معرفی کتاب جزیره اثر الیستر مک لاود

شنبه، 03 مهر 1400 زمان مطالعه 10 دقیقه

کتاب جزیره مجموعه داستانی از آلیستر مک‌لاود نویسنده کانادایی است که فقط شامل نُه داستان کوتاه از کتاب اصلی است. مابقی داستان‌های کتاب اصلی در کتابی دیگر تحت عنوان دمین بهار توسط همین مترجم و همین ناشر منتشر شده است.

درباره کتاب جزیره

پیش از هرچیز شاید بد نباشد اشاره کنیم که کتاب جزیره شامل گفت وگوی فصلنامه نقد و بررسی کتاب اسکاتلند با آلیستر مک لاود نیز می باشد که در آخر کتاب آمده است اما اگر قبل از مطالعه داستان های کتاب آن را بخوانید دید بهتری از ذهنیت نویسنده و نوشته های او به دست می دهد.نویسنده در داستان های کتاب جزیره به شدت سعی دارد از زندگی و روزگاران مردمان یک شهر کوچک بگوید، شهری که مانند جزیره ای اطرافش را پهنایی وسیع از آب فرا گرفته است، جزیره ای که زمستان هایی بسیار سخت و طاقت فرسا دارد. فهرست داستان های کتاب حاضر عبارت است از:

قایق
تاریکی بیکران
هدیه گران بهای خاکستری
بازگشت
در پاییز
هدیه گمشده نمکین خون
راهی به دماغه رنکین
رخت بربستن تابستان
هر چیزی فصلی دارد

اولین داستان کتاب به تاریخ یک هزار و نهصد و شصت و هشت است، وقتی که والدین درس خواندن و مطالعه را اتلاف وقت می دانستند و بُرد و پیشرفت را در انجام کارهای یدی. مثلا در این داستان مادر کتاب خواندن را یک جور «وقت تلف کنی تمام عیار» می داند. کارهای یدی اما دو چیز است، یا باید در سیاهی های معدن کلنگ بزنید و پیش بروی یا باید در طوفان ها و تلاطم دریای مواج ماهیگیری کنید. دو شغلی که طبیعت را از بین می برد، دو شغلی که اکوسیستم را بر هم می زند، حال این مشاغل راه حلی است برای ساکنین این شهر برای فرار از فقر و تهیدستی.چه بسیار پدران و فرزندانی که در تونل های معدن جان باختند و مدفون شدند، چه تعداد پدر و فرزندانی که دریا آن ها را به کام خود کشید و پس از مدتی لاشه ای متلاشی را به بازماندگان پس داد. حال نسلی نو در پی تغییر و گذر از این آب ها دارند، بروند و تحصیل کنند و مشاغلی دیگر را برای خود و آینده شان برگزینند.تعدادی از داستان ها از زبان همین فرزندان است، لحن و نثر داستان ها هم بسته به راوی اش که در همه داستان ها اول شخص است تغییر می کند. این فرزندان از عدم درک می گویند، از تفاوت دیدگاه، از تفاوت نگرش ها، از زندگی در خانواده هایی پرجمعیت که حداقل یکی دو نفرشان یا در معدن و یا در دریاها کشته شده اند، چرا؟ مگر کارِ دیگری نمی توان کرد؟ مگر دنیا بر پایه همین دو شغل در حال گذران است؟ چرا فرزند باید ادامه دهنده همان شغل پدر باشد؟در طرف مقابل چند داستان راویانش متفاوت است و آن پدر است، پدری که همه سختی ها را به جان می خرد، از صبح تا شب در تونل ها کلنگ می زند و دوده استنشاق می کند تا خانواده اش را نگهداری کند. سال ها دوری از زن و فرزند را متحمل می شود و خم به ابرو نمی آورد و در نهایت در کهنسالی از فرزندان انتظاراتی دارد، انتظاراتی به حق. دل کندن از آن شهر و جزیره برایشان سخت و غیرممکن است چون برای ساختنش جان ها داده اند و زخم ها خورده اند و سختی ها کشیده اند.بنابراین اگر بخواهیم یک نتیجه گیری کلی از داستان های کتاب داشته باشیم باید اشاره کنیم که اغلب داستان ها در فضای خانواده شکل گرفته اند و اختلاف میان نسل ها، افکار و عقاید متناقض میان اعضای خانواده که نمونه ای ساده و نماینده یک اجتماع هستند را نشان می دهد. فرزندانی که به اجبار والدین شغل و انجام کارهای یدی را مقدم بر تحصیل و آموزش می دانند، امیال و آرزوهایی که سرکوب می شوند و همچنین سنت ها و تعصب هایی که گرچه تغییر شکل می دهند اما ریشه کن نمی شوند.مرگ نیز در کتاب امری روتین است، آنقدر نویسنده مرگ های سهل انگارانه و به قول خودمانی مُفت را روایت می کند که از سهمناکیِ آن کاسته می شود، مردمانی که به ساده ترین شکل ممکن و شاید بر سر اجبار جان داده اند.خواندن جزیره باعث شد که تنها رمان این نویسنده را که خوشبختانه به فارسی هم ترجمه شده (تحت عنوان غم های کوچک) در اولویت خواندن قرار بدهم و البته سراغ ادامه داستان های کوتاه یعنی کتاب دومین بهار بروم.

