آخرین تغییرات اداره کل امور دانش‌آموختگان در متن"آیین‌نامه ارزشیابی مدارک تحصیلی دانشگاههای خارج از کشور"در تاریخ 94/05/17 توسط مقام محترم وزارت به تصویب رسید. متن آیین‌نامه مزبور پس از اعمال اصلاحات صورت پذیرفته به شرح زیر می‌باشد.
اعمال ضوابط و مقررات آیین‌نامه مزبور و بندهای اصلاح شده برای دانش آموختگانی که قبل از سپتامبر 2013 تحصیل خود را شروع نموده‌اند، نیز بنا به تشخیص کمیسون‌های ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی بلامانع است.
آيين‌نامه ارزشيابي مدارك تحصیلی دانشگاه‌هاي خارج از كشور
ماده 1ـ تعاريف
- وزارت: وزارت علوم، تحقيقات و فناوري.
- سازمان: سازمان امور دانشجويان.
- اداره كل: اداره كل امور دانش‌آموختگان سازمان امور دانشجويان.
- موسسه/ موسسات: هر يك/ همه دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالي و پژوهشي خارج از کشور.
- مدرك تحصيلي: مدرك صادره از موسسه/ موسسات است كه در ارتباط با رشته‌هاي تحصيلي وزارت متبوع بوده و از طرف موسسه/ موسسات به دانش‌آموختگان مربوط اعطا مي‌شود.
- دانش‌آموختگان: كساني كه در يكي از موسسات، تحصيل كرده و موفق به دريافت مدرك تحصيلي شده‌اند.
- دانشگاه/ دانشگاه‌ها: منظور دانشگاه‌ها و موسسات آموزشي و پژوهشي داخل كشور ميباشند كه تحت نظر وزارت به فعاليت مشغول ميباشند.
- ارزشيابي: تعيين و تطبيق ارزش علمي مدارک تحصيلي صادره در خارج از كشور، همطراز با يکـــي از مقاطع تحصيلي رسمي در آموزش عالي داخل كشور.
- اعتبارسنجي: تعيين اعتبار علمي موسسه/ موسسات بر اساس مقررات وزارت متبوع و موازين اين آيين‌نامه.
- شوراي ارزشيابي: شوراي تعيين ضابطه‌هاي لازم در مورد ارزشيابي و اعتبارسنجي مدارك تحصيلي صادره از خارج از كشور.
- طول دوره تحصيل و اقامت: طول مدت اقامت دانشجویی لازم برای تحصیلات حضوری و نیمه‌حضوری (به استناد گذرنامه) به شرح زیر می باشد:
دوره تحصيلي | طول دوره تحصيلی | حداقل مدت اقامت دانشجويي لازم براي تحصيلات حضوري | حداقل مدت اقامت دانشجويي لازم براي تحصيلات نيمه‌حضوري |
كارداني | 24 ماه | 16 ماه | ـــــ |
كارشناسي سه ساله | 36 ماه | 23 ماه | ـــــ |
كارشناسي چهارساله | 48 ماه | 30 ماه | ـــــ |
كارشناسی‌ارشد یکساله | 12 ماه | 9 ماه | ـــــ |
كارشناسي‌ارشد دوساله | 24 ماه | 12 ماه | ـــــ |
کارشناسی‌ارشد پنج ساله | 60 ماه | 36 ماه | ـــــ |
دكتري | 36الی48 ماه | 24 ماه | 14 ماه |
. كميسيون‌هاي ارزشيابي مدارك: كميسيون‌هاي تخصصي در رشته‌هاي مختلف كه هر يك از مدارك تحصيلي و مدارك مرتبط دانش‌آموختگان را وفق مقررات قانوني مرتبط، طبق اين آيين‌نامه و مصوبات شوراي ارزشيابي مدارك تحصيلي مورد بررسي و ارزشيابي قرار مي‌دهند.
