معرفی فیلم یتیم خانه ایران

خلاصه داستان یتیم خانه ایران

انگلیس به عنوان یکی از استعمارگران قرن بیستم، در جنگ جهانی اول، با وجود اعلام بی طرفی ایران، وارد ایران می شود. به دنبال اشغالگری انگلیس، قحطی بسیار بزرگی ایران را در بر گرفت. به طوری که به خاطر نقش آفرینی مستقیم اشغالگران انگلیسی، بیش از ۹ میلیون نفر از مردم ایران (از جمعیت ۱۸ میلیون نفری کشور) در اثر بیماری و گرسنگی درگذشتند، به طوری که از این اتفاق به عنوان یکی از بزرگ ترین هولوکاست های تاریخ یاد می شود.

"ژنرال دنسترویل”، فرمانده نیروهای انگلیسی در شمال و غرب ایران در خاطرات خود از قحطی آن روزگار ایران چنین می نویسد: «هر کس که قدمی در شهر می زد با آزاردهنده ترین مناظر روبرو می شد. کسی نمی تواند این صحنه ها را تاب بیاورد. مردم می میرند و کسی نیست که کمکی کند. گاه جسد آدم ها آن قدر کنار جاده ها، بی آنکه کسی نگاهی به آنها بیندازد، می ماند، تا آنکه از بیم لطمه به دیگران، دیگر چاره ای جز دفن آنها نباشد.»

نکاتی درباره فیلم یتیم خانه ایران

آخرین اثر ابوالقاسم طالبی از جمله فیلم هایی است که در زیرِ دسته بندی هایی چون فاخر و استراتژیک جای می گیرد و در سال های اخیر تعدادشان به شکل قابل توجهی کاهش یافته است. فیلم هایی که با بودجه های بالا و امکاناتی بیشتر از باقی فیلم های سینمایی ایران ساخته می شدند و به جای تمرکز بر قواعد داستان گویی و اجرای متناسب، رفتن به مناطق جغرافیایی تازه را به عنوان مؤلفهٔ ثابت در نظر می گرفتند و موضوعات گسترده ای را بسترِ کار خود می کردند که به هیچ وجه توان تصویر کردن آن ها را نداشتند. تقریباً تمام این فیلم ها در بحث تجاری هم ناکام بودند در نتیجه پروژه ی ساخت فیلم های فاخر از هر نظر یک شکست تلقی می شد. به همین دلیل سیاست ساخت چنین آثاری کنار گذاشته شد اما یتیم خانهٔ ایران فیلمی است که دوباره بحث های مربوط به این شکل از سینما را به میان می آورد. فیلم تقریباً اکثر مؤلفه های شناخته شدهٔ آثار فاخر قبلی را در خود دارد. در بحث محتوایی تقابل های بین المللی و سیاسی، ابهام های تاریخی و سرک کشیدن به زندگی شخصیت های بزرگ یک دورهٔ خاص از تاریخ ایران کاملاً مدنظر فیلم قرار گرفته اند و در بحث شمایل بصری اگرچه فیلم به لوکیشن خارج از ایران نمی رود اما با توجه به اینکه در بازه جنگ جهانی اول روایت می شود محیط تاریخی کاملاً ساخته شده و به نمایش گذاشته شده است. محیطی که به بخش هایی از تهران و زمین های پیرامون خلاصه می شود.

طبیعتن این مؤلفه ها و زمینه های کاری خودبه خود قابل ارزش گذاری نیستند. این که چگونه در بستر فیلم جای گرفته اند و چه کارکردی پیدا کرده اند می تواند ارزش فیلم را مشخص کند. فیلم قصه قحطی بزرگ ایران در حدود جنگ جهانی اول را روایت می کند. قحطی ای که به گفتهٔ خود فیلم منابع تاریخی بسیار کمی دارد و در کتاب های درسی هیچ اشاره ای به آن نشده است. اطلاعاتی که فیلم ساز از آن ها استفاده کرده بخشی از صحبت های دختر سالار خان (محمدجواد بنکدار) است که توسط پدر و اطرافیان به او رسیده و بخشی هم از خاطرات نوشتهٔ سرهنگ انگلیسی مسئول در آن بازه است. اولین مشکلی که اینجا خودنمایی می کند روایت یک مسئلهٔ مهم تاریخی با منابع ناکافی و محدود، با هدف و نیت خاص سیاسی است. باید کمی در این وجهه از فیلم دقیق شد. یتیم خانهٔ ایران با هدف نمایش ظلم و ستم دولت انگلستان و با نگاهی ضد استعماری ساخته شده است. یعنی فیلم ساز چنین مضمونی را در حادثهٔ قحطی تشخیص داده و تصورش این بوده که ماجرای قحطی به عنوان یک داستان دراماتیک می تواند مضمون ضد استعماری مورد نظر را تصویر کند. اما منابع تاریخی روایتگر قحطی و عوامل و ریشه هایش بسیار محدود بوده است و می شود گفت در بسیاری از بخش های مهم و تعیین کننده اطلاعاتی وجود نداشته است. این فقر اطلاعاتی در فیلم وجود دارد به همین دلیل فیلم ساز ابعاد تحلیل خود از واقعه را به یک بعد کاهش می دهد که آن هم نقش و تأثیر دولت انگلستان است.

