دفراسیروکس (Deferasirox) از عوامل شلاته کننده می باشد که با شلات کردن آهن منجر به افزایش دفع آهن از راه مدفوع می شود . دفراسیروکس در مواردی که میزان آهن در بدن به صورت مزمن در اثر تزریق خون یا بیماری های نظیر تالاسمی بیشتر از حد تجمع یافته باشد جهت دفع آهن اضافی تجویز می گردد.
دفراسیروکس در اطفال بالای ۲ سال قابل تجویز می باشد .
نام ژنریک: Deferasirox
نام تجاری: Exjade ®
دسته دارویی: آهن زدای شلاته کننده
گروه درمانی: أنتی دوت، عامل شلات کننده
ساختار شیمیایی: 4-[3,5-Bis (2-hydroxyphenyl)-1H-1,2,4 triazol-1-yl]-benzoic acid
اشکال دارو
- اکسجید 250م قرص(28 عددی)(اسورال-دفراسیروکس-الیرون)
- اسورال اسوه 250م قرص(28 عددی)(اکسجید-دفراسیروکس-الیرون)
- اسورال اسوه 500 م قرص(28 عددی)(اکسجید-دفراسیروکس-الیرون)
- اکسجید 500 م قرص(28 عددی)(اسورال-دفراسیروکس-الیرون)
- اکسجید 125 م قرص (28عددی)(اسورال-دفراسیروکس-الیرون)
- دفراسیروکس آوه سینا 125 م قرص (28 عددی )(اکسجید-اسورال-الیرون)
- دفراسیروکس آوه سینا 250م قرص(28 عددی)(اکسجید-اسورال-الیرون)
- دفراسیروکس آوه سینا 500 م قرص(28 عددی)(اکسجید-اسورال-الیرون)
مکانیسم اثر دفراسیروکس
دو مولکول دفراسیروکس قادر به اتصال به 1 اتم آهن است. دفراسیروکس با اتصال به آهن سه ظرفیتی (یون فریک) و تشکیل یک کمپلکس پایدار که از طریق کلیه ها دفع می شود ، در درمان سمیت آهن به کار می رود.
فارماکودینامیک
دفراسیروکس یک شلات کننده فعال خوراکی است و برای آهن سه ظرفیتی (Fe3+) انتخابی است. داروی دفراسیروکس یک لیگاند سه ظرفیتی با قدرت اتصال بالا و به نسبت 2: 1 می باشد.
اگرچه دفراسیروکس دارای میزان اتصال بسیار پایینی برای روی و مس است، اما پس از مصرف، به طور متغیری شاهد کاهش در غلظت سرمی این فلزات می باشیم. اهمیت بالینی این کاهش، نامعلوم است.
فارماکوکینتیک
دفراسیروکس دارای فراهمی زیستی 70 درصد می باشد . زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی 1.5 تا 4 ساعت است.
99 درصد دارو به پروتئین های پلاسما (عمدتا آلبومین) متصل می شود. حجم توزیع دارو در بزرگسالان 14.37 لیتر می باشد.
دفراسیروکس عمدتا بوسیله UGT1A1 و به میزان کمتر توسط UGT1A3 گلوکورونیده می شود.
متابولیسم دفراسیروکس توسط آنزیم های CYP1A2, CYP2C8 مهار و توسط آنزیم CYP3A4 القا می شود.
نیمه عمر دارو 8 تا 16 ساعت است.
84 درصد داروی دفراسیروکس توسط مدفوع و 8 درصد آن در ادرار دفع می شود.
میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر قرص لاپاتینیبمقدار و نحوه صحیح مصرف دارو:
حداقل دوز موثر برای رسیدن به روند کاهش فریتین سرم و حفظ غلظت آهن در محدوده مورد نظر می بایست تنها توسط پزشک متخصص تجویز شود.
بزرگسالان: تجمع آهن مزمن ناشی از انتقال خون درمان تنها در صورت مشاهده علائم تجمع آهن مزمن (به بیان دیگر انتقال برابر یا بیش از ۱۰۰ میلی لیتر بر کیلوگرم از سلول های خونی (برابر یا بیش از ۲۰ واحد برای بیمار ۴۰ کیلوگرمی) و فریتین سرم بالاتر از ۱۰۰۰ میکروگرم بر لیتر مداوم) شروع شود.
