نحوه پرورش و نگهداری گل نسترن

پرورش نسترن

نام انگلیسی : ROSA CANINA

خانواده : ROSACEAE – گل سرخیان

بومی : اروپا

گل نسترن از جمله گیاهان زیبا و زینتی است، خواص دارویی و درمانی نیز دارد. این گیاه از طریق بذر و قلمه تکثیر می شود. از خانواده گل سرخیان است. بومی مناطقی از اروپا شمال غرب آفریقا و غرب آسیا و به صورت درختچه رشد می کند. از گیاهان چندساله و خزان شونده است. ساقه ای باریک و درعین حال تیزی دارد. این گل در جهان با نام DOG ROSE شناخته می شود. برگ های این گیاه به شکل پر می باشند که ۵ تا ۷ برگچه دارند. برگ ها به صورت بیضی شکل می باشند. گل های زیبایی به رنگ صورتی، زرد، سفید دارد که به هنگام شکفتن منظره زیبایی را نمایان می کند. میوه ای بیضی شکلی دارد که معمولاً به رنگ نارنجی و قرمز است. میوه این گیاه را سای نورودون می نامند. در دیواره داخلی میوه الیاف ابریشمی و باریکی وجود دارد که در آن فندقه قرار دارد. میوه آن دارای مقدار بسیار زیاد ویتامین ث است. در طب سنتی ایران به کار می رود. از مهم ترین خواص دارویی آن می توان آرامش بخشی و التیام بیماری های قلبی را نام برد. مقوی معده، پایین آورنده فشار خون، کم کننده قند خون است و درد و ورم کلیه و اسهال را درمان می کند. آن را به صورت دم کرده (چای میوه نسترن) مصرف می کنند.

برای نگهداری و پرورش نسترن رونده، حتما نیاز به قیم و تکیه گاه است تا گل فضای کافی برای رشد و دریافت نور خورشید را داشته باشد. ساقه های باریک و تیز این گیاه به بالارفتن این گل از قیم کمک می کنند و به همین دلیل اغلب از این گل برای تزئین دیوار باغ ها، طراحی فضای سبز، پوشش روی درب ها و تزئین درب ورودی تالار و ویلا ها استفاده می شود. نسترن رونده مقاوم به شرایط نامساعد آب و هوایی و مقاوم به سرمای زمستانه است. گل نسترن در اکثر نقاط ایران به صورت خودرو می روید.

بهترین زمان برای کاشت و قلمه زدن نسترن اواخر فصل بهار تا اوایل فصل تابستان به عنوان قلمه سبز یا نرم و در اواخر فصل گلدهی با سرد شدن هوا و ریزش برگ ها (اواخر پاییز) به صورت قلمه سخت یا چوبی است و بهترین زمان کاشت بذر نسترن اواسط شهریور است. نسترن در فصل بهار به گل می رود و گل ها تا اواسط پاییز روی گل قرار دارند.

بنا بر افسانه های قديمي، روزگاري در کشور انگلستان، گل های نسترن وحشي سفيد، آن قدر متداول شده بودند كه انگلسـتان بـه كشـور آلبيون معروف شده بود. اين كلمه از واژه لاتـين «آلبـا» بـه معنـي سفيد گرفته شده است.

خواص درمانی گیاه دارویی گل نسترن :

سینورودون یا قسمت کوزه ای شکل زیر کاسبرگ گل نسترن از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است.

خوردن گرد سینورودون از خونریزی و بخصوص از خونریزی سینه جلوگیری می کشد و قابض است.

شیاف آن مقوی رحم بوده و رطوبتهای رحم را خشک می کند.

جوشانده میوه نسترن یا گل سرخ بری خصوصاً قسمت تازه گوشت دار خارجی آن چون دارای مقدار زیادی ویتامین C است اگر جوشاندن کمتر از ۸-۷ دقیقه به طول بینجامد برای رفع عوارض کمی ویتامین C در بدن نافع است.

قسمت گوشت دار میوه گل نسترن قابض است و مدّر و در بیماری های ناشی از ورم کلیه ها و برای تسکین دردهای ناشی از وجود سنگ کلیه اثر مفید دارد و به صورت مربا مصرف می شود.

از الیاف داخل سینورودون که دانه ها را در بر گرفته اند به عنوان ضد انگل بخصوص ضد انگل آسکارید در بچه ها استفاده می شود.