خلاصه کتاب جزیره

داستان های جذاب و خواندنی این مجوعه ثابت می کنند که مک لاود، استادی برجسته در این زمینه است. مردی ثروتمند و شیفته ی کتاب، تنها پسرش را از مأموریت های دریایی رها می کند. مردی وقتی اسب خانوادگیشان را می فروشد، ناخواسته پسرش را به ارتکاب خشونت وامی دارد. دختری پرشور و احساس که در جزیره ای تقریبا متروکه بزرگ می شود، به زنی اغواکننده مبدل می گردد که تنها عشق واقعی اش، در یک حادثه صدمه می بیند. مردی جوان و در حال مرگ، به موسیقی نواختن مادربزرگش گوش می دهد و هر دویشان، آماده ی مواجهه با مسائل اجتناب ناپذیر می شوند. داستان های کتاب جزیره، اهمیت سنت ها، زیبایی مناظر و ضرورت خاطرات را به ما یادآور می شوند.

درباره نویسنده کتاب جزیره

آلیستر مک لاود، زاده ی 20 جولای 1936 و درگذشته ی 20 آپریل 2014، رمان نویس، نویسنده ی داستان کوتاه و استاد دانشگاه کانادایی بود. او دکترای خود را در رشته ی نویسندگی گرفت و حدود سه دهه در حوزه ی ادبیات انگلیس فعالیت داشت. او بیست داستان کوتاه و یک رمان را به رشته ی تحریر درآورده است.

آلیستر مک لاود

درباره مترجم کتاب جزیره

پژمان طهرانیان، مترجم، ویراستار و مقاله نویس متولد ۱۳۵۷ در تهران و عضو انجمن مترجمان ادبی کانادا (LTAC) و انجمن مترجمان ایالت آلبرتا در کانادا (ATIA) است. او پس از دریافت لیسانس علوم تغذیه از دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات در سال ۱۳۷۹و همزمان با گذراندن دوره ی یک ساله ی روزنامه نگاری در مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها (۱۳۸۰) و دوره ی دوساله ی نشر و ویرایش و ترجمه در مرکز نشر دانشگاهی (۸۳- ۱۳۸۱)، از اوایل دهه ی ۸۰ با نمونه خوانی و نسخه پردازی در انتشارات کتاب خورشید، کار آماده سازی و تولید کتاب را شروع کرد و سپس از سال ۱۳۸۵ در سمت ویراستار با انتشارات هرمس، نشر نو، نشر ماه ریز و نشر مشکی همکاری کرد. او همچنین به عنوان مقاله نویس و مترجم با نشریات مختلفی همکاری داشته و از سال ۱۳۹۲ نیز مترجم دفتر سازمان یونیسف در تهران است.

قسمتی از کتاب جزیره

حتی هنوز هم مواقعی هست که ساعت چهار صبح با این ترس شدید بیدار می شوم که خواب مانده ام، مواقعی که خیال می کنم پدرم در اتاق پایین پله های فرورفته در تاریکی منتظرم است یا مردهایی که به ساحل می روند به پنجره ام سنگ ریزه پرتاب می کنند و توی دست هایشان ها می کنند و بی صبرانه پاهایشان را گرومپ گرومپ روی زمین سفت یخ زده می کوبند. مواقعی هست که من، بیرون آمده ونیامده از تخت، کورمال کورمال دنبال جورابم و من من کنان دنبال کلمات می گردم و بعد متوجه می شوم که به طرز مسخره ای تنها هستم، که هیچ کس پای پله ها منتظرم نیست و هیچ قایقی بی تاب کنار اسکله در آب ها شناور نیست. (از داستان قایق)

