معرفی رمان خوشه‌های خشم اثر جان اشتاین‌بک

شنبه، 02 مرداد 1400 زمان مطالعه 16 دقیقه

کتاب خوشه‌های خشم رمانی بسیار جذاب و خواندنی از جان اشتاین‌بک نویسنده آمریکایی است. این رمان درباره دوره‌ای از تاریخ آمریکاست که قحطی و ماشینیسم باعث آواره شدن هزاران هزار خانوار شد و داستان کتاب روایت یکی از این خانواده‌هاست.

درباره کتاب خوشه های خشم

«خوشه های خشم» از نویسنده آمریکایی جان اشتاین بک است، این رمان را در ۵ ماه نوشته و در سال ۱۹۳۹ منتشر کرده است.او برای نگارش رمان خوشه های خشم برنده جایزه «پولیتزر» شد.داستان یک خانواده تنگ دست آمریکایی است که قحطی باعث آواره شدن آن خانواده شده است و به امید زندگی بهتر از ایالات اوکلاهما به کالیفرنیا مهاجرت می کنند، ولی اوضاع آن طوری که آن ها پیش بینی می کنند پیش نمی رود.کتاب درباره ی مردم بیچاره ای است که جز امید چیز دیگری ندارند، اما می دانند که اگر امیدشان را از دست بدهند نابود می شوند.

خلاصه کتاب خوشه های خشم

«توم جاد» شخصی که برای دفاع از خودش کسی را به قتل رسانده بود و به هفت سال زندان محکوم شده بود، اینک او سه سال زودتر از زندان آزاد شده بود، بعد از سال ها دوری خانواده به نزد آن ها برگشته بود.وقتی به نزدیک خانه رسید کسی نبود که از او استقبال کند، همه چیز ویران شده بود و از بین رفته بود.مردی نزد او آمد و همه چیز را برایش توضیح داد.طوفان روی محصولات را می گیرد و آن ها را زیر شن دفن می کند، آفتاب سوزان گیاهان را از بین می برد، با از بین رفتن این محصولات خانواده ها نمی توانستند بدهی خود را به مالکان بزرگ یا همان بانک ها بپردازند، پس مالکان زمین آن ها را تصاحب کردند و حاضر نشدن از بدهی آن ها بگذرند، خانواده ها مجبور شدند، زمین هایشان را ترک کنند و به کالیفرنیا بروند تا به میوه چینی در باغات بپردازند.توم فهمید که پدر و مادرش کجا رفته اند به نزد آن ها رفت و به آن ها ملحق شد.مادر با دیدن او سرجایش میخکوب شد و از خوشحالی دهانش نیمه باز ماند.پدر توم یک ماشین باری خریده بود تا به سمت کالیفرنیا به راه بیافتند، گفت: از این جا تا کالیفرنیا دو هزار مایل است، مادر به پسرش گفت: آن جا کار و بارمان روبه راه می شود و مزد خوبی هم می گیریم.شب قبل از سفرشان همه دام هایشان را کشتند و نمک زدند تا در طول سفرشان آن را بخورند، هرچیزی که لازم بود بار کامیونشان کردند.صبح همگی از پدر بزرگ و مادر بزرگ، پدر و مادر، خواهر و برادر توم و ... به راه افتادند.
در طول راه پدر بزرگ حالش بد بود و بدنش می لرزید او را از کامیون پیاده کردند و در جایی خواباندند که یکباره از جا پرید، نفسش برید و سکته کرد.نمی دانستند با جنازه ی او چکار کنند؟ پس روی کاغذی اطلاعات او را نوشتند و همراه او دفن کردند.در راه مرد کهنه پوشی را دیدند که به آن ها گفت به سمت کالیفرنیا می روید؟ من از زور گرسنگی از آن جا برگشته امپدر توم به او گفت چرا دروغ می گویی؟ آن جا یک عالمه کارگر می خواهند با دست مزد بالا، تو چه می گویی؟همگی دوباره به راه افتادند این بار مادربزرگ اصلا حالش خوب نبود و باید استراحت می کرد کمی بعد از سفرشان او از دنیا رفت. آن ها جسد او را به مأموران کفن و دفن دادند تا او را دفن کنند.در جایی فوری چادر زدند و وسایل را از کامیون پایین آوردند، مرد جوانی که اسمش «فلوید» بود به آن ها گفت که آیا برای کار این جا آمده اید؟ این جا الان کاری پیدا نمی شود.۳۰۰ هزار نفری که اینجا آمده اند فقط برای آن اعلامیه نکبتی آمده اند.سرخک و بیماری رفته رفته میان کارگران و خانواده ها زیاد شده بود، دزدی و گدایی بیش از حد شده بود و جای غرور و وقار را گرفته بود.