13. ارزشنامه: مدركي است كه بر اساس مفاد اين آيين‌نامه و به تصويب هريك از كميسيون‌هاي ارزشيابي مدارك، به عنوان همطرازي تحصيل در موسسه/ موسسات توسط اداره كل صادر و به امضاي رییس سازمان مي‌رسد.
14.شيوه آموزشي: تحصيل دانش‌آموخته بر اساس مفاد اين آيين‌نامه، حضوري و نيمه‌حضوري تعيين مي‌شود، حتي اگر متقاضي در موسسه ذيربط به عنوان حضوري ثبت‌نام و يا مدرك تحصيلي حضوري صادر شده باشد.
توضیح بند 14: طبق مفاد این آیین‌نامه تحصیلات غیر حضوری مجاز نمی‌باشد و تحصیلات نیمه حضوری نیز صرفا در دوره دکتری امکان‌پذیر است. همچنین چنانچه متقاضی در موسسه ذیربط به عنوان دانشجوی حضوری دوره دکتری ثبت نام کرده و مدرک تحصیلی وی نیز حضوری صادر شده باشد، کمیسیون‌های ارزشیابی ممکن است تحصیلات وی را متناسب با مدت حضور در کشور محل تحصیل نیمه حضوری ارزیابی نمایند.
ماده 2ـ تركيب اعضاي شورا و كميسيون‌هاي ارزشيابي:
الف ـ تركيب اعضاي شوراي ارزشيابي:
- رييس سازمان (رييس شورا)؛
- مديركل امور دانش‌آموختگان (دبير شورا)؛
- معاون آموزشي وزارت يا نماينده تام‌الاختيار؛
- معاون پژوهشي وزارت يا نماينده تام‌الاختيار؛
- رييس مركز نظارت و ارزيابي آموزش عالي.
- پانزده تن از شخصيت‌هاي علمي ـ فرهنگي و آشنا به نظام‌هاي مختلف آموزشي و پژوهشي كه با پيشنهاد رییس شورا و با تأييد و حكم وزير براي مدت دو سال انتخاب مي‌شوند.
ب ـ تركيب اعضاي كميسيون‌ها:
- حسب تشخيص و تصويب شوراي ارزشيابي، كميسيون‌هاي تخصصي به تعداد مورد نياز تشكيل مي‌شود و هر كميسيون، متشكل از حداقل پنج تن از اعضاي هيأت علمي برجسته دانشگاه‌ها به پيشنهاد اداره کل و حكم رييس سازمان انتخاب مي‌گردند.
- يك تن از اعضاي مذكور بايد حداقل در مرتبه دانشياري باشند.
- تصميمات كميسيون با موافقت حداقل سه تن از اعضاء معتبر خواهد بود.
ماده 3ـ اعتبارسنجي موسسه:
1. هر يك از موسسات و شعب آنان در کشورهاي مختلف، بر اساس ويژگي‌هاي عمومي، آموزشي، پژوهشي و فناوري، اداري ـ مالي و رفاهي، بررسي و با تصويب شوراي ارزشيابي مدارك تحصيلي، به يكي از گروه‌هاي زير سطح بندي مي‌شوند و به نحو مقتضي از طريق اداره كل اطلاع‌رساني مي‌گردد.
گروه الف: موسسات ممتاز؛
گروه ب: موسسات خوب؛
گروه ج: موسسات متوسط؛
گروه د: موسسات ضعيف؛
گروه هـ : موسسات غير قابل قبول؛
2. جهت اعتبارسنجي دانشگاه‌هاي خارجي عنداللزوم حضور رایزن علمی یا اخذ نظریه مکتوب آنان در بررسی و تصویب ضروری است.
3. اعتبارسنجي موسسات خارجي در صورت لزوم هر سال یک‌بار انجام می‌شود.
4. اعتبار علمی موسسات (و نیز شعب آنان در سایر کشورها) بر مبنای نظر «مرجع قانونی ذیربط» در کشور (های) متبوع و نظر کارشناسی اداره کل امور دانش‌آموختگان تعیین می‌گردد.
