پل خاتون
بر رودخانه‌ای در فاصله‌ی ۳ کیلومتری از شهرستان خوی، اثری تاریخی و باستانی قرار دارد که قدمت آن به اوایل قرن ۱۲ هجری قمری بازمی‌گردد. به نظر می‌رسد، این میراث ملی که به «پل خاتون» شهرت یافته است، در سال‌هال ۱۱۷۰ تا ۱۲۰۰ هجری قمری به دستور «احمد خان دنبلی» تاسیس شده و در گذشته محل تردد کاروان‌هایی که از عثمانی وارد ایران می‌شدند، بوده است. پایه‌ها و موج‌شکن‌های این پل تاریخی به شکل پشت ماهی است و با مصالحی همچون سنگ‌های عظیم، ماسه و آهک ساخته شده است.
مقبره علمدار
بر اساس اظهارات باستان‌شناسان، بنایی متعلق به دوران پیش از اسلام و باقیمانده از دوران حکومت ساسانیان در شمال غربی خوی، بر تپه‌ی کوهی کوچک و در روستای «بدل آباد» قرار دارد که به نام «مقبره‌ی علمدار» شناخته می‌شود. به نظر می‌رسد که در ابتدا این اثر تاریخی آتشکده‌بوده است، ولی در دوران بعد تخریب شده و در زمان حکومت «شاه عباس صفوی» احداث می‌شود. آرامگاهی که متعلق به یکی از شهدای سادات جنگ چالدران است که در زمان جنگ چالدارن، پرچمدار «شاه عباس» بوده است. طبق گفته‌ی محققین علت نامگذاری این مقبره به علمدار نیز به همین دلیل بوده است.
برج شمس تبریزی (مناره شمس تبریزی)
«برج شمس تبریزی» بنایی است باقیمانده از دوران حکومت صفویان که در شمال غربی خوی و در محله‌ی امامزاده سید بهلول این شهرستان قرار دارد. به نظر می‌رسد که این بنا روی قبری که گفته می‌شود متعلق به شمس تبریزی است، به فرمان «شاه اسماعیل صفوی» احداث شده است. «برج شمس تبریزی»، با استفاده از آجر ساخته شده و با شاخ‌های قوچ و میش، تزئین شده است. جالب است بدانید که این تزئینات با استفاده از شکار حیواناتی که «شاه اسماعیل صفوی» در اقامت چهل روزه‌ی خود در «کوه چله خانه‌ی خوی»، بدست آورده بود، تهیه شده است.
پل قطور
این پل که بر روی دره‌ای وسیع و با تکنولوژی جدید جهت عبور راه‌آهن و قطار احداث شده‌است، یکی از پل‌های مهم و شناخته شده خاورمیانه محسوب می‌شود. طول آن ۴۴۸ متر، ارتفاع آن ۱۲۸ متر وقطر دهانه آن ۲۳۲ متر است.
ساخت این پل در سال ۱۳۴۹ (۱۹۷۰ میلادی) به پایان رسید. این پل از نوع زیر قوسی است و تا مدت‌ها بزرگ‌ترین دهانه قوسی را در بین پل‌های ایران داشت این پل در سال ۱۳۴۷ توسط دو شرکت ایرانی ( رانکین ) و شرکت اتریشی (پور) پی ریزی و پایه‌های بتونی آن اجرا و اسکلت فلزی و شاسی آن توسط امریکائی‌ها انجام گرفت. این پل بر روی دره ای وسیع و با تکنولژی جدید جهت عبور راه آهن و قطار احداث شده است ، یکی از پا های مهم و شناخته شده خاورمیانه محسوب می شود
بازار تاریخی خوی
یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی در شهرستان زیبای خوی، «بازار قدیمی خوی» است که از پیشینه‌ای متعلق به دوران حکومت صفویان و زندیهبرخوردار است. البته اقداماتی در خصوص ساماندهی این بازار قدیمی در زمان حکومت قاجاریان و به همت «عباس میرزا» انجام شده است.
بازار تاریخی خوی، دومین بازار بزرگ ایران، به همت «عباس میزرا» به صورت قابل توجهی مورد ساماندهی قرار گرفت و همچنان با گذشت زمان، نبض تپنده‌ی اقتصادی «خوی» است
با توجه به کتیبه‌ای که در گنجینه‌ی خوی نگهداری می‌شود، احداث این بازار در دوران «شاه طهماست» شروع و در زمان «عباس میرزا» به دستور وی و به همت «امیر احمدخان دنبلی» اقدامات قابل توجهی برای توسعه و مرمت بخش‌هایی از آن، انجام شده است. این بخش از شهرستان خوی هم درگذشته و هم امروزه نبض اقتصادی خوی و منطقه است که صدای تپش آن را می‌توان در حجره‌ها، کاروانسراها و راسته‌های آن، به وضوح شنید. جالب است بدانید که بازار خوی، دومین بازار بزرگ کشور و متشکل از چند راسته بازار سرپوشیده، چند سرا، چهار سو، گذر قدیمی و کاروان‌سرا است.
