معرفی کتاب دروغ/اراده آزاد اثر سام هریس

درباره کتاب دروغ/اراده آزاد

موضوع دروغ گفتن شاید در نگاه اول مقداری کلیشه ای به نظر بیاید. تقریبا همه ما به یاد داریم که در کودکی بارها و بارها به ما گفته اند که دروغ گفتن کار بدی است و ما نباید هرگز دروغ بگوییم. موضوعی که آموزه های دینی ما هم به آن تاکید دارند. اما آیا واقعا ما دروغ نمی گوییم؟ تصویر اینکه ما حتی در طول یک هفته هم دروغ نگوییم کار سختی است چه برسد به اینکه به طور کلی دروغ نگوییم. در این میان اما، شاید بیشتر ما آدم ها شروع به دلیل تراشی بکنیم و به خود بگوییم که دروغ انواع مختلفی دارد. تصور کنیم شاید دروغ های مصلحتی آنچنان هم به کسی آسیب نرساند و یا حتی در مواردی دروغ گفتن گزینه خوبی برای فرار از یک مشکل یا یک بحران باشد.این موارد و موارد بسیار زیاد دیگری در مورد دروغ در کتاب دروغ اراده آزاد بررسی می شود و نویسنده در این کتاب دروغ گفتن و توجیهات ذهنی انسان ها را درباره گفتن دروغ های مصلحتی و خیلی از موارد دیگر بررسی می کند و حقیقتاً به چالش می کشد. سام هریس اشاره می کند که دروغ مهم نیست از چه نوعی باشد، بنا به گفته کتاب: دروغ در نهایت یک هزینه روانی دارد و بر روی روابط، اعتماد عمومی، عزت نفس و… تاثیر دارد.

خلاصه کتاب دروغ/اراده آزاد

«فرصت برای فریب دادن دیگران همیشه وجود دارد و همیشه هم وسوسه انگیز است. شمار اندکی از ما قاتل یا دزد هستیم، اما همه مان دروغ می گوییم. بیشتر رذایل شخصی و اجتماعی مستلزم دروغ گفتن است: خیانت های زناشویی، کلاهبرداری های مالی، فساد دولتی و حتی قتل و نسل کشی».هریس در رساله «دروغ» می گوید ما می توانیم با یک راهکار ساده از بسیاری از مسائل و مشکلات پیچیده در زندگی مان و در جامعه اجتناب کنیم: در شرایطی که همه دروغ می گویند ما راستش را بگوییم.سام هریس در این جستار عمیق نشان می دهد که شهامت صادق بودن و گفتن حقیقت چه مزایایی دارد.اما در جستار «اراده آزاد» می خوانیم:«باور به اراده آزاد زیربنای همه چیزهایی است که برای انسان ها ارزشمند است. بدون باور به اینکه فرد واقعاً منشا اصلی افکار و رفتارهایش است، تصور حقوق، سیاست، دین، سیاست های اجتماعی، روابط صمیمی و اخلاقیات و احساساتی همچون پشیمانی از رفتارهای نادرست یا خوشحالی از دستاوردهای شخصی بسیار سخت می شود. اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد آزادی اراده فقط یک توهم است».هریس در «اراده آزاد» این بحث را مطرح می کند که باور به توهم بودن اراده آزاد به معنای تضعیف پایه های اخلاقیات یا از بین رفتن اهمیت آزادی های سیاسی یا اجتماعی ما نیست، بلکه می تواند و باید شیوه تفکر ما را درباره برخی از مهمترین مسائل زندگی مان تغییر دهد.

درباره نویسنده کتاب دروغ/اراده آزاد

ساموئل بنجامین هریس (به انگلیسی: Samuel (Sam) Benjamin Harris) (زاده ۹ آوریل ۱۹۶۷) نویسندهٔ آمریکایی، فیلسوف عصب پژوه، وبلاگ ​نویس و میزبان پادکست است. او یک منتقد دینی و مبلغ حق آزادی در انتقاد از آن است. در مقاله های او مباحثی همچون دین، اخلاق، عصب شناسی، اختیار، تروریسم و دفاع شخصی بررسی شده، و کتاب اول او، پایان ایمان (۲۰۰۴)، انتقادی است بر مذهب سازمان یافته. از او به عنوان یکی از چهار چهره برجسته خداناباوری نو یاد می شود که در کنار ریچارد داوکینز، دنیل دنت و کریستوفر هیچنز قرار می گیرد.

