اهداف اصلی ترکیه در شمال سوریه چیست؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، محمد علی دستمالی، کارشناس مسائل منطقه در روزنامه ایران نوشت:

یکی از بسامدهایی که در نوشته های اغلب کارشناسان این حوزه به چشم می خورد، این است که امریکا در اوج بدعهدی و بی وفایی، کردها را رها کرده است. فارغ از اینکه به کاربردن صفات بی وفایی و بدعهدی از منظر ترمینولوژی روابط بین الملل تا چه اندازه منطبق با واقعیت است، باید به این مسأله توجه کرد که تحلیل انگیزه های ورود ترکیه به آن منطقه در چارچوب دوقطبی ترکی – کردی، خطاست و اساساً، اهداف ترکیه فراتر از تلاش برای سرکوب تحرکات پ.ک.ک است. چندی پیش در گفت وگو با صالح مسلم رهبر سابق حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه (پ.ی.د) در مورد میزان اطمینان او و رفقایش به حمایت امریکا، سؤال کردم. پاسخ او شفاف و دقیق بود: «اساساً ما زمانی در آن مناطق سلاح به دست گرفتیم و در برابر تروریست ها از دیارمان دفاع کردیم که امریکایی ها حضور نداشتند.» امریکایی ها، در جنگ با داعش، کردها را با تجهیزات رصد اطلاعاتی یاری دادند اما واقعیت این است که نه تیم اوباما و نه تیم ترامپ، به کردها چک سفید امضا ندادند و کردها در شرایط خاصی قرار گرفتند که ناچار شدند از امریکایی ها کمک بگیرند اما قطعاً میزان این حمایت، خیلی کمتر از آن چیزی است که سران ترکیه ادعا می کنند.

اردوغان و معاونین او اعلام کرده اند، واشنگتن بیست تا سی هزار تریلی، سلاح و مهمات در اختیار کردها گذاشته است! حتی اگر برای میزان بار یک تریلی رقم ناچیز ۱۰ تُن را در نظر بگیریم، بر اساس ادعای آنکارا، محموله عظیمی به وزن دویست تا سیصد میلیون کیلوگرم، در اختیار کردها قرار گرفته است! این در حالی است که آمار کل نیروهای شبه نظامی تحت امر پ.ک.ک، شامل واحدهای مدافع خلق یا ی.پ.گ و «قسد» یا قوات سوریه دموکراتیک، حتی به عدد هفتاد هزار نفر هم نمی رسد. پس چرا ترکیه چنین رقمی را مطرح می کند؟ پاسخ، چندان پیچیده نیست. هدف این است که با بزرگنمایی در مورد تهدیدات نهادهای اقماری پ.ک.ک و تسلیحات آنها، راه برای توجیه حمله ترکیه به شرق فرات، فراهم شود و اردوغان به اهداف بزرگتری دست پیدا کند. اگر نه شواهد نشان می دهد که در چند سال اخیر، کردهای تحت امر پ.ک.ک در سوریه، هیچگاه تهدید امنیتی جدی علیه ترکیه انجام نداده اند و این فقط، ادبیات، منش، روابط و تحرکات آنان بوده که اصطلاحاً گزک به دست ترکیه داده است.

هدف اصلی ترکیه چیست؟

در پاسخ به این سؤال باید گفت: اجتماع نمایندگانی از دویست نیروی مسلح مخالف بشار اسد در شهر مرزی اورفای ترکیه و ادغام کل این نیروها در سازمان جدید «ارتش ملی سوریه»، مطلقاً واقعه کم اهمیتی نیست. در شرایطی که تنها دو هفته از آغاز فعالیت کمیته تدوین قانون اساسی سوریه گذشته و جناب ظریف، بر ضرورت عادی سازی روابط آنکارا – دمشق و بازگشت به توافقنامه امنیتی آدانا تأکید می کند، تیم اردوغان، کل مخالفین مسلح اسد را به کمک چندین ژنرال و افسر فراری ارتش سوریه سازماندهی می کنند و در مراسم ادغام این گروه ها، نخست وزیر خودخوانده دولت موقت خارج از کشور سوریه نیز حضور پیدا می کند و پرچم مخالفین اسد و ترکیه در کادر عکس ها در کنار هم قرار می گیرند. بنابراین شواهد نشان می دهد که ترکیه اگر چه به شکل آشکارا دم از ضرورت براندازی دولت اسد نمی زند اما برای سازماندهی و حمایت از مخالفین قسم خورده دمشق، از هیچ تلاشی دریغ نمی ورزد.