دروازه سنگی خوی
از دیگر میراث تاریخی و ارزشمند شهرستان خوی، بنایی است مشهور به «دروازه سنگی» که به زبان مردم خوی به «قالا قاپیسی» نیز شهرت دارد. این اثر در بخش جنوبی بازار و به سمت شهر سلماس قرار گرفته است. با توجه به نظراتی که در مورد پیشینه‌ی این بنای تاریخی وجود دارد، قدمت آن متعلق به دوران ایلخانان یا حکومت قاجاریان است. البته با توجه به معماری انجام شده در این اثر و مقایسه‌ی آن با نوع معماری بناها و آثار باقیمانده از دوران قاجار، احتمال ساخت «دروازه سنگی» در دوران قاجاریان بیشتر است. به نظر می‌رسد که این بنا با الگوبرداری از بناهای قاهره، از مرمر سیاه و سفید و به دلیل محافظت شهر از حملات دشمنان، ساخته شده است.
منطقه حفاظت شده مراکان
یک حیات وحش حفاظت شده که دارای زیستگاه های مختلف و در بردارنده گونه های متنوع جانوری می باشد در صخره و دشت های خوی تبدیل به جاذبه ای پرطرفدار شده است. حیواناتی مانند: قوچ، میش، بز، گرگ و خرگوش به دلیل پوشش گیاهی استپی در این منطقه جا خشک کرده اند. در این طبیعت بکر و خوش اب و هوا، علاوه بر گونه های متنوع جانوری، گونه های گیاهی متعددی از جمله: درختان پوا، آگروپیرون، گون، چوبک، کلاه، میرحسن، میخک و درختچه هایی از قبیل: شیرخشت، تنگرس و گلابی وحشی نیز وجود دارند.
مسجد مطلب خان
یکی دیگر از آثار ملی ثبت شده، مسجدی باقیمانده از دوران حکومت ایلخانان است که به «مسجد مطلب خان» شناخته می‌شود. به نظر می‌رسد که معماری انجام شده در ساخت این مسجد، به روش معماری دوران مغول و به صورت روباز است. هرچند با گذشت زمان و حوادث متعدد، از بین رفته و در دوران قاجار، مسجد جدیدی بر خرابه‌های مسجد قبلی، ساخته شده است. شاه‌نشین‌های مرتفع، ایوان بزرگ، حجره‌های دو طبقه در گرداگرد شبستان روباز این مسجد، از ویژگی‌های بارز «مسجد مطلب خان» است.
موزه خوی
از دیگر دیدنی‌های خوی، موزه‌ی این شهرستان است که در یک عمارت یک طبقه، با وسعتی بالغ بر ۲۵۶ متر مربع، متشکل از دو سالن و یک تالار کوچک و در سال ۱۳۴۸ هجری شمسی، احداث شده است. البته در سال ۱۳۵۸ بخش‌های دیگری همچون سه تالار کوچک دیگر نیز به آن افزوده شده و اشیایی همچون اشیای باستانی آذربایجان، خراسان، ری، گیلان، کاشان، مردم‌شناسی، هنرهای تزئینی، هنرهای ملی، صنایع دستی، سنگ نبشته‌های شاه تهماسب صفوی، کتب خطی، سکه‌های دوران مختلف، گل مهره‌ها و ... در این موزه نگهداری می‌شود.
آبشار بدلان
امامزاده سید بهلول
یکی از بزرگ‌ترین اماکن مذهبی و زیارتی در شهرستان خوی، «امامزاده سید بهلول» است که در محله‌ای به همین نام در خوی قرار دارد. در واقع می‌توان این مکان را کهن‌ترین مزار خوی نامید که از ارزش و اهمیت بالایی در بین مردم به دلیل پیکر امامزاده سید بهلول که از نوادگان امام علی‌النقی (ع) است، برخوردار است.
امامزاده سید بهلول، قدیمیترین امامزاده در استان آذربایجان غربی است که در تاریخ ۳۲۷ هجری قمری، دیده از جهان بسته است
هرچند اطلاعات دقیقی در مورد قدمت این امامزاده وجود ندارد، ولی با توجه به سنگ‌نبشته‌ای که تاریخ دفن سید بهلول را در سال ۳۲۷ هجری قمری بیان می‌کند، می‌توان «سید بهلول» را قدیمیترین امامزاده‌ی آذربایجان نامید.
