روستای اورامان تخت که در منطقه اورامانات واقع شده، یکی از زیباترین مناطق کوهستانی ایران و جاهای دیدنی استان کردستان است. رودخانه‌های سیروان و لیله که از میان این دهکده می‌گذرند، طراوت و شادابی را به این ناحیه هدیه می‌دهند. این دو رودخانه در منطقه‌ای از مرز مشترک کشور ایران و عراق، که به «دروله» معروف است به یکدیگر متصل می‌شوند.اورامان یکی از مناطق گردشگری زیبای ایران است که هر ساله گردشگران بسیاری از این منطقه بازدید می‌کنند.
اورامانات اسم منطقه‌ای در غرب ایران است. این منطقه دو بخش دارد که یکی بزرگ و یکی کوچک است. بخش کوچک‌تر آن در حلبچه عراق و بخش بزرگ‌تر هم در کرمانشاه و کردستان قرار دارد. اورامان یا هورامان در کردستان شهرهای سروآباد، سنندج و کامیاران را در دل خود جای داده است. این منطقه در کرمانشاه هم شهرهای پاوه، جوانرود، نودشه و نوسود را در بر می‌گیرد. روستای «اورامان تخت» مرکز بخش اورامان هم دهکده‌ای تاریخی و تماشایی است. این دهکده تاریخی سه بخش به اسم‌های «هورامان تخت»، «ژاورو» و «لهون» دارد. در تیر 1400 هم یونسکو برای ثبت جهانی این منطقه آن را بررسی کرد.
اورامان تخت بر خلاف نامش اصلاً تخت و صاف نیست بلکه در ناحیه بسیار ناهموار کوهستانی واقع شده است. معماری اورامانات متکی بر ساخت و ساز با استفاده از سنگ و بصورت خشکه چین است به این معنا که ملاتی در آنها به کار نرفته است و خانه‌ها در روستاهای منطقه با توجه به شیب تند دامنه‌های صخره‌ای به صورت پلکانی ساخته شده است. پنجره های آبی، سقف‌های چوبی و گل و گلدان‌ها از زیبایی‌های خانه‌های اورامان تخت هستند. برخی خانه‌ها در این دیار قدمتی بیش از 900 سال دارند و آسیب زیادی ندیده اند. خانه‌ها در اکثر موارد در دو طبقه ساخته شده و براساس معیشت فضاهای خانه‌ها با یکدیگر متفاوت است و خانه‌های افراد باغ دار، کشاورز، دامدار کما بیش با هم متفاوت است. در بسیاری از موارد طبقه همکف به محل نگهداری گله و انبار اختصاص دارد. فضای اصلی مسکونی در طبقه بالاتر واقع است و از بخش‌های مختلفی تشکیل میشود.
هم تاریخ دور و دراز و هم طبیعت شگفت‌انگیز روستا، باعث شده‌اند که این مکان سرشار از دیدنی‌های متنوع و حیرت‌انگیز باشد. چشمه‌ها و رودهای مختلفی که در دره‌ها جریان دارند و آثار باستانی به‌جامانده از روزگاران قدیم، همگی میزبانان خوبی برای مسافران مشتاق این روستا هستند. در اینجا با چندتا از جذاب‌ترین جاهای دیدنی اورامانات آشنا می‌شویم.
از دیدنی‌های تاریخی روستا که بخواهیم بگوییم، اولین مورد در لیست، قلعه اورامان است. این قلعه جالب، بر فراز قله یکی از کوه‌های اطراف روستا قرار دارد. در واقع این قلعه، چندین ستون سنگی است که بدون هیچ ملاتی روی هم و ثابت قرارگرفته‌اند.بعضی می‌گویند که این قلعه را برای حفاظت از مردم ساخته بودند. بعضی‌ها هم معتقدند که به‌خاطر کوه‌ها احتمال حمله به این منطقه کم بوده است؛ پس این قلعه نظامی نیست و بیشتر جنبه راهنمایی و تعیین مسیر را داشت.
پل گاران یکی از دیدنی‌های تاریخی مریوان است که قدمت آن به زمان ساسانیان می‌رسد. جالب اینجاست که این پل تا سال 1320 نیز استفاده می‌شد. حالا این پل در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و جزو بناهای تاریخی به‌حساب می‌آید.اسم دیگر این پل، که پل کردلان است را می‌توانید در 10کیلومتری شمال شرقی شهرستان مریوان و در جاده گاران-تیژتیژ پیدا کنید. این پل را از سنگ، سنگ‌های تراشیده، ساروج و آجر ساخته‌اند و اهمیت تاریخی دارد. گفته میشود قدمت این پل به دوره ساسانیان می‌رسد.