ماده 4ـ شرايط عمومي ارزشيابي:
- براي ارزشيابي مدارك تحصيلي، علاوه بر رعايت قوانين و مقررات آموزش عالي كشور و مفاد اين آيين‌نامه، ضوابط و مقررات عمومي و ضوابط خاص آموزشي هر كشور كه به پيشنهاد اداره و تصويب شوراي ارزشيابي مي‌رسد الزامي است. به همين منظور مقررات مرتبط جهت اطلاع‌رساني در سايت اداره كل درج مي‌شود.
- مدارك تحصيلي در دوره‌هاي حضوري براي كليه مقاطع تحصيلي و نيمه حضوري صرفاَ در مقطع دكتري با رعايت ساير ضوابط و مقررات امكانپذير است.
- مدارك تحصيلي كليه مقاطع غيرحضوري صادره توسط دانشگاه‌هاي خارج از كشور به هيچ عنوان قابل بررسي و ارزرشيابي نيست.
- مدارك تحصيلي موسسات غيرقابل قبول، به هيچ عنوان قابل بررسي و ارزشيابي نيست.
- مدارك تحصيلي موسسات ضعيف در مقاطع كارشناسي‌ارشد و دكتري به هيچ عنوان قابل بررسي و ارزشيابي نيست.
- مدارک تحصيلي در چارچوب مقاطع رسمي داخل کشور و شامل: كارداني، كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري ارزشـيابي مي‌شود. كميسيون‌هاي ارزشيابي مدارك، براي تعيين عنوان رشته تحصيلي، رشته و گرايش، وضعیت تحصيلات قبلي متقاضي را مورد توجه و بررسي قــرار مي دهند.
- مدارک تحصيلي دانش‌آموختگاني كه صرفاً داراي ارزش استخدامي يا معادل بوده حتی اگر در يكي از موسسات معتبر ادامه تحصيل داده و مدرك بالاتر اخذ نموده باشند، غيرقابل بررسي و ارزشيابي است.
- مدارک تحصيلي رشته‌هاي مرتبط با "زبان و ادبيات فارسي" از کليه موسسات معتبر خارجي مورد تأييد وزارت، صرفاً در مقاطع تحصيلي کارشناسی و کارشناسی ارشد، با بررسي کيفي جامع و دقيق، قابل بررسي و ارزشيابي مي‌باشد و به هيچ عنوان، مدارك دوره دكتري رشته مذكور از كشورهاي خارجي قابل بررسی و ارزشيابی نمی‌باشد.
- مدارک تحصيلي دوره‌هاي شش ساله دامپزشکی (MVM) در صورت ارائه پايان‌نامه و گذراندن حداقل 220 واحد در مقطع "دکـتري عمومي حرفه‌اي دامپزشکي" و بدون نياز به ارائه پايان نامه و دوره‌هاي پنج ساله دامپزشکي با ارائه پايان‌نامه، صرفاً با اخذ مدرك " کارشناسي ارشد دامپزشکي" ارزشيابي مي‌گردد.
- ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی، حتی چنانچه از دانشگاه‌ها و موسسات معتبر صادر شده باشد، می‌تواند به تشخیص شورای ارزشیابی، کمیسیون‌های ارزشیابی و یا مدیرکل پس از ارزیابی توانمندی‌های علمی و پژوهشی و حرفه‌ای متقاضی (انجام مصاحبه، اخذ آزمون، برگزاری جلسه دفاعیه، بررسی پایان‌نامه و رساله، درخواست مقاله و یا بررسی نتایج عملی و قابلیت حرفه‌ای) صورت پذیرد.