از گوشه ی درِ توری، پدرم را دیدم که داشت به اتاق خودش می رفت؛ روی پاشنه ی یکی از پاهایش که توی چکمه ی لاستیکی بود چرخید و با آن چشمان آبی اش، که مثل بلور یخ زیر برف موهایش برق می زدند، مادرم را نگاه کرد. صورتش که معمولاً گلگون بود حالا درهم رفته و رنگ پریده شده بود و نشان از عمق خستگی مردی شصت وپنج ساله داشت که در روزی از روزهای ماه اوت یازده ساعت با آن چکمه های لاستیکی به پایش کار کرده بود و لحظه ای از ذهنم گذشت که اگر، در همان حال که با آن ماهی های خال خالیِ مسخره در دستم آنجا روی ایوان ایستاده بودم، پدرم مادرم را می کشت، من چه کار باید می کردم. (از داستان قایق)

و شاید بهتر باشد جایی داشته باشی که بروی حتی اگر از آن بیزار باشی؛ و همین حالت دوم است که حالا پدرم را بیشتر و بیشتر عصبی و مضطرب می کند، چون او همیشه از بدنش مثل ماشین کار کشیده و همیشه با آن تخت گاز رفته و حالا که بدنش، خسته و زخم خورده، بی مصرف مانده، فقط می تواند برای عمل جنسی به کارش بگیرد و یا برای پیاده روی های نفس گیر در کنار ساحل یا در دل تپه ها. (از داستان تاریکی بیکران)

آنها چیزی جز انبوهی ماهی قرمزِ یکسان نیستند که زندگی های یکسان و درک ناپذیرشان را درون زندان شیشه ایِ تُنگشان سپری می کنند و مردمِ توی خیابان هم من را تقریباً به همین ترتیب پشتِ شیشهٔ تُنگِ خودم می بینند و من هم دیگران را در ماشین های «پلاک خارجی» شان به همین ترتیب دیده ام؛ و این آن نوع قضاوتی است که خودِ من هم مرتکبش شده ام و با همهٔ اینها به نظر می رسد که نه این آدم ها و نه این مرد به هیچ وجه آدم های نامهربانی نیستند و درک نکردن لزوماً به معنای سنگدل بودن نیست. (از داستان تاریکی بیکران)

یکی از غروب های تابستان است و من ده ساله ام و با پدر و مادرم سوارِ قطاری که با سرعت تمام به سمت منتهاالیه شرقیِ نووا اسکوشا می رود. پدرم هیجان زده می گوید: «حالا دیگه هر لحظه ممکنه ببینیش، الِکس… از پنجره بیرون رو نگاه کن، هر لحظه ممکنه ببینیش.» پدرم در راهروی بین صندلی ها ایستاده، دست چپش را به جاچمدانیِ بالای سرش گرفته و روی من خم شده و روی مادرم که کنار پنجره نشسته است. دست راستم را در دست راستش نگه داشته و وقتی سر بالا می کنم، نگاهم اول به سفیدیِ جلوی پیراهنش می افتد که بالای سرم قوس برداشته و بعد به خطوط ظریفِ صورتش و آبیِ چشمانش موهای مجعدِ سرخگونش. (از داستان بازگشت)

بعضی وقت ها سخت است حرف زدن، چه با نوشیدنی چه بدونِ آن؛ سخت است توفیق پیدا کردن در کارِ حرف زدن. ساکت و آرام نشسته ایم و همچنان به صدای تلق تلوقی که باد راه انداخته گوش می دهیم؛ نمی دانیم از کجا شروع کنیم یا چطور شروع کنیم. لیوان ها دوباره پُر می شوند. (از داستان هدیه گمشده نمکین خون)

آه که چقدر دوست داشتم راهم را واضح تر می دیدم. منی که هیچ وقت رازِ مه را درنیافتم. شاید می خواهم آن را در شیشه ای حبس کنم، مثل پروانه های زیبای دوران کودکی که هر بار، هرچقدر هم که روی درپوش های زندانشان با میخ منفذ درست می کردیم، باز می مُردند و بخارهایی از زندگی و مرگشان به جا می گذاشتند. (از داستان هدیه گمشده نمکین خون)

آن بالا، روی تیرک های انبار علوفه آن بیرون، پدربزرگم با سیاه ترین جوهر ممکن اینها را نوشته است: «ما فرزندانِ ناامیدی های خویشیم، فرزندانِ جزیره اسکای و رام و جزیره های برا و تایری.» (از داستان داهی به دماغه رنکین)

با زن و بچه هایمان هم خداحافظی کرده ایم و من آنها را بوسیده ام و توی چشم هایشان نگاه کرده ام و بابت همهٔ چیزهایی که نگفته ام یا نکرده ام و بابت ناشی بودنم در برقراری ارتباط، هم آشکار و هم پنهان توی دلم، گریه کرده ام. نتوانسته ام که، به قول جوان ها، «حق مطلب را ادا کنم.» و شاید دیگر هیچ وقت هم نتوانم. (از داستان رخت بربستن تابستان)