درباره مترجم کتاب دروغ/اراده آزاد

خشایار دیهیمی مترجم و ویراستار آثار فلسفی ست. او صدوبیست عنوان کتاب ترجمه کرده و ویراستاری بیش از نود کتاب را انجام داده است. از ترجمه های او می توان به مجموعه کتابهای نسل قلم، فلسفهٔ غرب، یادداشتهای یک دیوانه ودیالکتیک تنهایی اشاره کرد.خشایار دیهیمی سال ۱۳۳۴ در تبریز به دنیا آمد. خود وی می گوید از کودکی به کتاب علاقه داشته و حتی خواندن و نوشتن را قبل از مدرسه رفتن فرا گرفته است. وی دارای مدرک مهندسی شیمی است.او در سال ۱۳۵۸ با نشریه جنبش متعلق به علی اصغر حاج سیدجوادی همکاری کرد. دیهیمی در سال ۱۳۶۵ در انتشارات انقلاب اسلامی مشغول به کار شد و مسوول ویرایش کتاب «تاریخ تمدن» بود. پس از آن در انتشار نشریه نگاه نو با محمدتقی بانکی و علی میرزایی به عنوان دبیر شورای نویسندگان همکاری کرد. اگر چه به علت اختلاف با بانکی پس از ۵ شماره از دبیری شورای نویسندگان کنار رفت ولی با با نوشتن و ترجمه کردن به همکاری با نگاه نو ادامه داد.دیهیمی سابقهٔ تدریس در موسسه رخداد تازه و موسسه پرسش را نیز داراست. مجموعهٔ «تجربه و هنر زندگی» به سرپرستی این مترجم در نشر گمان در حال ترجمه است.

قسمتی از کتاب دروغ/اراده آزاد

صداقت هدیه ای است که ما می توانیم به دیگران بدهیم. صداقت در ضمن منبع قدرت و موتور محرکِ سادگی و آسودگی است. وقتی می دانیم که در هر شرایطی خواهیم کوشید حقیقت را بگوییم، نیازی نمی بینیم خودمان را آماده رویارویی با خیلی چیزها کنیم. ما در این حالت می توانیم «خودمان» باشیم. (کتاب دروغ اراده آزاد – صفحه ۲۶)

واقعا چه چیز غلطی در دروغ های «مصلحت آمیز» وجود دارد؟ نخست اینکه به هرحال اینها هم دروغ هستند. و وقتی این دروغ ها را می گوییم، همه آن مشکلاتی را به بار می آوریم که ناشی از روراست نبودن با دیگران در روابطمان است. صمیمیت، اصالت، صداقت، یک رویی، فهم متقابل – اینها و دیگر ذخایر اخلاقی از آن لحظه ای که عامدانه عقایدمان را نادرست عرضه می کنیم از میان می روند، چه دروغمان فاش شود چه نشود. (کتاب دروغ اراده آزاد – صفحه ۳۶)

ما آمادگی زیادی داریم که حرف هایی را به عنوان حقیقت به خاطر بسپاریم حتی چس از آنکه اعتبار آنها مخدوش شده و از بین رفته است. مثلا، اگر شایعه ای پخش شود که فلان سیاستمدار مشهور یک بار موقع سخنرانی انتخاباتی غش کرده است، و بعد معلوم شود این داستان جعلی بوده است، درصد چشمگیری از مردم همچنان آن را به عنوان واقعیت به یاد می سپارند – حتی اگر پیش از شنیدن این داستان جعلی، نخست کذب و بطلان آن به اطلاعشان رسیده باشد. در روانشناسی این را «تاثیر حقیقت موهوم» می نامند. آشنایی اعتبار می آورد. (کتاب دروغ اراده آزاد – صفحه ۶۵)

عروسک خیمه شب بازی تا وقتی که نخ های هدایت کننده اش را دوست دارد آزاد است. (کتاب دروغ اراده آزاد – صفحه ۹۲)

تصمیم ها، نیّات، تلاش ها، اهداف، قدرت اراده، و غیره، همگی حالت های علّی مغز هستند که منجر به رفتارهای به خصوصی می شوند، و رفتارها هم منجر به بروز نتایجی در جهان می شوند. (کتاب دروغ اراده آزاد – صفحه ۱۰۶)

لحظه ای درباره بستری که تصمیم بعدمان در آن جوانه می زند درنگ کنیم: ما پدر و مادرمان یا زمان و مکان تولدمان را انتخاب نکرده ایم. ما جنسیتمان یا بسیاری از تجربه های زندگی مان را انتخاب نکرده ایم. ما کنترلی بر ژن ها یا نحوه رشد مغزمان نداریم. و حالا مغز ما دست به انتخاب هایی می زند بر پایه ترجیحات و باورهایی که در طول زندگی مان بر آن بار شده است – چه با ژن هایمان، چه بنا بر پرورش یافتن جسمانی مان از لحظه ای که شکل گرفته ایم، و کنش و واکنش هایی که با دیگران، اتفاقات و اندیشه ها داشته ایم. در اینجا آزادی ما کجاست؟ (کتاب دروغ اراده آزاد – صفحه ۱۱۳)

افکار و نیات صرفا در ذهن ما پدیدار می شوند. مگر می تواند جز این باشد؟ حقیقت درباره ما عجیب وغریب تر از آنی است که ما فکر می کنیم: توهم آزادی اراده خودش یک توهم است. (کتاب دروغ اراده آزاد – صفحه ۱۳۷)

شناسنامه کتاب دروغ/اراده آزاد

• نویسنده: سام هریس
• ترجمه: خشایار دیهیمی
• انتشارات: گمان
• مجموعه تجربه و هنر زندگی
• تعداد صفحات: ۱۴۰
• نسخه صوتی:دارد
• نسخه الکترونیکی: دارد
  معرفی کتاب فلسفه ای برای زندگی اثر ویلیام اروین