ماده 5ـ ارزشيابي اختصاصي مدارك تحصيلي حضوري:
ارزشيابي مدارك تحصيلي كارداني
- مدارك تحصيلي كارداني كليه موسسات سه گروه اول شامل ممتاز، خوب و متوسط، پس از بررسي و اطمينان از صحت صدور و تعلق آن [و پس از بررسی در کمیسیون‌های تخصصی ارزشیابی]، ارزشيابي و ارزشنامه مربوط صادر مي‌شود.
- مدارك تحصيلي كارداني موسسه ضعيف توسط كميسيون تخصصي ذيربط بررسي و اتخاذ تصميم مي‌شود.
ارزشيابي مدارك تحصيلي كارشناسي
- ارزشيابي مدارك تحصيلي موسسات ممتاز و خوب، منوط به داشتن مدرك ديپلم دوازده (12) ساله يا پيش‌دانشگاهي معتبر است.
- براي ارزشيابي مدارك تحصيلي موسسات متوسط و ضعيف، علاوه بر داشتن مدرك ديپلم دوازده ساله يا پيش‌دانشگاهي لازم است:
الف- معدل ديپلم يا پيش دانشگاهي دانش‌آموخته، حداقل 14 يا همطراز آن باشد.
ب- رشته تحصيلي دانش‌آموخته با رشته تحصيلي دبيرستاني و پيش‌دانشگاهي وي سازگار باشد.
ج- در صورت نداشتن شرایط بندهای الف و یا ب، مشروط به شرکت در آزمون سراسری کارشناسی‌ارشد در رشته مربوط و کسب حداقل 80% نمره آخرین فرد پذیرفته شده و یا شرکت در آزمون کتبی به تشخیص کمیسیون‌های ارزشیابی ذیربط.
ارزشيابي مدارك تحصيلي كارشناسي ارشد
- براي ارزشيابي مدارك تحصيلي صادره از موسسات ممتاز و خوب، داشتن مدرك كارشناسي معتبر از دانشگاه‌هاي داخل يا موسسات گروه‌هاي ممتاز يا خوب لازم است.
- براي ارزشيابي مدارك تحصيلي صادره از موسسات متوسط، علاوه برداشتن مدرك كارشناسي معتبر از دانشگاه‌هاي داخل يا موسسات گروه‌هاي ممتاز يا خوب لازم است:
الف- رشته تحصيلي كارشناسي‌ارشد با رشته تحصيلي مقطع كارشناسي هماهنگ باشد.
ب- معدل كل مدرك كارشناسي، حداقل 14 يا معادل آن باشد.
ج- در صورت نداشتن هر يك از شروط "الف" و يا "ب"، به شرط بررسی کيفی و احراز توانمندی‌های علمی، پژوهشی و حرفه‌ای متقاضي از طريق اخذ آزمون، مصاحبه علمي، ارائه مقاله علمي ـ پژوهشي (حسب مورد يك يا همه آنها)، به تشخيص كميسيون‌هاي تخصصي ذيربط.
ارزشيابي مدارك تحصيلي دكتري
- ارزشیابی مدارک تحصیلی دوره دکتری صادره از موسسات ممتاز و خوب، منوط به داشتن مدرک کارشناسی ارشد معتبر از دانشگاههای داخل یا دانشگاه‌ها و موسسات خارجی مورد تأیید وزارت.
- برای ارزشیابی مدارک تحصیلی صادره از موسسات متوسط شرایط زیر لازم است:
الف- داشتن مدارک کارشناسی و کارشناسی ارشد معتبر از دانشگاههای داخل یا دانشگاه‌ها و موسسات خارجی مورد تأیید وزارت.
ب- داشتن رساله با کیفیت به تشخیص صاحب‌نظران متخصص منتخب کمیسیون ارزشیابی ذیربط که از طریق برگزاری جلسه ارزیابی رساله احراز می‌گردد.
ماده 6ـ ارزشيابي اختصاصي مدارك تحصيلي نيمه حضوري در مقطع دكتري:
- مدرك تحصيلي مربوط به دوره‌هاي نيمه‌حضوري صرفاً در مقطع دكتري براي موسسات ممتاز و خوب ارزشيابي مي‌شود.
