واکنش مغز به نظر مخالف مشابه واکنش به عامل خطر است. یعنی باعث ترشح هورمون آدرنالین در بدن شده و بدن را آماده جنگ و دفاع می کند. لذا ممکن است، با رفتارهای غیرحرفه ای یک مذاکره در اثر رویارویی با نظرات مخالف خوب پیش نرود. وقتی خطری تهدیدمان می کند، آمیگدال با هشداردادن به مغز باعث آغاز زنجیره ای از واکنش های شیمیایی می شود. هورمون هایی مثل آدرنالین و کورتیزول در خون جریان پیدا می کنند و در کسری از ثانیه، آمادگی لازم برای فرار یا مقابله با عامل خطر را ایجاد می کنند. البته گاهی آمیگدال نظرات مخالف را هم تهدید در نظر می گیرد و زیادی شلوغش می کند. در چنین موقعیتی حتی نمی توانیم برای پیداکردن راه حلِ مشکلات کوچک تمرکز بکنیم و باید تمام و کمال تابع مکانیزم دفاعی مغز باشیم. به نظرتان مسخره نیست؟
دلایل برخورد دفاعی با نظرات مخالف
اصولا مواجهه با نظر مخالف خوشایند نیست. اما برای این که یک بحث و مذاکره به خوبی پیش برود، نیازمند برخورد مناسب در مواجهه با نظرات مخالف است. در این مقاله ضمن اشاره به دلایل بازخورد منفی، به نظرات مخالف به ارائه ی راهکارهای مناسب، در این لحظات خواهیم پرداخت. برخورد های دفاعی و غریزی در مقابل نظرات مخالف می تواند دلایل گوناگونی داشته باشد، که عبارتند از:
1. کمبود اعتماد به نفس
افرادی که اعتماد به نفس کافی ندارند، معمولا به دیگران وابسته هستند؛ بنابراین اگر با نظرات مخالف روبرو شوند، آن را به قابلیت های خود نسبت می دهند و احساس کمبود می کنند. این نقطه ضعف را برنمی تابند و در مقابل نظرات مخالف از خود مقاومت نشان می دهند. کمبود اعتماد به نفس اجازه ی واقع بینی و تحلیل نظر مخالف را به شخص نمی دهد و ممکن است باعث شود شخص خود را از نظرات مفید دیگران محروم کند.
2. دانش ناکافی و خودمحوری
داشتن اطلاعات مفید در یک مورد خاص باعث می شود شخص نسبت به نظرات مخالف با تعصب برخورد کند و بدون این که برای آن ها وقت بگذارد، با رفتار نامناسب آن نظرات را رد کند. زیرا بها دادن به نظرات مخالف باعث می شود، احساس کند در نظر دیگران مورد تحقیر واقع می شود و حس نادانی به او دست می دهد. برخی افراد عموما بر اساس نظرات خودشان زندگی می کنند و در انجام کلیه ی امور خودمحور رفتار می کنند. جز خودشان به دیگران و نظراتشان اهمیت نمی دهند. خودمحوری نیز باعث می شود انسان از خرد و آگاهی دیگران بی بهره بماند و نتواند خود را در دانش دیگران سهیم کند.
3. عدم توجه به سازنده بودن نظرات
یکی از دلایلی که باعث رفتار کورکورانه در مقابل نظرات مخالف می شود، تمرکز بر تلخی نظر مخالف بدون توجه به سازنده بودن آن است. برخورد اغلب افراد در نگاه اول گارد گرفتن در مقابل نظرات مخالف است. در حالی که در اثر نظرات مخالف و ارائه ی دیدگاه های کاملا متفاوت، یک دستاورد به کمال می رسد. گاهی توجه به نظرات سازنده بدون برخورد اولیه ی ناسازگارانه، باعث می شود شما بتوانید به یک راه حل مطلوب یا تعامل درست در مورد یک موضوع خاصل برسید.
