فتق زمانی رخ ميدهد که لایه های عضلانی جدار شکم ضعيف شده باشند. شبیه بیرون زدگی تیوپ داخلی یک لاستیک پاره شده، در فتق هم، روده وگاهی بعضی از احشاء داخلی شکم از طريق ناحیه ضعيف جدار شکم بیرون ميزنند و سبب شکل پذیری یک برامدگی میشوند. وارد شدن احشاء شکم به داخل محل فتق میتواند باعث گیر افتادگی قسمتی از روده یا دیگر اعضاء داخل شکم در داخل این بیرون زدگی شود که بسیار خطرناک است و احتیاج به عمل اورژانسی دارد. زیرا زمان وقوع این عوارض قابل پيش بيني نیست، براي خودداری از آن باید فتق را در نخستین فرصت ممکن عمل کرد.
فتق (Hernia) چیست؟
فتق به بیرون زدگی یا خارج شدن هر عضو بدن، از جای اصلی خود گفته می شود. به عبارتی دیگر: تغییر محل اعضایی از بدن به حفره یا بافت مجاور که موجب تورم یا پارگی شود را فتق می گویند. بیماری فتق زمانی بروز می کند که یک ناحیه از یک عضو یا بافت از طریق یک لایه عضله ضعیف بیرون می زند.
فتق کجا ایجاد می شود؟
هر جایی از بدن که جداره بافت نگه دارنده یک اندام ضعیف باشد؛ فتق می تواند اتفاق بیافتد. فتق مزمن معولا در ناحیه شکمی رخ می دهد، همچنین فتق می تواند در ران، ناف و ناحیه کشاله ران دیده شود.
آیا زنان هم فتق دارند؟
ممکن است ما به طور مادرزادی با فتق به دنیا بیاییم و یا بعدا به آن مبتلا شویم؛ بنابراین تصور اینکه زنان فتق ندارند، اشتباه است. باد فتق در باور برخی ایرانیان مختص فتق بیضه در مردان است که باوری غلط و بی اساس است.
انواع فتق
بیماری فتق را می توان براساس نوع پیش رفتگی و محل ایجاد آن دسته بندی کرد. میزان شیوع فتق در کودکان، فتق در زنان و فتق در مردان براساس دسته بندی انواع باد فتق متفاوت است.
فتق داخلی
اگر پیش رفتگی یا بیرون زدگی فتق به سمت داخل بدن باشد به آن فتق داخلی می گوییم.
فتق خارجی
اگر پیش رفتگی یا بیرون زدگی فتق به سمت بیرون بدن باشد به آن فتق خارجی می گوییم. فتق می تواند از طریق ماهیچه به سمت بیرون بدن فشار آورد و در زیر پوست مشاهده شود.
چه چیزی باعث بروز فتق می شود؟
بیماری فتق ممکن است بدون هیچ علت و پیش زمینه ای و از بدو تولد همراه شما باشد؛ یا ممکن است به مرور زمان و با ضعفِ دیواره شکمی ایجاد شود. البته ناگفته نماند که فشار به این نواحیِ ضعیف نیز بروز فتق را تشدید می کند. یعنی اگر عضلات دیواره شکمی تان ضعیف شده باشد و شما جسم سنگینی بلند کنید، احتمال بروز هرنیا یا فتق در شما به بیش از ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت. حتی بارداری که موجب فشار بیشتر به عضلات شکم و ضعیف تر شدنِ این عضلات می شود نیز یکی از دلایل بروز فتق است.
عوامل دیگر بروز فتق
- بارداری
- اضافه وزن
- سرفه مزمن
- یبوست مزمن
- جابه جایی های
- آب آوردگیِ شکم
- جراحی های شکمی
- مکرر اجسام سنگین
- زمینه ژنتیکی و ارثی
- استفراغ مکرر و شدید
علایم بیماري فتق ( هرنی)
علایم فتق حاوی درد، تورم و برجستگي، حس ناراحتی از وجودفتق و عارضه دار شدن آن ها، درد پایدار همراه با تب و حالت تهوع نشانه عارضه دار شدن این بیماري است که باید به اورژانس مراجعه کرد. افزایش درد با فعالیت و کاهش درد و تورم با استراحت هم نشانه فتق است. اما در بیماري از موردهای نخست هرنی هم امکان دارد اصلاً علامتی وجود نداشته باشد ولی در مرحله های توسعه یافته خود کیسه هرنی و محتويات آن، دردناک، حساس به لمس میشوند و حتی ممکن است دردهای راجعه ایجاد کنند.