درباره نویسنده کتاب خوشه های خشم

جان ارنست استاینبک جونیور، زاده ی ۲۷ فوریه ۱۹۰۲ - درگذشته ی ۲۰ دسامبر ۱۹۶۸) که در منابع فارسی بیشتر با نام جان اشتاین بک شناخته می شود، یکی از شناخته شده ترین و پرخواننده ترین نویسندگان قرن بیستم آمریکاست. پدر جان، خزانه دار و مادرش آموزگار بود. پس از تحصیل علوم در دانشگاه استانفورد، در سال ۱۹۲۵ بی آنکه دانشنامه ای دریافت کرده باشد، دانشگاه را رها کرد و به نیویورک رفت. در این شهر خبرنگاری کرد و پس از دو سال به کالیفرنیا برگشت. مدتی به عنوان کارگر ساده، متصدی داروخانه، میوه چین و... به کار پرداخت و به همین سبب با مشکلات برزگران و کارگران آشنا شد. پس از آن، پاسبانی خانه ای را پذیرفت و در این زمان وقت کافی برای خواندن و نوشتن پیدا کرد. زمانی که جهان به سرعت به سمت مدرنیسم پیش می رفت و ادوات جدید کشاورزی جایگزین بیل و گاوآهن می شد، او در اندیشه ی غم و درد و رنج آنان بود. نخستین اثرش جام زرین را در سال ۱۹۲۹ نوشت. نگاه انسان دوستانه و دقیق او به جهان پیرامون و چهره ی رنج کشیده ی خودش سبب درخشش او در نوشتن آثاری چون موش ها و آدم ها و خوشه های خشم شد.خوشه های خشم او، در سال ۱۹۳۹ منتشر شد و جایزه ی پولیتزر را از آن خود کرد. اشتاین بک به سبب خلق این آثار، جایزه ی نوبل سال ۱۹۶۲ را برد. از نوشته های دیگر او به چراگاه های آسمان، به خدایی ناشناس، تورتیلافلت، دره دراز، ماه پنهان است، دهکده ی ازیادرفته، کره اسب کهر، شرق بهشت، مروارید و پنجشنبه ی شیرین می توان اشاره کرد.

جان اشتاین بک

سبک نگارشی جان استاین بک در کتاب خوشه های خشم

جان استاین بک یکی از نویسندگانی است که در بیان و پرورش ادبیات کارگری به مهارت رسیده بود. او به خوبی شرایط مردمی که در وضعیت جامعه ی خود دست و پا می زنند را روایت می کرد. استاین بک در رمان خوشه های خشم تصویری واقع گرایانه از وضعیت رکود دهه ی 30 میلادی که دوره ای حساس از تاریخ امریکاست را در یک خط ساده ی داستانی روایت می کند.او در خوشه های خشم از نگاه سوم شخص (دانای کل) روابط بین فقرا و سرمایه داران، روابط انسانی، تاثیر صنعتی شدن کشاورزی بر زندگی کارگران، امید در مقابل ناعدالتی و در اصل بحران های اجتماعی جامعه را به تصویر می کشد.جان استاین بک در یادداشتی بعد از انتشار کتاب خوشه های خشم گفت: « در نگارش این کتاب تمام تلاشم را کرده ام تا اعصاب و روان خواننده را پاره پاره کنم».زبان استاین بک در کتاب خوشه های خشم زبان نقد است. نقدی بر خواسته از خشم که می توان امید و رویا را هم در آن پیدا کرد. او ناملایماتی مثل گرسنگی، وضعیت بد آب و هوایی و... را که خانواده «جود» در مسیر خود با آن مواجه می شوند با جزییات دقیق شرح می دهد و در بخش های مختلف داستان مدام به این واقعیت دلخراش اشاره می کند که رنج بزرگ مهاجران، نه به دلیل آب و هوای بد یا استثمار بلکه به خاطر رفتارهای غیر انسانی است که مردم با حرص و طمع نسبت به هموطنشان دارند.جان استاین بک وضعیت تاریخی، اجتماعی و اقتصادی مردم را که به طبقات ثروتمندان و فقیران یا زمین داران و کارگران تقسیم شده اند توصیف می کند.استاین بک در کتاب خوشه های خشم تاریخچه ی مختصری از آمریکای گذشته و تاثیر آن بر قرن 20 را ترسیم می کند. صنعت جدید و به کارگیری تراکتورها در زمین های کشاورزی یکی از مسائل مهم کارگران در این کتاب است. طمع زمین داران ثروتمند از فصل اول رمان تا پایان آن برای خواننده مشهود است. طمعی که نشان می دهد حتی با صنعتی و ماشینی شدن کشاورزی در آمریکا افرادی برای به دست آوردن سود و ثروت بیشتر دست به هر کار کثیفی می زنند.استاین بک در داستان خوشه های خشم دائما بر علاقه و نوع دوستی در برابر قدرت ها تاکید می کند. به عنوان مثال در فصل های 13 و 15 استاین بک حرص و ولع و سخاوت را به عنوان دو تضاد بشر توصیف می کند. در فصل سیزدهم زمانی که تام در ایستگاه بنزین درگیر می شود افراد با توهین و خشونت با او رفتار می کنند و کمی بعد سگ او در جاده کشته می شود که صحنه ای دلخراش است و خبر از فاجعه ای دیگر می دهد. اما در چند صفحه ی بعدی داستان شاهد مهربانی و لطف «مایی» پیشخدمتی که نان و شیرینی را به دلیل کاهش قیمت به مردی می فروشد، هستیم. توصیف جلوه هایی از خودخواهی و نوع دوستی در رمان خوشه های خشم، به نوعی شگرد نویسنده است تا داستان به نظر خواننده سیاه و تلخ نباشد.استاین بک در رمان خود بین عزت نفس و خشم ارتباط ظریفی برقرار می کند. تا زمانی که مردم در مقابل زمین خواران و افراد خودخواه، احساس بی عدالتی و خشم دارند هرگز حاضر به از دست دادن عزت خود نیستند. این مفهوم در فصل های آخر کتاب بیش تر تقویت می شود.