ساختمان شهرداری خوی
از زیباترین عمارات تاریخی در استان آذربایجان غربی، «ساختمان شهرداری خوی» است که در دوران پهلوی اول، در دو طبقه ساخته شده است. این بنا در گذشته مورد استفاده‌ی حاکمان و بزرگان خوی بوده است و در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی، فعالیت خود را به عنوان اولین ساختمان مستقل شهرداری خوی، آغاز کرد. از ویژگی‌های معماری در این بنا می‌توان به تزئینات چشم‌نوازی همچون گچبری‌ها و نقاشی‌های متعدد اشاره کرد که زیبایی قابل توجهی به آن بخشیده است.
کلیسای سورپ سرکیس
«سورپ سرکیس» یکی دیگر از عمارات تاریخی و مذهبی ارامنه در شهرستان خوی است که در شمال غربی این شهرستان، در میدان قمسال و در محله‌ی امامزاده قرار دارد. روایات مختلفی در مورد قدمت این بنای تاریخی وجود دارد. برخی از باستان‌شناسان معتقدند این میراث ایران کهن متعلق به قرن چهارم میلادی و برخی دیگر بر این باورند که بنای ساختمان کلیسا در قرن نهم هجری قمری، احداث شده است. البته با توجه به نوع معماری انجام شده در ساخت آن، طرح ساختمان، شکل ستون‌ها و چگونگی دیوارسازی و نورگیرها، احتمال ساخته شدن کلیسا در قرن چهارم میلادی را مقبول‌تر خواهد کرد. در زمان حکومت صفویان، «کلیسای سورپ سرکیس» مورد مرمت قرار گرفت که به صورت امروزی شاهد آن هستیم. از اوایل قرن ۲۰ میلادی (سال ۱۲۹۷ شمسی)، ارامنه از خوی مهاجرت کرده و همین امر سبب شده است که این کلیسا متروکه شود.
شهرستان زیبا و تاریخی خوی، به دلیل قدمت و زیبایی‌های طبیعی، یکی از جاذبه‌های گردشگری در استان آذربایجان غربی است که علاوه بر دیدنی‌های ذکر شده می‌توان به خانه‌ی کبیری، منطقه‌ی حفاظت شده مراکان، پل قطور، مسجد سیدالشهدا، آبشار بدلان، جهنم دره، آرامگاه پوریای ولی، مسجد حاجی بابا، مسجد داش آغلیان، مقبره آل یعقوب، مقبره شیخ نوایی، کلیسای سرکیس مقدس دیزا، کلیسای فنایی، کلیسای قریس، کلیسای ملهذان، پارک بانوان خوی، روستای سیه باز، روستای کلوانس، روستای سعلکده و منطقه شکار ممنوع زرآباد اشاره کرد.
خانه کبیری
شهر خوی هم از وجود خانه های قدیمی با اتاق های متعدد و پنجره های بسیار زیبا بی بهره نمانده است. خانه کبیری که از دوره زندیه به یادگار مانده، دارای حیاطی باصفا و پنجره های چوبی است که با الهام از اشکال هندسی، نمایی دیدنی را به خود گرفته است. این بنا نیز جزء اثار ارزشمند ملی به شمار می رود.
مقبره آل یعقوب
اين مقبره در خيابان طالقاني روبروي ضلع غربي بازار قديمي خوي و در داخل باقت قديمي شهر قرار دارد اين بنا داراي سه در ورودي يكي از داخل كوچه‌اي كه مقبره در آن واقع است و دو تاي ديگر مشرف به خيابان طالقاني مي‌باشد و مناره رفيعي است از آجر و يك گنبد كوتاه با روپوش فلوني.
اين مقبره شبستاني دارد كه پنجره‌هاي آن مشرف به حياط مقبره است و در كنار آن اتاقي است و در كنار آن اتاقي است كه سقف آن داراي گنبدي مي‌باشد كه در زير گنبد ضريح وجود دارد و محوطه آن آيينه كاري شده كه فعلاً اين آينه‌ها كدر شده‌اند و زيبايي آن به چشم نمي‌خورد.
ديوارهاي اتاق اصلي در قسمت زيرين با كاشي‌هاي رنگارنگ پوشيده شده و در پيشاني پنجره‌اي شرف به خيابان دارد و در حياط كتيبه‌هايي از آيات قرآن و نقوش شير و خورشيد با كاشي‌هاي الوان جلب توجه مي‌كند، يك اتاق ديگري نيز در ضلع جنوبي وجود دارد كه در آن فرزندان و اقوام آل يعقوب مدفون شده‌اند.
در داخل مقبره سنگي بر ديوار وجود دارد كه مردم بنا به اعتقاداتي كه دارند نيت مي‌كنند و مهر به آن مي‌چسبانند، اگر مهر به سنگ چسبيد حاجت آنها برآورده مي‌شود.