به عبارتی این که ریشه های بحران در فرماندهی داخلی چه بوده، شاه وقت چه واکنشی داشته، چگونه بحرانِ منطقه ای حاصل از کشتارِ دو سه کاروان غذایی به قحطی بزرگی که تهران و پس ازآن کل ایران را فرا گرفته تبدیل شده، در فیلم موجود نیست. حتی در زمینهٔ نفوذ استعماری هم فیلم پیشرویِ دراماتیک خود را بر نقش انگلستان متمرکز کرده و از نقش شوروی و تأثیراتش جز اشاره ای کوتاه چیزی گفته نمی شود. بنابراین زمینه های پیدایش قحطی بزرگ که طبیعتن در بخش های داخلی و خارجی وجود داشته است و همچنین عوامل پیشروی آن، به دلیل کمبود اطلاعات در نقش انگلستان خلاصه می شود. نتیجه نهایی می تواند در راستای نگاه ضد استعماری موفق باشد اما به لحاظ ارزش گزارش تاریخی بسیار فقیر است. البته این اصل که هر فیلم در سینما واقعیت خود را بنا می کند در مورد یتیم خانهٔ ایران فراموش نشده و فقر ذکر شده در مورد عدم توانایی فیلم ساز در بنا کردن واقعیتِ جهانِ سینمایی خود قابل طرح است.

نگاه ضد استعماری که گفته شد به غیر از صحت و ارزش تاریخی، در بخش روایت هم خودنمایی می کند. ابتدا باید این نکته گفته شود که یتیم خانهٔ ایران فیلمی است که ادعای داستان گو بودن دارد و در بنا کردن پی رنگ و ساخت قهرمان و ضدقهرمان روش سینمای داستان گو و شاه پی رنگ کلاسیک را در پی می گیرد. بنابراین پیاده سازی مؤلفه های سینمای مبتنی بر شاه پی رنگ کلاسیک برای آن ضروری است. اما فیلم برخلاف ادعای خود به داستان گویی واقعی اعتماد ندارد. ما فرض را بر این می گذاریم که فیلم ساز داستان پردازی را بلد بوده است. اما بسیاری از گره های فیلم با تکیه بر دیالوگ های محتوایی، ایجاد شده و باز می شوند و بر اساس ضرورت متن و روند پیشروی درام کاشته نشده اند. برای مثال بدمن ماجرا که سرهنگ انگلیسی است جایگاهی کاملاً کاریکاتور گونه و سطحی دارد. اهمیت و جایگاه بدمن در سینمای مبتنی بر جدال قهرمان و ضدقهرمان یک اصل کاملاً اثبات شدهٔ تاریخی است و به شکل خیلی ساده باید گفت هر چقدر بدمن ماجرا جدی تر، عمیق تر، باهوش تر و جذاب تر باشد، خودبه خود ارزش قهرمان که قرار است با او روبه رو شود بیشتر می شود و تأثیرگذاری و ماندگاری اش در ذهن مخاطب بهبود می یابد. پس سینمای داستان گو یعنی این. اما بدمن ساخته شده توسط فیلم ساز از همان سکانس اول یک انسان احمق است. از همان ابتدا با نگاهی تحقیرآمیز نگریسته می شود. عمل شخصیت پردازانه ای برای سرهنگ انگلیسی وجود ندارد. اگر او را در سکانسی از فیلم می بینیم صرفن برای نمایش بیچارگی اش در یافتن سالار خان و حرکات احمقانه اش است. خب این نگاه، ربطی به اصول سینمای داستان گو ندارد. این همان نگاه عقب ماندهٔ محتوا زده است که سنت سینمای استراتژیک ما بوده و هست و احتمالن خواهد بود. شکست دادن چنین انسان حقیری ارزشی به جایگاه قهرمان داستان نمی بخشد.