شخصیت پردازی کتاب خوشه های خشم

جان استاین بک با ظرافت تمام شخصیت های خود را در داستان خوشه های خشم خلق کرده است. شخصیت هایی که در گروه های خانواده و جامعه دیده می شوند. او داستان دو خانواده را شرح می دهد: خانواده «جود» و جمعی از کارگران مهاجر که نماینده ی خانواده ی بزرگتری در جامعه هستند.اگرچه خانواده «جودها» از نظر ژنتیکی با هم نسبت دارند اما وفاداری و تعهد آنها به یکدیگر است که بین آن ها امید واقعی را شکل می دهد.خانواده «جود» در رمان خوشه های خشم شکل سنتی دارد. پدر رهبر خانواده است و در غیاب او، پسران، خانواده را رهبری و اداره می کنند. پدر خانواده ی «جود» مردی با درایت و متفکر است. او خانواده را برای آغاز سفر به کالیفرنیا هدایت می کند اما رفته رفته نقش شخصیت او تغییر می کند و مادر خانواده بیش تر نقش هدایت گر را بر عهده می گیرد.تام جود شخصیت اصلی و قهرمان کتاب است. او پسری خودخواه است که حوادث جامعه و ناعدالتی ها باعث خشم او شده است.. جان استاین بک اقدامات غیرقانونی تام را به شکلی روایت می کند که از نظر خواننده اخلاقی، عادلانه و توجیه پذیر به نظر برسد.«ما جود» مادر خانواده است که نقش کلیدی او در جای جای داستان احساس می شود. زنی که از هیچ تلاشی برای حفظ روحیه ی خانواده دریغ نمی کند. او حتی در بدترین شرایط به فکر حال اعضای خانه است.

ترجمه فارسی کتاب خوشه های خشم

از اولین ترجمه های کتاب خوشه های خشم می توان به ترجمه ی «احمد طاهر کیش» در سال 1357 اشاره کرد که از سوی «نشر ارسطو» در بازار منتشر شد. از دیگر ترجمه های مطرح از کتاب خوشه های خشم می توان به برگردان «عبدالحسین شریفیان» از سوی نشر نگاه شاره کرد. این ترجمه در سال 1368 منتشر شد. ترجمه ی دیگر این کتاب که در سال 1379 منتشر شد ترجمه ی «شاهرخ مسکوب و عبدالرحیم احمدی » است که از سوی انتشارات امیرکبیر منتشر شد.«رضا اسکندری» مترجم دیگری است که این اثر را در نشر «به سخن» در سال 1395 منتشر کرده است. انتشارات «رمان روزگار» هم با برگردان «سعید دوج» کتاب خوشه های خشم را راهی بازار نشر کرده است.