4. تناقض با باورها و کاهش قدرت کنترل
برخی مخالفت ها با نظر مخالف نیز به این دلیل است که اعتقاد شما را زیر سوال می برد و شما را مجبور به بازبینی باورهایتان می کند. انسان ها به سختی حاضر می شوند نظرات مخالف عقایدشان را بپذیرند و چنان به باورهایشان می چسبند که گویی خطاناپذیرند. بنابراین طبیعی است که نظری مخالف باورشان را به شدت پس می زنند. یک عده از افراد نیز به شدت نیاز به کنترل امور دارند و از این طریق حس قدرت می کنند. اگر موضوعی پیش بیایید که باب میلشان نباشد یا احساس کنند به واسطه ی آن اوضاع از کنترلشان خارج می شود، با آن مخالفت می کنند. بنابراین به راحتی با نظرات مخالف سازش نمی کنند.
نحوه مواجهه با نظرات مخالف
برای این که بتوانید نگاه منطقی نسبت به نظرات مخالف داشته باشید و از وضعیت موجود بهره مناسب ببرید، لازم است که با استفاده از تکنیک های کاربردی به شیوه ی برخورد مناسب در مقابل نظرات مخالف مسلط شوید. تعدادی از این تکنیک های راهنما عبارتند از:
1. تمرکزتان را از دست ندهید
اولین گام برای حفظ تمرکز این است که وقتی سیستم عصبی مان تحریک می شود، متوجهش شویم. تغییر لحن حرف زدن، احساس سفتی در شکم یا تمایل ناگهانی برای تمام کردن بحث از نشانه های سیستم عصبی تحریک شده هستند. همه ما وقتی احساس خطر می کنیم علائم فیزیکی و رفتاری خاص خودمان را داریم که باید آنها را شناسایی کنیم.
۲. داستان پردازی نکنید
شاید سخت ترین مرحله همین باشد. نباید با قضاوت های بیجا و شاخ وبرگ دادن به آنها شرایط را بدتر کنیم. وقتی احساس می کنیم خطری ما را تهدید می کند، ذهن برای فهمیدن ماجرا به سرعت از افکار و داستان های عجیب وغریب پر می شود، افکاری که بهتر است فراموش شوند زیرا بازخوردی که مغز از این ذهنیت منفی می گیرد باعث تشدید و تمدید شرایط استرس و افزایش ترشح هورمون ها می شود. شاید حق با ما باشد و طرف مقابل اشتباه می کند. به هر حال اگر داستان پردازی نکنیم، درکی که از شرایط داریم منطقی تر خواهد بود.
۳. به تأثیر استرس روی بدن خود فکر کنید
در این مرحله سعی کنید تغییرات بدنتان را ببینید و حس کنید، بدون اینکه بخواهید کنترلشان کنید یا تغییرشان دهید. ذهنتان را از افکار منفی خالی کنید و ببینید این تغییرات در چه نقاطی اتفاق می افتند. در نتیجه استرس کدام عضله گرفته، می لرزد، می پرد یا درد می کند. به روند این اتفاقات دقت کنید. این کار باعث می شود متوجه شوید چقدر این حالت جسمی ناخوشایند و اذیت کننده است.
۴. نفس بکشید
همه می دانند نفس کشیدن به تمدد اعصاب کمک می کند. به چندین حالت مختلف می توان تمرین تنفس کنید؛ اگر این کار را با ریتم و ملایمت خاصی انجام دهیم تأثیر بیشتری خواهد داشت. الن واتکینز (Alan Watkins) در کتاب «انسجام؛ راز رهبری عالی» توضیح می دهد که اگر به این دو ویژگی تنفس دقت کنیم، حتی برای چند دقیقه، ترشح هورمون های کورتیزول و آدرنالین متوقف خواهد شد.
در زندگی بسیار اتفاق می افتد که مورد نظرات مخالف قرار بگیرید که بعضی می تواند سازنده باشد و برخی با غرض ورزی ابراز شود و قابلیت ها یا شخصیت شما را نشانه برود. موضوعی است که شاید نتوانید کنترل کنید؛ اما آنچه در کنترل شما است، شیوه ی برخورد صحیح شما با نظرات مخالف است تا بتواند به استفاده ی بهینه بیانجامد و آرامش شما را از بین نبرد. بنابراین مناسب است با دقت و هوشیاری نسبت به آن برخورد کنید.
چگونه از اشتباهات درس بگیریم؟