فیلم توان همراه کردن مخاطب را با خود دارد. این همراهی که در لحظه است و به یک ارتباط جدی و عمیق منجر نمی شود به دو دلیل شکل می گیرد. دلیل اول موضوع مطرح شده در فیلم است. یعنی صرف نظر از اینکه قهرمان و ضدقهرمان چه می کنند و اهمیتی دارند یا نه، تماشای فلاکت مردم و گرسنگی و دست وپا زدنشان در وبا و طاعون خود به خود تأثیرگذار است. این تصاویر تکان دهنده که تعدادشان هم در فیلم کم نیست به دلیل تلخی بیش ازحدشان همراهی مخاطب را در لحظه طلب می کنند. دلیل دوم کیفیت تکنیکی بالای فیلم است. این نکته نباید فراموش شود که یتیم خانهٔ ایران اگرچه در روایت همان راه فیلم های استراتژیک قبلی را در پیش گرفته اما در اجرا فیلم تمیز و درستی است. سکانس افتتاحیه و درگیری بین گروه انگلیسی و گروه سالار خان قابل توجه کار شده و لحظات اکشن خوبی دارد. تصاویر ارائه شده از روستاهای طاعون زده و مردمی که در گوشه و کنار شهر از گرسنگی جان داده اند در قاب هایی گیرا به نمایش در آمده اند و به طور کل فیلم سروشکل استانداردی دارد که قدمی رو به جلو است و باعث می شود آن را نسبت به قلاده های طلا یک پیشرفت به حساب آوریم اما تکلیف روایت پردازی در سینمای استراتژیک باید یک بار برای همیشه مشخص شود. اگر ادعای داستان گو بودن وجود دارد پس باید به اصول داستان گویی دراماتیک پایبند ماند و اهداف و نیت ها را در لایه های زیرین داستان کار کرد نه در دهان شخصیت ها. همچنین نگاه تحقیرآمیز به دشمن وقتی در چارچوب دراماتیک قرار می گیرد از روش متفاوتی محقق می شود و در صورت اهمیت ندادن به قواعد ممکن است بر ضد خود عمل کند. بنابراین امید است این نوع از فیلم ها که برای هر کشوری وجودشان لازم است به شکل درست و قاعده مند ساخته شوند و حداقل انتظار این است که سازندهٔ اثر روی احساسات خود کنترل لازم را داشته باشد وگرنه ناگهان به صحنه هایی مانند اختتامیه همین فیلم بر می خوردیم که موشک های ایرانی و ملوان های آمریکایی و راوی داستان و همه و همه به هم پیوند می خورند و سکانس عجیبی را خلق می کنند که به نظر می رسد سکانسی ترکیبی از ساختارشکنی گدار و هجو جارموش و میهن پرستی اسپیلبرگ است!

بازیگران فیلم یتیم خانه ایران

علیرام نورایی فرخ نعمتی جعفر دهقان داریوش اسدزاده عباس شوقی مهدی صبایی بهار محمدپور علی شادمان محسن حسینی اصغر حیدری ایمان صفا شهرام تیموریان مهری آل آقا والا شهیدی ملیکا شعبان مصطفی بهشتی مجید معافی حمید تاج دولتی بهارک صالح نیا برایان ترفه برت جان کورن درشن آناند هاشم رحیم اف

دیگر عوامل یتیم خانه ایران

تهیه کننده: محمدرضا تخت کشیان مدیر فیلمبرداری: اصغر رفیعی جم تدوین: حسین زندباف مشاوران کارگردان: اکبر منصور فلاح، حسن لفافیان برنامه ریز: حسن لفافیان منشی صحنه: محسن بهاری طراح صحنه و لباس و دکور: عباس بلوندی طراح گریم: داریوش صالحیان مدیر تولید: داوود معدنی موسیقی: سرگیی کروتسنگو صدابردار همزمان: بهمن حیدری جلوه های ویژه میدانی: محسن روزبهانی جلوه های ویژه بصری: حسن پیله ور صداگذاری، میکس و ترکیب صدا: بهمن حیدری، مهدی جمشیدیان عکاس: نادر فوقانی مدیر تبلیغات: علی طادی مدیر روابط عمومی: هادی فیروزمندی محصول: روایت فتح

مشخصلت فیلم یتیم خانه ایران

کارگردان و فیلمنامه: ابوالقاسم طالبی

ژانر :سیاسی، تاریخی

زبان : فارسی

معرفی فیلم دوران عاشقی