درباره مترجم های کتاب خوشه های خشم

عبدالحسین شریفیان در سال ۱۳۰۵ در بندر بوشهر متولد شد(درگذشتهٔ مرداد ماه ۱۳۸۸ در تهران). دوران ابتدایی و دوران متوسطه را در دبیرستان سعادت بوشهر سپری کرد و دیپلم رشته ادبی را از این دبیرستان اخذ نمود. وی در هنگام تحصیل شاگرد شاعر مشهور سیدمحمدطاهردشتی ملقب به شفیق شهریاری بود.نوجوانی : دوران نوجوانی و جوانی وی مصادف بود با شهریور ۱۳۲۰ و سقوط رضاشاه و اشغال بندر بوشهر توسط متفقین. عبدالحسین شریفیان در همین زمان، زبان انگلیسی را نزد برخی افسران انگلیسی مقیم بوشهر به خوبی آموخت. در سال ۱۳۲۹ به خدمت سربازی رفت و دوران نظام را در دانشکده افسری سپری کرد. در سال ۱۳۳۱ وارد دانشگاه تهران شد و در رشته زبان و ادبیات انگلیسی تحصیل کرد. از اساتید برجسته استاد شریفیان در هنگام تحصیل در دانشگاه تهران، دکتر لطفعلی صورتگر، دکتر علاءالدین پاسارگاد و دکتر پرویز ناتل خانلری بودند.فعالیت ادبی : عبدالحسین شریفیان یکی از پرکارترین مترجم های ایران بوده و در طول شصت سال فعالیت ادبی، بیش از ۵۰ کتاب از آثار معروف جهان را به فارسی برگردانده است. وی از آثار نویسندگان بزرگی چون هرمان هسه، آندره ژید، سامرست موآم و ویلیام فاکنر کتاب های متعددی را به فارسی برگردانده است.عبدالحسین شریفیان در بیست سال گذشته آثار متعددی از هرمان هسه نویسنده آلمانی ترجمه کرده است.

شاهرخ مسکوب

شاهرخ مسکوب، روشنفکر، نویسنده، مترجم و شاهنامه شناس، در سال ۱۳۰۴ در بابل به دنیا آمد. دوره ی ابتدایی را در مدرسه ی علمیه ی تهران گذراند و ادامه ی تحصیلاتش را در اصفهان پی گرفت. در سال ۱۳۲۴ به تهران بازگشت و در سال ۱۳۲۷ از دانشگاه تهران در رشته ی حقوق فارغ التحصیل شد. نخستین نوشته هایش را در ۱۳۲۶ با عنوان تفسیر اخبار خارجی در روزنامه« قیام ایران» به چاپ رساند. از ۱۳۳۶ به مطالعه و تحقیق در حوزه ی فرهنگ، ادبیات و ترجمه روی آورد. او پس از انقلاب به پاریس مهاجرت کرد و تا آخرین روز حیات به فعالیت فرهنگی خود ادامه داد و به نگارش، ترجمه و پژوهش پرداخت. مسکوب در روز سه شنبه بیست وسوم فروردین ۱۳۸۴ در بیمارستان کوشن پاریس درگذشت. شهرت مسکوب تا حد زیادی وامدار پژوهش های او در «شاهنامه» فردوسی است. کتاب «ارمغان مور» و «مقدمه ای بر رستم و اسفندیار» او از مهم ترین منابع شاهنامه پژوهی به شمار می روند. مسکوب برخی از آثار مهم ادبیات مدرن و کلاسیک غرب را نیز به فارسی ترجمه کرده است. از جمله آثار او می توان به ترجمه ی کتاب های «خوشه های خشم» جان اشتاین بک، مجموعه «افسانه تبای» سوفوکلس و تألیف کتاب ها ی «سوگ سیاوش»، «داستان ادبیات و سرگذشت اجتماع»، «مقدمه ای بر رستم و اسفندیار»، «در کوی دوست»، «گفت و گو در باغ»، «چند گفتار در فرهنگ ایران»، «خواب و خاموشی»، «روزها در راه»، «ارمغان مور»، «سوگ مادر»، «شکاریم یک سر همه پیش مرگ»، «سوگ سیاوش در مرگ و رستاخیز»، «مسافرنامه»، «سفر در خواب»، «نقش دیوان، دین و عرفان در نثر فارسی»، «درباره سیاست و فرهنگ» در گفت وگو با علی بنو عزیزی، «تن پهلوان و روان خردمند»، «ملیت و زبان (هویت ایرانی و زبان فارسی) اشاره کرد.