- شرایط لازم براي ارزشيابي مدارك تحصيلي دوره‌هاي نيمه‌حضوري در مقطع دكتري براي موسسات ممتاز و خوب همان شرايط لازم براي ارزشيابي مدارك تحصيلي دكتري حضوري صادره از موسسات متوسط ميباشند.
- مدارك تحصيلي ناشي از تحصيلات نيمه‌حضوري موسسات متوسط و ضعيف، غيرقابل ارزشيابي ميباشند.
بررسي و ارزشيابي مدارك تحصيلي دكتري كساني كه از تاريخ تصويب اين آيين‌نامه، شروع به تحصيل در دوره‌هاي نيمه‌حضوري نمايند، منوط است به:
الف- تحصيل منحصراً در دانشگاه‌هاي ممتاز و خوب و در رشته‌هاي مرتبط با تحصيلات قبلي انجام شده باشد.
تبصره- داشتن استاد راهنمای دوم داخلی، از اعضای هیأت علمی دانشگاههای داخل که مجاز به داشتن دانشجوی دکتری میباشند (مبتنی بر اخذ موافقت رسمی از معاونت آموزشی و پرداخت هزینههای مربوط به تشخیص دانشگاه) برای کسانی که در دورههای نیمه‌حضوری تحصیل می‌نمایند توصیه می‌گردد. اداره کل امور دانش‌آموختگان ملزم به تسهیل در روند ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی این دسته از متقاضیان خواهد بود.
ماده 7ـ ساير مقررات:
1.كليه مقالات علمي ـ پژوهشي موضوع اين آيين‌نامه بايد واجد شرايط زير باشند:
الف- دانش‌آموخته مؤلف اصلي آنها باشد.
ب- موضوع و محتواي آنها، هماهنگ با پايان‌نامه تحصيلي يا رساله دكتري باشد.
ج- به تشخيص كميسيون ذيربط ارزشيابي مدارك، در نشريات علمي ـ پژوهشي داراي نمايه بين‌المللي معتبر منتشر شده باشد.
انتخاب پايان‌نامه يا رساله در ارتباط با نياز‌هاي داخل كشور، منوط به داشتن يک استاد راهنماي دوم از ميان اعضاي هيأت علمي دانشگاه‌ها مي‌باشد.
مدارک تحصیلی مقطع دکتری که بدون گذراندن دوره کارشناسی ارشد اخذ شده باشد، صرفاً چنانچه از دانشگاه‌ها و موسسات گروه ممتاز و خوب اخذ شده باشد قابل بررسی و ارزشیابی است.
4.در هنگام ارزشيابی همزمان مدارک تحصيلي دو مقطع متوالي تحصيلی، چنانچه مدرک تحصيلي مقطع قبلي از موسسه‌اي اخذ شده باشد، که آن موسسه از نظر وزارت معتبر نباشد، اما مدرک تحصیلی مقطع بالاتر، از موسسه معتبر گروههای ممتاز و خوب باشد، مدرك تحصيلي مقطع بالاتر به ترتیب با ضوابط مربوط به موسسات متوسط و ضعیف ارزشیابی خواهد شد. در صورتی که مدرک تحصیلی مقطع بالاتر از موسسه معتبر گروه‌هاي متوسط و ضعيف باشد، مدرك مقطع مورد نظر غيرقابل ارزشيابي است.
5. مدارک تحصيلي مربوط به رشته‌هاي تحصيلي هنري، صنعتي و مانند آنها که علاوه بر دروس نظري، مهارت‌هاي حرفه‌اي خاصي نيز از سوي موسسه محل تحصيل به دانشجويان ارائه مي‌شود، مشروط به اعتبار موسسه، بر اساس ضوابطي که به تصويب شوراي ارزشيابي مدارك تحصيلي خواهد رسيد مي‌باشد و در ارزشنامه صادره در كنار ذكر مقطع تحصيلي، كلمه "حرفه‌ای" نيز درج مي‌شود.
