احیای برجام تا آخر هفته؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، همزمان با تاکید چندباره مقام های کشورهای غربی بر پایان یافتن مذاکرات تا «آخر ماه فوریه»، شاهد افزایش رفت وآمد دیپلمات ها به محل مذاکرات هستیم. در آخرین اظهارنظرها در این خصوص وال استریت ژورنال دوشنبه شب به نقل از مقامات حاضر در مذاکرات نوشت که ممکن است ظرف «دو روز آینده»در وین توافق تکمیل شود. انریکه مورا، مذاکره کننده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین نیز روز گذشته در پیامی با تاکید بر این موضوع که «نتیجه هنوز مشخص نیست»، گفت که گفت وگوهای وین در «لحظه سرنوشت سازی» قرار دارد.

همچنین میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان های بین المللی مستقر در وین اتریش روز گذشته در توییتی اعلام کرد مذاکرات وین در آستانه عبور از خط پایان است. این دیپلمات روس نوشت: «با آقای انریکه مورا هماهنگ کننده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین دیدار داشتم. در مورد وضعیت فعلی (مذاکرات) تبادل نظر کردیم. ظاهرا مذاکرات برای احیای برجام در آستانه عبور از خط پایان است.»این در حالی است که روسای هیات های سه کشور اروپایی عضو برجام که برای همراهی هیات های دیپلماتیک خود در کنفرانس مونیخ و انجام برخی مشورت ها وین را ترک کرده بودند، روز دوشنبه با حضور در محل مذاکرات رایزنی های دوجانبه و چند جانبه را از سرگرفتند.

پایان ۱۰ ماه مذاکره نزدیک است

انریکه مورا، هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام و مذاکره کننده ارشد اتحادیه اروپا در مذاکرات وین در صفحه توییترش نوشت: «مذاکرات وین درباره برجام در لحظه سرنوشت سازی قرار دارد. پس از ۱۰ ماه مذاکره به پایان کار نزدیک می شویم. نتیجه هنوز نامشخص است.» به گزارش «ایسنا»، مورا ادامه داد: «مسائل مهم باید حل شوند. اما تمامی هیات های مذاکره کننده کاملا تعامل دارند. کار فشرده در کوبورگ ادامه دارد.»اظهارات مورا همزمان با برگزاری دور هشتم مذاکرات وین درباره احیای توافق هسته ای مطرح می شود. هیات های مذاکره کننده در وین، در سطوح مختلف سیاسی، حقوقی و فنی در حال بررسی آخرین مراحل ترتیبات اجرایی توافقی هستند که بتوانند توافق به دست آمده در سال ۲۰۱۵ را یک بار دیگر به اجرا درآورند؛ توافقی که در مه ۲۰۱۸ با خروج یک جانبه آمریکا از آن و اجرا نشدن تعهدات از سوی آمریکا و سه کشور اروپایی اجرایی نشد.

احتمال احیای برجام طی دو روز آینده

از سوی دیگر وال استریت ژورنال به نقل از مقامات حاضر در مذاکرات نوشت ممکن است ظرف دو روز آینده در وین توافق تکمیل شود. به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی انتخاب، وال استریت ژورنال از قول منابع خود نوشت: «ایران و آمریکا و دیگر قدرت های جهانی در حال نزدیک شدن به توافق برای احیای برجام هستند، البته مذاکره کنندگان هنوز بر سر خواسته های نهایی مهم تهران، از جمله محدوده کاهش تحریم ها، مشغول بحث و گفت وگو هستند.»در ادامه این مطلب آمده است: «مقامات حاضر در این مذاکرات گفتند که ممکن است ظرف دو روز آینده در وین توافق تکمیل شود. بایدن احیای برجام را به عنوان یک هدف اصلی سیاست خارجی دولت خود تعیین کرده است. کاخ سفید توافقی که برنامه هسته ای ایران را محدود می کند کلیدی برای ثبات خاورمیانه می داند که به ایالات متحده اجازه می دهد بر چین و روسیه تمرکز یابد.»وال استریت ژورنال در این گزارش نوشت: «این توافق محدودیت های سخت اما موقتی را مجددا بر برنامه هسته ای ایران اعمال خواهد کرد. در مقابل، تحریم های ایالات متحده که بیشتر تجارت بین المللی با ایران را متوقف کرده بود، به حالت تعلیق در می آید. مقامات آمریکایی می گویند براساس توافقی که برای احیای برجام به دست می آید، زمان گریز هسته ای ایران - زمان لازم برای جمع آوری اورانیوم غنی شده کافی برای تولید یک بمب - می تواند به ۶ ماه کاهش یابد. این محدوده در توافق اولیه (برجام) حدود یک سال بود.»هر توافقی احتمالا به امضای نهایی رهبران کشورهای حاضر در مذاکرات مانند ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و ایران نیاز دارد. یکی از مهم ترین مسائل حل نشده این است که چه تعداد از تحریم های ایالات متحده از جمله تحریم های دفتر رهبری ایران و سپاه پاسداران باید لغو شود. مقامات آمریکایی و اروپایی اعلام کرده اند که به دلیل پیشرفت در فعالیت های هسته ای ایران، خواهان توافق تا پایان فوریه هستند. دیپلمات های غربی هشدار داده اند که اگر توافقی در دسترس نباشد، می توانند در روزهای آینده میز مذاکره را ترک کنند.