ترکیه در تحرکات جدید خود در شرق فرات، در نظر دارد که میدان وسیعی را در اختیار داشته باشد و با استفاده از دو کارت مهم، اهداف خود را پیش ببرد: ۱.نزدیک به ۴ میلیون آواره سوری که می توان با اسکان آنان در برخی از مناطق، حوزه نفوذ جدید و مهمی دست و پا کرد. ۲.استفاده از نیروی مسلح صدهزار نفری مخالفین اسد و همچنین جناح سیاسی مخالفین.

خطاهای پ.ک.ک در شمال سوریه

کردهای تحت امر پ.ک.ک در شمال سوریه و در جنگ با النصره، داعش و دیگر گروه های تروریست، شجاعانه جنگیدند. اما در میدان سیاست، مرتکب خطاهای جدی شدند. برخی از این خطاها را می توان چنین دسته بندی کرد: ۱.سرنوشت کردهای سوریه و جایگاه امروز و فردای آنان را به فرجام درگیری چهل ساله ترکیه و پ.ک.ک گره زدند و ترکیه را به عنوان یک دشمن بزرگ معرفی کردند. این در حالی است که قبلاً، آزادانه به ترکیه سفر می کردند و در حال داد و ستد سیاسی و تجاری و فرهنگی بودند.۲.کلیه احزاب و نهادهای سیاسی خارج از چتر فکری پ.ک.ک و اوجالان و گروه های نزدیک به بارزانی را از منطقه بیرون راندند و آنان را ناچار کردند که در اربیل و سلیمانیه ساکن شوند. ۳.نتوانستند رابطه با دمشق را به شکل هوشمندانه و بر اساس استراتژی روشن و هدفمند، مدیریت کنند. ۴.در مورد آینده کردها در سوریه، شتاب زده و دور از واقعیت اندیشیدند و با تصوراتی اغراق آمیز، تلاش کردند بر اساس تجارب کسب شده از جنگ با داعش در کوبانی، در ترکیه نیز شهرهای پایلوت خودگردان ایجاد کرده و در کوچه و خیابان های برخی شهرهای کردستان ترکیه، کانال و خندق حفر کرده و با نظامیان جنگیدند و میز مذاکره را واژگون کردند.

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که در هر حال، هیچ کدام از خطاهای کردها در تحولات شمال سوریه، نمی تواند یک توجیه حقوقی و سیاسی قابل قبول برای حمله ترکیه به شرق فرات به دست دهد بلکه آن چه که در این میان اهمیت دارد، ضرورت پرهیز دمشق و دولت اسد از مواضع مبتنی بر لجاجت است. چرا که دمشق در ماه های اخیر، درهای گفت وگو با کردها را بسته و جدیداً نیز در نامه به سازمان ملل، تمام شبه نظامیان کرد شمال سوریه را تروریست خوانده است. این در حالی است که این افراد، بر اساس توافق نانوشته با خود بشار اسد، برای دفاع از مناطق شمالی، در برابر مهاجمین سلاح به دست گرفتند و اگر در موقعیت کنونی، دمشق در مورد کردها، رویکردی عمل گرایانه در پیش بگیرد و از اقدامات ترکیه غافل بماند، تحولات پیش رو، قطعاً به ضرر دولت مرکزی و کردها خواهد بود.