6.مدارک دوره (Doctor of Business Administration) DBA، چنانچه متضمن تهيه و دفاع از رساله بوده باشد، به مأخذ دکتري و در غير اين‌صورت با ارائه حداقل يک مقاله علمي ـ پژوهشي به مأخذ دکتري با رعايت مفاد مواد (5) و (6) و بند (1) اين ماده قابل بررسي و ارزشيابي است.
7.بررسي و ارزشيابي مدارك مقطع دكتري رشته‌هاي مربوط به زبان و ادبيات خارجي كه بنا به ضوابط خاص ارزشيابي مدارك كشورهاي مربوط نيازمند انتشار مقاله در نشريات داراي نمايه بين‌المللي است، مي‌تواند در قبال ارائه مقالات چاپ شده در نشريات علمي ـ پژوهشي معتبر در كشورهاي مربوط (كشورهاي عربي، روسيه و ...) به تشخيص كميسيون تخصصي ذيربط مورد بررسي و ارزشيابي قرارگيرد.
ماده 8ـ رسيدگي به درخواست ارزشيابي (فرآيند ارزشيابي):
- مدارك تحصيلي دانش‌آموختگان پس از وصول به اداره كل، به لحاظ تطبيق با مدت اقامت دانشجويي برابر جدول فوق، مورد بررسي قرار مي‌گيرد. تشكيل پرونده براي تعيين مراحل ارزشيابي صرفاً براي مدارك تحصيلي كامل امكانپذير بوده و به مدارك ناقص هيچ ترتيب اثري داده نمي‌شود.
- اداره كل مكلف است در ظرف يك ماه از تاريخ دريافت مدارك دانش‌آموخته اقدام به تشكيل كميسيون تخصصي ذیربط نمايد.
- براي ارزشيابي مدارك تحصيلي، ارائه اصل و فتوكپي کلیه مستندات مورد اشاره در اين آيين‌نامه با داشتن مهرهاي معتبر مراكز صادركننده الزامي است.
- كليه مدارك تحصيلي اصلي ارائه شده بايد به مهر و تأييد نمايندگي‌هاي جمهوري‌اسلامي ايران درخارج از كشور رسيده باشد.
- مهر و تأیید نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور صرفاً از جهت رعایت تشریفات اداری بوده و هیچ حقی برای متقاضی برای قبول و تأیید مدارک ایجاد نمی‌کند.
- پرداخت تمامی هزینه های مربوط به ارزشیابی مدارک تحصیلی برعهده متقاضی می‌باشد.
- صدور اصل ارزشنامه، منوط به امضاي تعهدنامه دانش‌آموخته، مبني بر اعلام موافقت كتبي با رأي صادره كميسيون‌هاي ارزشيابي مدارك و نيز پرداخت وجه تمبر الصاقي و ساير هزينه‌هاي مربوط در صورت نياز خواهد بود.
ماده 9ـ رسیدگی به اعتراض و تجدیدنظرخواهی:
1. هرگونه درخواست اعتراض به نتایج ارزشیابی، صرفاً تا یک سال پس از صدور گواهی موقت قابل طرح و بررسی است. بدیهی است پس از صدور اصل ارزشنامه، هیچگونه اعتراضی قابل وصول و بررسی نخواهد بود.
ماده 10ـ رفع ابهام حقوقي و تفسير آيين‌نامه:
در صورت اختلاف در چگونگی اجرا یا در مورد سکوت آیین‌نامه، موضوع توسط کمیسیون ویژهای مرکب از اشخاص زیر بررسی و اعلام نظر می‌گردد.
- رییس سازمان
- مدیر کل دانش‌آموختگان
- مدیرکل حقوقی سازمان
- چهار تن از اساتید کمیسیون‌های ارزشیابی به پیشنهاد مدیرکل امور دانش‌آموختگان و تأیید رییس سازمان.