تکمیل توافق چند ماه زمان می برد

بر اساس این گزارش، افراد درگیر در مذاکرات می گویند احیای توافق به چند ماه برای آماده شدن کامل نیاز دارد چرا که دولت بایدن باید تحریم های سنگین اعمال شده علیه ایران پس از خروج آمریکا از برجام توسط دولت ترامپ را لغو کند. همچنین ایران باید چند تن اورانیوم غنی شده را کاهش دهد یا آنها را به خارج از کشور بفرستد و صدها سانتریفیوژ پیشرفته را از سایت های هسته ای خود برچیند. آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز باید فیلم ها و سایر فعالیت های نظارتی هسته ای خود را که در ۱۲ ماه گذشته به آنها دسترسی نداشته است، تجزیه و تحلیل کند. به گفته افراد نزدیک به مذاکرات، تحریم های نفتی ایالات متحده تنها زمانی به طور کامل برداشته می شوند که ایران گام های لازم رابرای کاهش فعالیت های هسته ای خود بردارد. این به آن معناست که لازم است چند ماه منتظر بمانیم تا نفت صادراتی ایران به طور کامل دوباره وارد بازارهای بین المللی شود و شرکت های غربی بتوانند درباره معاملات آتی با تهران گفت وگو کنند. وال استریت ژورنال در ادامه نوشت: «ایران حداقل ۳۰ میلیارد دلار درآمد نفتی دارد که به دلیل تحریم ها در خارج از کشور بلوکه شده است و دریافت برخی از منابع مالی بلوکه شده می تواند آغازگر مبادله زندانیان غربی و ایرانی شود.»

تضمین قوی تر

بر اساس گزارش این رسانه آمریکایی، ایران همچنین خواستار تضمین های قوی تر ایالات متحده برای عدم خروج مجدد از توافق است. بایدن گفته است که در صورت پایبندی ایران به توافق، ایالات متحده نیز خارج نخواهد شد و این متن تضمین هایی را برای کمک به ایران برای بهره مندی از منافع اقتصادی توافق ارائه می دهد، اما ایالات متحده می گوید ارائه هیچ تضمین قانونی در مورد اقدامات دولت های آینده آمریکا امکان پذیر نیست. این گزارش می افزاید: «علاوه بر این ایران می خواهد آژانس بین المللی انرژی اتمی تحقیقاتی را که در سال ۲۰۱۸ درباره مواد هسته ای کشف شده در تهران آغاز کرده بود، رها کرده یا به زودی مختومه کند. تحقیقات بر فعالیت های نظامی هسته ای متمرکز است و بسیاری از دولت های غربی معتقدند ایران در گذشته این کار را انجام داده است و این تحقیقات می تواند روشن کند که ایران تا چه حد به توانایی های لازم برای ساخت سلاح نزدیک شده است.»

چرا به مذاکرات خوش بین هستیم؟

از سوی دیگر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در گفت وگویی که در سفر اخیرش به مونیخ با شبکه تلویزیونی سی ان ان انجام داد و مشروح آن روز گذشته منتشر شد، در پاسخ به این سوال که به نظر می رسد خوش بینی محتاطانه فراوانی نسبت به احیای برجام و امضای مجدد موافقت نامه هسته ای ایران شکل گرفته است. آیا شما هم در این خوش بینی شریک هستید؟ توضیح داد: «ما نسبت به نتیجه مذاکرات در وین خوش بین هستیم، اما به بخشی از آن که مربوط به جمهوری اسلامی ایران است.»به گزارش خبرگزاری فارس وی ادامه داد: «چرا خوش بین هستیم به این دلیل که دولت جناب آقای رئیسی اراده جدی برای دستیابی به یک توافق خوب و فوری در وین دارد. ما برای رسیدن به یک توافق خوب تلاش های زیادی را در هفته های گذشته به عمل آورده ایم و اکنون می توانم بگویم که تاکنون هرگز تا این اندازه به رسیدن به یک توافق خوب نزدیک نبوده ایم.»

