رفلاکس یا برگشت اسید از معده به مری که در اصطلاح عامیانه به سوزش سر دل معروف است، یک اتفاق طبیعی نیست. چراکه اسفنکتر بین مری و معده باید از ورود اسید معده به مری جلوگیری کند. اما برخی از افراد که مشکل شل شدن این دریچه را دارند، مواد غذایی از معده به سمت بالا و در جهت مری برگشت میکند. این افراد تقریبا هر روزه با این مشکل مواجه هستند. در هنگام رفلاکس اسید معده به مری علائمی مانند سوزش و نفخ شکم در افراد مبتلا مشاهده میشود. گفته میشود که حدود 20٪ از مردم جهان مبتلا به بیماری رفلاکس اسید معده هستند. متخصص تغذیه و متخصص گوارش معتقدند: "رژیم غذایی نقش مهمی در کنترل علائم رفلاکس اسید معده به مری دارد و اولین خط درمانی است که برای مبتلایان به این مشکل توصیه میشود. "
چه چیزی باعث رفلاکس معده می شود
GERD یا رفلاکس اسید معده وقتی رخ می دهد که غذا یا آب میوه های دایجستیو معده تان به مری بازگردند (لوله ای که دهان تا معده شما را به هم متصل می کند). اسفنکتر پایین تر مری یا LES (شبیه شیر یک لوله) بسته می شود تا از بازگشت محتوای معده به مری جلوگیری کند.
اما اگر LES ضعیف یا اسیب دیده باشد نمی تواند این کار را انجام دهد. محتوای معده به مری باز می گردد، دیواره داخلی مری را تحریک می کند و منجر به سوزش سردل می شود.
اما تمام سوزش هاس سردل شدید نیست. شدت رفلاکس اسید یا GERD بستگی به محتوای برگشتی از معده، شرایط LES، و اثر خنثی کنندگی بزاق دارد.
GERD به خاطر هرنی شکاف نیز به وجود می آید. شکاف (هیاتوس) دریچه کوچکی در دیافراگم است، ماهیچه ای که قفسه سینه و حفره شکمی را از هم جدا می کند. مری از میان این شکاف عبور می کند. فشار ناگهانی، سرقه یا استفراغ ممکن است باعث شود بخش کوچکی از معده از طریق این شکاف به قفسه سینه منتقل شود و منجر به هرنی شکاف شود.
جدا از سوزش سردل، رفلاکس اسید یا GERD علائم دیگری نیز دارد که باید از آن ها مطلع باشید.
علائم رفلاکس معده
- لارنژیت
- سرفه خشک مزمن
- تنفس بد
- گوش درد
- درد قفسه سینه
- ناراحتی
- احساس بر امدگی گلو
- آسم
- سرسختی
- افزایش ناگهانی بزاق دهان
توجه: اگر یک یا چند مورد از علائم بالا را داشتید سریعا به دنبال درمان پزشکی باشید.
کدام مواد غذایی در کاهش علائم رفلاکس معده مؤثرند؟
سبزیجات
سبزیجات به علت چربی و قند پایین، موجب کاهش اسید معده می شوند. لوبیا سبز، کلم بروکلی، مارچوبه، گل کلم، سبزیجاتِ دارای برگ های سبز خوراکی، سیب زمینی و خیار از جمله سبزیجات مفید برای رفلاکس معده به شمار می روند.
زنجبیل
زنجبیل دارای خواص ضدالتهابی است و در درمان ترش کردن معده و سایر مشکلات گوارشی مؤثر است. می توانید ریشه ی زنجبیل را به صورت رنده شده یا خُردشده به انواع غذاها و نوشیدنی ها اضافه کنید.
جو دوسر
جو دوسر از جمله غلات کامل و منبعی غنی از فیبر است که معمولا به شکل حلیم در وعده ی صبحانه مصرف می شود و به علت جذب اسید معده، در کاهش علائم رفلاکس مؤثر است. برنج سبوس دار و نان هایی که از غلات کامل درست شده اند، از دیگر خوراکی های حاوی فیبر بالا به شمار می روند.
میوه ها (غیر از مرکبات)
میوه هایی همچون هندوانه، خربزه، طالبی، موز، سیب و گلابی در مقایسه با مرکبات، کمتر موجب رفلاکس معده می شوند.
گوشت کم چرب
گوشت های کم چرب مانند گوشت مرغ، بوقلمون، ماهی و غذاهای دریایی دارای چربی خیلی کمی هستند و موجب کاهش علائم رفلاکس معده می شوند. انواع مختلف گوشت کم چرب را می توانید به صورت گریل، کبابی یا آب پَز تهیه و مصرف کنید.
سفیده ی تخم مرغ
سفیده ی تخم مرغ در کاهش علائم رفلاکس معده مؤثر است، درحالی که زرده به علت مقادیر بالای چربی، موجب تشدید علائم رفلاکس معده می شود.
چربی های مفید
آووکادو، گردو، تخم کتان، روغن زیتون، روغن کنجد و روغن آفتابگردان از جمله منابع حاوی چربی های مفید به شمار می روند. تا حد امکان از مصرف چربی های اشباع و ترانس بپرهیزید و در عوض از روغن های غیراشباع که سالم ترند، استفاده کنید.
ترش کردن یکی از شایع ترین علائم رفلاکس معده است که پس از مصرف وعده های غذایی کامل یا برخی غذاهای خاص به شکل سوزش معده یا سوزش قفسه ی سینه احساس می شود. حتی ممکن است در رفلاکس معده مزمن، به علت ورود اسید به مری، فرد دچار استفراغ شود. سایر علائم عبارتند از:
- سرفه خشک؛
- گلودرد؛
- نفخ؛
- آروغ یا سکسکه؛
- دشواری در بلع؛
- احساسِ گیر کردن چیزی در گلو.
برخی مواد غذایی خاص، علائم رفلاکس معده را تشدید می کنند. البته، مواد غذایی محرک علائم رفلاکس معده در همه ی مبتلایان یکسان نیستند و هیچ رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که تمامی علائم را یک جا برطرف کند. برای اینکه بدانید علائم تان دقیقا در پیِ مصرف کدام مواد غذایی تشدید می شوند، تمامی غذاهایی را که در طول روز می خورید، با ذکر ساعت یادداشت کنید و تک تک علائمی را که پس از هر وعده ی غذایی به سراغ تان می آیند نیز بنویسید. یادداشت این موارد را حداقل تا یک هفته ادامه بدهید. اگر رژیم غذایی متغیری دارید، باید مدت طولانی تری غذاهای مصرفی و علائم تان را بادقت ثبت کنید. با این راهکار می توانید غذاها یا نوشیدنی هایی که علائم تان را تشدید می کنند، راحت تر بشناسید.