن دشوار شده و موجب لنگ زدن بیمار حین راه رفتن می شود. انحراف انگشت شست پا حتی می تواند ایجاد ساییدگی مفصل کند. بونیون زمانی رخ می دهد که بافت قاعده انگشت شست پا متورم شده و برامدگی بزرگی را کنار پا ایجاد کند. خوش بختانه اکثر بونیون ها احتیاج به عمل جراحی ندارند. علل پیدایش بونیون گوناگون و پیچیده هستند و درمان آن هم سخت است. پیشرفت انحراف شست پا یا بونیون میتواند در نتیجه داشتن زمینه ژنتیکی و پوشیدن طولانی مدت کفش های نامطلوب رخ دهد. با گذشت زمان، استخوان بیرون زده خارجی از انتهای شست پا جلو می آید.
علت بونیون
تا کنون علت واحدی را برای این اختلال مسوول ندانسته اند و علی رغم اینکه عده ای معتقدند پوشیدن کفشهای نوک تنگ و پاشنه بلند عامل این بیماری است ، عده ای دیگر زمینه های ژنتیکی را مسوول میدانند و در کل به نظر میرسد که مخلوطی از این دو یعنی بروز اختلال در افراد با زمینه ژنتیکی مساعد وقتی به مدت طولانی از کفشهای نوک تیز و پاشنه بلند استفاده میکنند بیشتر خواهد بود.
دلایل داخلی شامل سابقه خانوادگی (سابقه خانوادگی این مشکل تا حدود 83 گزارش شده است)، همراه با کف پای صاف، و کنراکچر تاندون آشیل نیز از عوامل بروز این عارضه عنوان شده است.
تشخیص افتراقی شامل هالوکس ریجیدیتوس (آرتریت مفاصل)، سیزاموئیدیت، شکستگی، نقرس، بیماری های روماتولوژیک، دردهای نورولوژیک (معمولا دیابت) و عفونت است.
ابتلا به این بیماری سن خاصی ندارد و ممکن است در نوجوانی و در حدود سنی 15-10 سال هم به وجود آید.
پیشگیری از بونیون
گرچه در گذشته برای جلوگیری از پیشرفت این اختلال استفاده از اورتوزهای بین انگشتی توصیه میشد ولی امروزه میدانیم از آنجا که ریشه اصلی اختلال در استخوان قاعده شست است و نه خود شست لذا این اورتوزهای بین انگشتی دیگر توصیه نمیشوند و حتی گاها باعث دردناک شدن بونیون نیز میگردند، تنها عواملی که به نظر میرسد باعث کندی روند پیشرفت هالوکس والگوس می گردند عبارتند از :
- کاهش وزن در افراد چاق
- عدم استفاده از کفشهای پاشنه بلند و یا نوک تیز و انتخاب کفش هایی که گشاد و راحت بوده و فضای زیاد برای انگشتان پا فراهم می کنند
- استفاده از کفی طبی در افرادیکه دارای صافی کف پا هستند
- استفاده از اورتوزهای حمایتی و پوششی برای کاهش فشار کفش روی بونیون
- استفاده از بعضی اورتوزهای دینامیک به عنوان پلی تا رسیدن به زمان درمان جراحی
- داروهایی چون استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن در تسکین درد بونیون کمک می کنند. تزریق کورتون نیز یکی از گزینه های درمان دارویی است.
- گذاشتن کیسه یخ روی بونیون بعد از مدت زمان طولانی که روی پا ایستاده اید نیز در کاهش درد و التهاب بونیون موثر است.
تمرین های ورزشی برای بهتر شدن قوز شست پا
- تمرین 1
بر روی یک صندلی بنشینید و بعد از آن زیر پای اسیب دیده یک توپ تنیس یا گلف یا هر توپ کوچک بگذارید و آنگاه پای خویش را روی توپ با فشار با حرکات رفت و برگشتی به حرکت درآورید. این کار را ده دقیقه در روز انجام دهید
- تمرین 2
بر روی یک صندلی بنشینید آنگاه دست خویش را در یک فنجان آب گرم بگذارید تا دست شما گرم شود حال انگشتان دست را لای انگشتان پا بگذارید حال با انگشتان دست خود پای خود بگیرید و انگشتان پای خویش را به طرف جلو بکشید و آنگاه به عقب بکشید, این کار را ده دقیقه در روز انجام دهید.
- تمرین 3
صاف بایستید و انگشتان پای خویش جمع کنید و آنگاه رها کنید, این کار ده دقیقه در روز انجام دهید.
- تمرین 4
روی صندلی بنشینید، کف پای اسیب دیده را در کف دست خویش بگذارید ، آنگاه انگشتان دست خود را ازادانه بین انگشتان پایتان قرار دهید. به مدت 5تا 10 دقیقه انگشتان پایتان را به جلو و عقب، چپ و راست و پائین خم کنید.
- تمرین 5
پای اسیب دیده را روی زانوی پای مخالف بگذارید . پای خویش را از قسمت زیر انگشت بزرگ پا با دست مخالف آن بگیرید. با استفاده از دست ازاد خود، به آرامی انگشت شست پا را کشیده و از مفصل دور کنید.
این وضعیت را حفظ نموده و به آرامی انگشت پای خویش را در جهت عقربه های ساعت و خلاف آن بچرخانید. این حرکت را به تعدادی که پزشک گفته است تکرار کنید.
- تمرین 6
کشش شست پا:با دست به آرامی شست پا را به طرف جای مناسبش هدایت کنید، 10 ثانیه نگه دارید و 3 تا 4 دفعه تکرار کنید.
- تمرین 6
بالا بردن قوس کف پا:می توانید با بالا بردن قوس کف پا در منزل، آنرا بکشید. این کشش به تقویت و کشیدگی قوس ها کمک کرده و گرفتگی و درد پاها را کاهش می دهد. می توانید این حرکت را روی یک زیرانداز ورزشی انجام دهید.
ایستاده و پاها را به میزان عرض باسن باز کنید. آنگاه تمام ده انگشت را بالا برده و آن ها را به طرف بالا بکشید. به آرامی و تک تک انگشتان را پائین آورید.
تنها انگشتان کوچک را بالا برده و انگشت بزرگ را روی زمین بگذارید. انگشت بزرگ را به جلو و پائین بکشید.
آنگاه برآمدگی انگشت بزرگ و قسمت داخلی پاشنه را روی زمین قرار دهید. این کار قوس پا را بالا نگه داشته و آنرا تقویت می کند.
- تمرین 7
ورزش بالا بردن پاشنه پا: در حالی روی پاهایتان بایستید که زانوها خمیده هستند. تلاش کنید قوس کف پا را تا جایی که میتوانید بالا ببرید و در این حالت بمانید.
پاشنه پای اسیب دیده را از زمین بلند کنید در حالیکه روی انگشت دچار بونیون فشار وارد می کنید. برای ۵ ثانیه در این حالت بمانید و آنگاه به پاها استراحت دهید.
حرکات اصلاحی برای درمان قوز پشت کمر