قسمتی از کتاب خوشه های خشم

این مخلوقات نمی توانند هوا تنفس کنند و گوشت بخورند. آنها سود تنفس می کنند و ربح می خورند. بدون اینها خواهند مرد، درست مثل شما که بدون هوا و گوشت می میرید؛ خیلی تاسف آور است. ولی این است که هست؛ همین است که هست. (خوشه های خشم – صفحه ۵۹)

آدم هرجا باشه عادت میکنه و دیگه براش سخته از اونجا بره. نحوه فکر کردن هم بعد از مدتی عادت میشه و دیگه عوض کردنش سخته. من دیگه کشیش نیسم اما همه اش بی آنکه خودم بفهمم دعا میخونم. (خوشه های خشم – صفحه ۹۱)

اگه گذشته رو از دست بدیم چه جوری خودمونو بشناسیم؟ (خوشه های خشم – صفحه ۱۵۸)

یه چیزی تو زندون یاد گرفتم که میخوام بهت بگم، آدم هیچ وقت نباید به اون روزی که آزاد میشه فکر کنه. اینه که آدمو دیوونه میکنه. باید به فکر امروز بود و بعد به فردا. باید همین کارو کرد. این کاریه که آدمهای کارکشته میکنن. تازه واردها سرشونو به دیوار میکوبن و هی میپرسن چه قدر دیگه باید بمونیم. چرا به روزی که هنوز نیومده فکر می کنی؟ (خوشه های خشم – صفحه ۱۶۱)

میدونم که تقصیر اونا نیس. همه کسایی که من باهاشون حرف زدم به هزار و یک دلیل مجبورن راهشونو بگیرن و برن، ولی من ازتون می پرسم کار این مملکت به کجا میکشه من میخوام اینو بدونم. ما از کجا سر در میاریم. دیگه هیشکی نمیتونه زندگیش رو تامین کنه، دیگه هیشکی نمیتونه با کشت زمین زندگیشو تامین کنه. من اینو ازتون می پرسم، عاقبت این کار به کجا میکشه. (خوشه های خشم – صفحه ۲۲۰)

اتومبیلهای مهاجران در کوره راهها می خزید، به شاهراه می رسید و در جاده بزرگ، به سوی مغرب راه می افتاد. اتومبیلها سپیده دم مانند ساسها به جانب باختر می گریختند. و تا پشت روز به خاک می رسید و تاریکی غافلگیرشان می کرد، گرد هم می آمدند و در گوشه برکه ای دور هم می لولیدند. مهاجران حس می کردند که از دست رفته و متلاشی شده اند، چون همه از جایی می آمدند که بینوایی و اندوه بر آن فرمان می راند – آنجا که تحقیر شکست را تحمل کرده بودند – و چون همه به جانب کشور تازه و شگفتی می رفتند، دور هم جمع می شدند، با یکدیگر حرف می زدند، زندگی شان، خوارکی شان و آنچه از سرزمین جدید انتظار داشتند، همه را با هم تقسیم می کردند. (خوشه های خشم – صفحه ۳۴۳)

چگونه می توان کسی را ترساند که شکمش فریاد گرسنگی می کشد و روده های بچه هایش از نخوردن به پیچ و تاب در می آید؟ دیگر چیزی نمی تواند او را بترساند. او بدترین ترسها را دیده است. (خوشه های خشم – صفحه ۴۲۲)

آدم وقتی گناهکاره که عقیده داره گناه کرده. (خوشه های خشم – صفحه ۴۷۶)

بی خانمانها و مهاجرین، چادرنشین شده بودند. مغرب وادی سفر خانواده ها بود، خانواده هایی که تا آن زمان روی قطعه ای زمین ریسته بودند و تمام هستی آنها روی زمینهای چهل جریبشان گسترده شده بود؛ خانواده هایی که روزی شان را – کم یا زیاد – از دل همین زمینها بیرون می کشیدند. و در جست وجوی کار به دنبال حوادث، سرگردان بودند. (خوشه های خشم – صفحه ۵۰۱)

هر روز آدم چیزهای تازه ای یاد میگیره، ولی یه چیز هس که من خوب میدونم، وقتی آدم محتاج میشه، یا گرفتاری و بدبختی و غمی داره، باید دردشو پیش آدمهای ندار ببره. اینها هسن که به آدم کمک میکنن، فقط اینها. (خوشه های خشم – صفحه ۶۷۳)