در بیمارانی که نیاز به انتقال خون به طور مرتب ندارند، نیاز به درمان مداوم مورد ارزیابی قرار گیرد.
دوز اوليه: ۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم ۱ بار در روز، دوز نگهدارنده: بر اساس روند نتایج آزمایش فریتین سرم هر ۳ تا ۶ ماه، تنظیم شود.
دوز دارو بر اساس پاسخ بیمار و اهداف درمان می تواند ۵ تا ۱۰ میلی گرم بر کیلوگرم در روز افزایش یابد.
در بیمارانی که سطح آهن خون، با دوز ۳۰ میلی گرم بر کیلوگرم در روز کنترل نشده است (سطح فریتین سرم به طور مداوم بالای ۲۵۰۰ میکروگرم بر لیتر بوده و روند کاهشی نداشته باشد)، دوز تا ۴۰ میلی گرم بر کیلوگرم در روز می تواند افزایش یابد و بیش از این توصیه نمی شود.
اگر سطح فریتین سرم در دو معاینه متناوب به کمتر از ۱۰۰۰ میکروگرم در لیتر کاهش یابد، به ویژه اگر دوز مصرفی روزانه بیش از ۲۵ میلی گرم بر کیلوگرم در روز است، کاهش دوز می بایست مد نظر قرار گیرد.
اگر سطح فریتین سرم به کمتر از ۵۰۰ میکروگرم در لیتر کاهش یابد، درمان متوقف و بیمار ماهانه کنترل شود.
تجمع آهن مزمن در سندرم های تالاسمی غیر وابسته به انتقال خون: درمان خوراکی می بایست تنها با مشاهده علائم تجمع آهن مزمن (LIC برابر یا بیش از ۵ میلی گرم آهن در هر گرم وزن خشک و فریتین سرم بیش از ۳۰۰ میکروگرم بر لیتر) شروع شود.
دوز اوليه: ۱۰ میلی گرم بر کیلوگرم ۱ بار در روز، پس از ۴ هفته چنانچه غلظت آهن کبدی پایه به بیش از ۱۵ میلی گرم آهن در هر گرم وزن خشک برسد، دوز به ۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم ۱ بار در روز افزایش یابد. دوز نگهدارنده: بر اساس نتایج ماهانه فریتین سرم و شش ماهه LIC اگر فریتین سرم کمتر از ۳۰۰ میکروگرم بر لیتر باشد، درمان متوقف و غلظت آهن کبدی تعیین شود.
اگر LIC کمتر از ۳ میلی گرم آهن در هر گرم وزن خشک باشد، درمان متوقف و پس از رسیدن LIC به بیش از ۵ درمان ادامه یابد. اگر LIC
۳ تا ۷ بود، درمان با دوز برابر یا کمتر از ۱۰ میلی گرم بر کیلوگرم در روز ادامه یابد.
اگر LIC بیش از ۷ باشد، دوز دارو تا حداکثر ۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم در روز افزایش یابد.
کودکان: مشابه تجویز بزرگسالان
تجویز در اختلال عملکرد کلیوی: نارسایی کلیوی در شروع درمان: eGFR بیش از ۶۰ میلی لیتر در دقیقه در ۷۳/۱متر مربع: تنظیم دوز ضروری نیست. eGFR بین ۴۰ تا ۶۰: کاهش دوز تا ۵۰ درصد. GFR کمتر از ۴۰: ممنوعیت مصرف دارد.
سمیت کلیوی در طی درمان: تجمع آهن ناشی از انتقال خون: چنانچه کراتینین سرم به میزان ۳۳ درصد یا بیش تر، بالاتر از سطح پایه باشد، پس از یک هفته مجددا آزمایش تکرار شود. اگر همچنان ۳۳ درصد بیش از سطح پایه باشد.
دوز روزانه تا ۱۰ میلی گرم بر کیلوگرم کاهش یابد. تجمع آهن مزمن در سندرم های تالاسمی غیر وابسته به انتقال خون: چنانچه کراتینین سرم به میزان ۳۳ درصد یا بیش تر، بالاتر از سطح پایه باشد، پس از یک هفته مجددا آزمایش تکرار شود.