درمان فتق شکمتمرین های هسته بدن برای جلوگیریی از فتق
1- حرکت پلانک
نحوه انجام حرکتاول روی زمین دراز بکشید و شکمتان را به داخل جمع کنید؛
بعد دست های خود را در دو طرف قفسه سینه قرار داده و کف دست هایتان را روی زمین قرار دهید؛بدنتان را صاف کرده و نوک پنجه پا را روی زمین بگذارید . با فشار دادن کف دست، تلاش کنید بالاتنه تان را بالا نگه دارید. همزمان عضلات شکمی را هم منقبض کنید؛
حرکت پلانک را برای مدت زمان مشخصی حفظ کرده و طبق پیشرفت خود، برای چالشی کردنِ تمرین، مدت زمان آن را بیش تر کنید.نکته مهم:اگر در ابتدا، انجام حرکت پلانک برایتان دشوار است، میتوانید زانوهایتان را روی زمین بگذارید و همین حرکت را تکرار کنید تا این حرکت برایتان ساده تر شود.
2- حرکت پلانک پهلو نحوه انجام حرکت
این حرکت، شبیه حرکت پلانک کامل است، با این اختلاف که این بار به پهلو چرخیده و تمام وزنتان را روی کف یکی از دست هایتان خواهید انداخت؛با وارد آوردن فشار بر کف دست ها و بازوهایتان، تلاش کنید بدنتان را بالا ببرید؛
دست دیگر را بالای سر برده و شبیه تصویر، بدنتان را صاف کنید؛حرکت پلانک پهلو را در مدت زمان مشخصی حفظ کرده و با ترقی خود، مقطع زمان تمرین را هم بیش تر کنید.
3- حرکت شکم با غلتک نحوه انجام حرکت
در این تمرین میتوانید بجای غلتک از حوله برروی سطح یا هر جسم غلتان دیگری استفاده کنید. بر روی زانوها قرار گرفته و تلاش کنید وزنتان را روی ساق پاهای خود بیندازید؛از ناحیه لگن به طرف جلو خم شده و غلتک را با دست بگیرید؛
حال تلاش کنید غلتک را به حرکت بیندازید و بدنتان را روی زمین صاف کنید تا حسابی عضلات شکمتان درگیر شود؛برای بازگشتن به وضعیت نخست هم از قدرت عضلات لگن استفاده کنید.
تمرین های لگن برای جلوگیری از فتق قوی کردنِ عضلات لگن هم به جلوگیری از پیدایش فتق کمک بسیاری خواهد کرد. حال میتوانید ماهیچه های اطراف لگنتان را با انجام حرکاتی که در ادامه آورده شده، قوی کنید.
1- حرکت پل باسن نحوه انجام حرکت
به پشت دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید؛کف پاها را روی زمین قرار داده و پاهایتان را به اندازه عرض لگن باز کنید؛
دست هایتان را در کنار بدن قرار داده و کف دست ها را روی زمین بگذارید؛هم زمان با فشار بر کف پا به زمین تلاش کنید لگنتان را تا جایی که میتوانید بالا بکشید؛
با انقباض عضلاتِ کناریِ ران، تلاش کنید از باز شدن پاها از هم جلوگیری کنید؛عضلات خود را ازاد کرده و به آرامی کمرتان را پائین بیاورید و روی زمین قرار بگیرید و حرکت را تکرار کنید.
2- حرکت اسکوات با دمبل نحوه انجام حرکت
یک دمبل را به صورت عمودی با هر دو دست بگیرید؛ پاهایتان را کمی بیش تر از عرض لگن باز کنید؛
هم زمان با آغاز حرکت اسکوات و خم کردنِ زانو، عمل دم انجام داده و تلاش کنید عضلات لگن، چهار سر ران و سرینی را درگیر کنید؛با فشار برروی کف پایتان، عمل بازدم انجام داده و پاهایتان را صاف کنید؛
این حرکت را چالشی تر کرده و به تعداد موردنظر تکرار کنید.