تنها دیدنی‌های تاریخی این روستا نیستند که ارزش تماشا کردن دارند. مسجد جامع روستای اورمان که به دست خود مردم محلی ساخته شده است، خود به‌تنهایی نشان‌دهنده هنر و هوش سرشار مردم این محل است.این مسجدرا از چوب سنگ ساخته‌اند که سبک معماری سنتی دارد. این مسجد، مدرسه طلبه‌های علوم دینی هم هست. مقبره پیرشالیار و روستای بُلبَر سروآباد هم از دیگر جاهای دیدنی این منطقه هستند.
ویژگی بسیار مهم این مسجد این است که با مصالح بومی و طبیعی ساخته شده است و در ساخت این مسجد حداکثر تلاش صورت گرفته است که از منابع تجدیدناپذیر استفاده نشود. درون این مسجد نیز 14 ستون وجود دارند که روی آنها با چوب گردو روکش شده است. روی این ستون‌ها نیز طرح‌های اسلیمی و مذهبی طراحی شده‌اند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های روستای اورامانات تخت، اصالت و سنت‌های زنده مردمان آن است. مراسم پیر شالیار از مهم‌ترین مراسم‌های سنتی است که همچنان با جدیت در روستا برگزار میشود.
مراسم پیر شالیار در روستای هورامان (اورامان تخت) کردستان، هر سال در نیمه زمستان برگزار شده و عروسی «پیر شالیار» در سه روز جشن گرفته میشود. آرامگاه پیر شالیار که از مریدان شیخ عبدالقادر گیلانی بوده‌است در انتهای جاده‌ی آسفالته اورامان قرار دارد. این مراسم شامل ذبح دام قربانی، دف زنی، خوردن آش مخصوص، و شب‌نشینی و تهلیل گفتن و دعا (ذکر)است.
اصل مراسم پیر شالیار در هفته دوم بهمن ماه شروع میشود؛ اما مردم روستا از یک هفته قبل‌تر به استقبال آن می‌روند. در روز چهارشنبه هفته اول بهمن ماه، گردوی درختان وقفی پیر شالیار میان مردم پخش میشود. مراسمی به نام کلاو روچنه آغاز میشود. در این مراسم، مردم به دیدار بستگان و نزدیکان خود می‌روند.
روستای اورامانات تخت در قلب کوهستان‌های غرب کشور قرار گرفته است و آب و هوایی کوهستانی دارد. این روستا در فصل بهار، خنک و معتدل است. در تابستان نیز گرمای مطبوعی دارد که در سفر خیلی اذیت نمی‌شوید.
شاید بتوان گفت که بهترین زمان برای یک سفر با خیالی راحت به هورامان اورامانات، اردیبهشت‌ماه است. در این زمان، انگار کوهستان و روستاها از خوابی زمستانی بیدار شده‌اند و جلوه مهربان و لطیف خود را به نمایش گذاشته‌اند. در اردیبهشت‌ماه می‌توانید روستا را در زیباترین و بهترین حال و آب و هوای خود مشاهده کنید و لذت ببرید.
ظروف سنتی و متفاوت مخصوص نگهداری غذا نیز در این روستا تولید میشود. ظروفی مانند لاتایی، قولینه و کنو از جمله این ظروف هستند. این ظرف‌ها در روزگار قدیم اورامان تولید می‌شدند و هم‌اکنون نیز به‌صورت محدود در حال تولید هستند.از صنایع‌دستی که بگذریم، طبیعت کوهستانی اورامانات باعث شده است که گیاهان متنوع و کمیابی در این منطقه رشد کنند. از طرفی دیگر به دلیل اینکه شغل بسیاری از مردم این ناحیه، کشاورزی و دامداری است، باغ‌ها و مزارع فراوانی وجود دارند که بهترین و باکیفیت‌ترین میوه‌های کوهستانی در آنها پرورش داده می‌شوند. گردو، انار، چند نوع انگور مختلف، توت و گلابی از بهترین و محبوب‌ترین میوه‌های این منطقه هستند.
سفر به روستای اورامانات از هر نظر چه تاریخی و چه طبیعت‌گردی شما را سرگرم می‌کند. خانه‌های پلکانی، چراگاه‌ها و باغ‌های سرسبز، چشمه و رودخانه‌های زلال این منطقه یک سفر همه چیز تمام را برایتان مهیا می‌کند.اگر به اورامانات نرفته‌اید آن را در لیست سفرهای واجبتان بگذارید و فصل بهار و تابستان به دیدن این منطقه بروید.
10 ماه پیش