اگر همچنان ۳۳ درصد بیش از سطح پایه بود، در صورتی که دوز مصرفی ۵ میلی گرم بر کیلوگرم است، درمان متوقف ولی اگر دوز ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم می باشد. تا ۵۰ درصد دوز کاهش یابد. تجویز در اختلال عملکرد کبدی: اختلال کبدی در ابتدای درمان نارسایی خفیف
( Pugh Class A -Child ) تنظیم دوز ضروری نیست اما بیمار به جهت ارزیابی کارایی درمان و عوارض جانبی و در صورت نیاز کاهش دوز مورد بررسی قرار گیرد.
نارسایی متوسط: ( Pugh Class B -Child ) تا ۵۰ درصد دوز کاهش یابد و بیمار به جهت ارزیابی کارایی درمان و عوارض جانبی و در صورت نیاز کاهش دوز مورد بررسی قرار گیرد.
نارسایی شدید ( Pugh Class C -Child ) : تجویز نشود.
سمیت کبدی در طی درمان: افزایش حاد یا مداوم ترانس آمیناز/ بیلی روبین: دوز مصرفی کاهش یابد یا به طور موقت درمان قطع شود.
– از مصرف همزمان با داروهای ضد اسید معده حاوی آلومینیوم خودداری نمایید
. – قرص را هر روز در یک ساعت مشخص در یک لیوان آب، آب پرتقال یا سیب به طور کامل حل نموده و پس از انحلال به طور کامل میل نمایید. سپس باقیمانده محتویات داخل لیوان را مجددا با مایعات فوق رقیق نموده و میل نمایید.
– از جویدن یا بلعیدن قرص خودداری نمایید.
– قرص را در شیر، نوشابه و مایعات حاوی ترکیبات کربنات حل نکنید.
– قرص را با معده خالی و حداقل ۳۰ دقیقه قبل از غذا مصرف نمایید.
ملاحظات اختصاصی دفراسیروکس
1- بطور ماهیانه عملکرد کبدی بررسی گردد.
2- قبل از شروع درمان و سپس ماهیانه سطح کراتینتین بررسی گردد. به صورت ادواری بیماران از نظر دفع پروتئین نیز بررسی شوند.
3- در صورت افزایش سطح کراتینتین دوز دارو باید تنظیم و یا دارو به طور کامل قطع گردد.
4- قبل از شروع درمان و سپس سالیانه بیمار از نظر قدرت بینایی و شنوایی بررسی شود.
5- در صورت بروز راش های جلدی خفیف تا متوسط درمان ادامه یابد. در صورت بروز راش شدید، دوز دارو کاهش و یا بطور کامل دارو قطع گردد. در صورت نیاز می توان از کورتیکواستروئیدها استفاده نمود.
نکات قابل توصیه به بیمار در دوره مصرف دفراسیروکس
1- به بیمار توصیه نمایید دارو را در زمان مشخص از طول شبانه روز و با شکم خالی و نیم ساعت قبل از غذا استفاده نماید.
2- دارو نباید جویده و یا بلعیده شود.
3- به بیمار توصیه نمایید دارو را در آب و یا آب پرتقال یا آب سیب حل و سپس میل نماید. مقدار باقیمانده در لیوان باید با مقداری آب مجدداً میل شود.
4- این دارو نباید با آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم مصرف شود.
5- ضرورت بررسی ماهیانه آزمایشهای خونی به منظور ارزیابی اثربخشی درمان و همچنین ردیابی عوارض جانبی احتمال به بیمار گوشزد گردد.
6- به بیمار توصیه نمایید هرگونه تغییر در شنوایی و بینایی، راش، درد شکمی، زردی پوست و یا چشم، بی رنگی مدفوع و یا سیاهی ادرار را گزارش نماید.
7- به بیمار توصیه نمایید در صورت بروز گیجی از انجام رانندگی و یا کار با دستگاه های خطرناک اجتناب نماید.
8- مصرف در سالمندان: مصرف دارو در سالمندان به دلیل احتمال ابتلا به اختلالات کبدی ، کلیوی و قلبی با احتیاط باید انجام شود.
در صورت امکان از سایر داروها استفاده شود.
9- مصرف در کودکان: اثرات این دارو در بزرگسالان و کودکان مشابه است.
میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر دفروکسامین