نوبت ابتکار طرف های غربی است

همچنین امیرعبداللهیان در پاسخ به این پرسش که این نگاه شما بسیار خوش بینانه است و گمان نمی کنم تاکنون شنیده باشم مقامی ایرانی یا حتی آمریکایی و اروپایی تا این اندازه خوش بینانه در خصوص احتمالات صحبت کرده باشد؟ عنوان کرد: «برای آنکه به این توافق خوب نزدیک شویم از طرف هیات ایرانی، ابتکارات و انعطاف زیادی نشان داده شده است. اکنون نوبت آمریکا و طرف های غربی است که ابتکار و انعطافی از خود نشان دهند. ابتکار و انعطاف طرف غربی می تواند مذاکرات را در کمتر از چند ساعت یا چند روز به سرانجام برساند.»وی ادامه داد: «آقای بایدن تلاش دارد تا از طریق میانجی ها به ما بگوید که حسن نیت دارد، اما از طرف دیگر آقای راب مالی در میز مذاکرات از خود انعطاف نشان نمی دهد. این در حالی است که آمریکایی ها در برجام اخلال ایجاد کردند، بنابراین اکنون باید مسوولانه مسوولیت این کار را بپذیرند و انعطاف لازم را از خود نشان دهند تا این مذاکرات به توافق قطعی منجر شود.»

احیای برجام در خان هفتم؛ ضمانت اجرای توافق چیست؟

موضوعات باقی مانده جزو خطوط قرمز

وزیر خارجه ایران در توضیح این مساله که تهران دقیقا چه نوع انعطاف هایی را از طرف مقابل در مذاکرات انتظار دارد، تاکید کرد: «چند موضوع باقی مانده است که جزو خطوط قرمز ما هستند. ما هنوز در موضوع تضمین نتوانسته ایم ابتکار عمل قابل اعتمادی را از طرف آمریکایی دریافت کنیم. ما معتقد هستیم که تمامی موضوعات چه در حوزه هسته ای و چه در حوزه رفع تحریم ها باید به صورت یک بسته حل و فصل شوند. در بازگشت همه طرف ها به برجام، این امر پذیرفته نیست که ما هم نظام سخت راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی را بپذیریم و از دیگر سو به طور همزمان برخی از موضوعات ما در دستور کار شورای حکام آژانس قرار داشته باشد.»

طرح ایران برای همکاری های پادمانی

رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران با اشاره به اینکه ما در سال ۲۰۱۵ تمامی موضوعات پادمانی را طی یک توافق نامه سیاسی با طرف های مقابل حل و فصل کردیم، گفت: «الان نیز می توانیم همان مدل را اجرا کنیم و من این موضوع را در گفت وگو با وزیر خارجه آلمان به ایشان نیز اعلام کردم. گمان می کنیم اگر در این شرایط حساس مذاکرات در وین، آمریکا و طرف های غربی، واقع بینانه عمل نکنند، به طور قطع مسوول شکست احتمالی مذاکرات خواهند بود.»

قبل از سفر به مونیخ پیام هایی دریافت کردم

وی در پاسخ به این سوال که برخلاف نوبت قبل، آمریکا و ایران به طور مستقیم با یکدیگر گفت و گو نمی کنند و گمان می کنم که رهبری عالی ایران، مذاکره مستقیم را نهی کرده اند. اما به واقع چرا نه؟ چون این امر به سرعت و سهولت مذاکرات نیز کمک می کند به ویژه آنکه در واقع مذاکرات بین شما دو طرف است؟ گفت: یک دیوار بلند بی اعتمادی بین ما و آمریکایی ها وجود دارد. رئیس دستگاه دیپلماسی عنوان کرد: ما طی هفته های اخیر از کانال های مختلف پیام هایی دریافت کردیم مبنی بر اینکه مقامات آمریکا علاقه مند هستند با جمهوری اسلامی ایران گفت و گوی مستقیم داشته باشند. حتی چند روز قبل از اینکه من برای اجلاس امنیتی مونیخ عازم آلمان شوم نیز پیام هایی را دریافت کردم مبنی بر اینکه آیا شما علاقه مند هستید در حاشیه این کنفرانس با مقامات آمریکایی گفت وگو کنید؟ من در پاسخ به صراحت اعلام کردم که آمریکایی ها باید رفتار خود را تغییر دهند. به گزارش خبرگزاری فارس، وزیر خارجه بیان کرد: آقای بایدن نمی تواند هم از حسن نیت حرف بزند و هم در طرف مقابل، تنها در طول چند ماه گذشته، در سه نوبت تحریم های جدیدی را علیه اشخاص حقوقی و حقیقی ایران اعمال کند. این به این مفهوم است که آقای بایدن نیز همان راه ترامپ یعنی اعمال تحریم ها را ادامه می دهد آن هم در حالی که صحبت از بازگشت به برجام کرده است. به گفته وزیر امور خارجه کشورمان، ما نمی توانیم این تناقض در گفتار و رفتار را درک کنیم. مقامات آمریکایی صحبت از حسن نیت می کنند و سپس تحریم های جدیدی علیه ما اعمال می کنند؛ بنابراین ما این حق را داریم که آنها را بر اساس رفتارهایشان مورد قضاوت قرار دهیم.

علاقه مندی مالی برای مذاکره با باقری

وی ادامه داد: در وین هم آقای رابرت مالی علاقه مند است با مذاکره کننده ارشد ما جناب آقای دکتر باقری گفت و گو کند چرا که اکنون این ارتباط از طریق تبادل Non-Paper توسط آقای مورا انجام می شود. اما در اینجا یک سوال اساسی وجود دارد و آن اینکه آیا نفعی در گفت و گوی مستقیم ما با یکدیگر وجود دارد؟ و آیا اساسا تصویر روشنی از این گفت و گو به چشم می خورد؟امیرعبداللهیان اضافه کرد: من در ماه سپتامبر در نیویورک اعلام کردم چنانچه آقای بایدن حسن نیت دارد و جدی است؛ ابتکاری از خود نشان دهد و به عنوان مثال بخشی از دارایی های ایران را آزاد کند. ما از آقای بایدن نمی خواهیم از بانک های آمریکایی به ما پول یا وام بدهد بلکه پول خود ملت ایران را به نشانه حسن نیت آزاد کند. اما تاکنون نیز به ما گفته شده است که هر اتفاقی تنها بعد از مذاکره مستقیم می تواند روی دهد و این نشان می دهد که حسن نیت تنها در قالب الفاظ بیان می شود.

موضوع تبادل زندانیان موضوع کاملا انسانی

خبرنگار سی. ان. ان گفت سوال آخر یک سوال حقوق بشری است، اما همچنین سوال مربوط به پول هم هست. چرا که شما الان موضوع اینکه آمریکا دارایی های ایران را آزاد کند پیش کشیدید. متوجه شدیم که بریتانیا با کشور شما توافق نامه ای امضا کرد تا آزادی نازنین زاغری-رادکلیف تامین شود. قرار بود تابستان گذشته اتفاق بیفتد، اما توافق با شکست مواجه شد. حالا همان طور که همه ما می دانیم پای پول زیادی در میان است. ایران حدود ۴۰۰ میلیون پوند از بریتانیا برای خریدهای نظامی پیشین در دوران شاه طلب دارد که هیچ وقت دریافت نکرد. پس شما پول را دادید، اما چیزی نگرفتید. آن پول را می خواهید. آیا پرداخت آن بدهی قابل توجه به ایران، آزادی نازنین را تامین می کند؟امیرعبداللهیان در پاسخ به این سوال خاطرنشان کرد: برای ما موضوع تبادل زندانیان یک موضوع کاملا انسانی است. سال گذشته نیز توافقی صورت گرفت که بر مبنای آن قرار بود زندانیان، جدا از مقوله مذاکرات در وین، مورد تبادل قرار گیرند. حتی در لیست تبادل زندانیان، نام فردی که شما از او اسم بردید نیز قرار داشت. اما متاسفانه در دقیقه ۹۰ آمریکایی ها اعلام کردند که تمامی موضوعات باید در قالب یک بسته کامل دیده شود، بنابراین تبادل صورت نگرفت. وی یادآور شد: شاید آمریکایی ها علاقه مند هستند که موضوع تبادل زندانیان را نیز به عنوان بخشی از مذاکرات در وین در نظر بگیرند، اما ما معتقد هستیم که این موضوع، انسانی است و جدا از گفت و گوهای وین می تواند به عنوان یک اقدام فوری مورد توجه قرار گیرد.

توافق بر سر قراردادهای اقتصادی

از سوی دیگر همزمان با ادامه گفت وگوهای فشرده در وین، مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در دیدار با سفرا و نمایندگان دائم آلمان و هند در وین، درباره ضرورت زمینه سازی و انعقاد قراردادهای جدید اقتصادی توافق کردند.

صفری با نمایندگان هند و آلمان در وین درباره بسط و تحکیم روابط اقتصادی دوجانبه در حوزه های مختلفی همچون نفت، امور بانکی، امور بندری و شرکت های اقتصادی بحث و تبادل نظر کرد.