انواع گل نسترن :

نسترن رونده

نسترن زرد

نسترن فرانسوی

نسترن کوهی یا نسترن وحشی

نسترن زرد

نسترن دیگری به نام نسترن زرد یا رزا موشاتا است که در مناطق کوهستانی کشورمان به ویژه کردستان می روید. این گونه نسترن قادر به تحمل شرایط سخت اقلیمی است و گیاهی است که بافت نامناسب و خاکی با PH بالا را به خوبی تحمل می کند.

گل نسترن رونده فرانسوی

این گل، بیشتر به رنگ قرمز تا صورتی پررنگ است و عطر خوبی دارد و به همین دلیل طرفداران زیادی در سراسر جهان دارد. نسترن فرانسوی به صورت درختچه ای خزاندار و گسترده با ساقه هایی خاردار با خار هایی تیز دیده می شود. کشت این گونه در مناطق بادخیز توصیه نمی شود، زیرا وزش باد های سنگین علاوه بر شکستن شاخه های ظریف و بهم ریختن شکل گلبرگ ها، سبب افزایش تبخیر و تعرق و پژمردگی گیاه می شود.البته توجه داشته باشید که انواع گل نسترن و گل ساناز همگی از جنس و خانواده رز ها هستند و تفاوتی با یکدیگر ندارند و این تفاوت نام ها در کشور ما روی این گل ها گذاشته شده است.

نسترن کوهی یا نسترن وحشی

نسترن کوهی که علاوه بر زیبایی به دلیل خواص فوق العاده اش در درمان بیماری ها شهرت دارد، گیاهی درختچه ای و چند ساله است و بطور خودرو در مناطق خشک روی صخره ها و حتی در بوته زار ها می روید. ارتفاع نسترن کوهی متفاوت و بسته به شرایط اقلیمی محل رویش از ۰/۵ تا ۳ متر است. گل های این گیاه معطر و به قطر ۲-۸ سانتی متر بوده و به دنبال یکدیگر بر روی ساقه ظاهر می شوند. برگ ها مرکب شانه ای و دندانه دار هستند و هر برگچه صاف و کبود رنگ بوده، گاهی روی رگبرگ کمی کرک وجود دارد. در کشور ما این گل در بیشتر مناطق مانند قزوین، ارتفاعات البرز، جنوب کشور، سهند، نیشابور کوه دنا، کرج، لرستان، اراک، همدان، گرگان، مازندران، گیلان، آذربایجان، کرمانشاه، زنجان، اصفهان، بختیاری، فارس، کرمان، کردستان به طور خودرو می روید.

نحوه پرورش و نگهداری گیاه زغال اخته

پرورش و نگهداری گل نسترن در خانه :

گل نسترن در دسته گل های حساس قرار نمی گیرد و اگر کمی نور دریافت کند می توان آن را در خانه و آپارتمان هم پرورش داد و یا حتی آن را در بالکن گذاشت.

خاک مناسب گل نسترن :

نسترن ها به نوع خاک چندان حساس نیستند و در بیشتر انواع خاک رشد می کنند. با این وجود بهترین خاک برای کاشت و پرورش گل نسترن در گلدان، خاک رسی سیلتی با زهکش مناسب و مواد غذایی کافی است. خاک های آهکی و خاک شنی تنها انواعی از خاک هستند که نسترن به هیچ عنوان در آن ها قادر به رشد نیست.

نور مناسب گل نسترن :

گل نسترن همچون گل رز دوستدار نور است و بیشترین رشد آن را می توان در مناطق آفتابی و یا جنگل های نیمه سایه یافت. اگر می خواهید گل نسترن را در خانه نگه دارید بهترین جایی که باید آن را بگذارید پنجره های آفتابگیر جنوبی ساختمان می باشد. گل نسترن میانه خوبی با سایه ندارد بنابراین برای پرورش گل نسترن بهتر است به سراغ مکان های پر از نور بروید.

آبیاری گل نسترن :

گل نسترن را می توان جز گیاهانی دانست که نیازی متوسط به آب دارند. بهترین شرایط و زمان برای آبیاری گل نسترن زمانی است که خاک پای گل نسترن خشک شده است. میان دو آبیاری اجازه دهید خاک خشک شود. بهترین ساعت برای آب دهی گل نسترن صبح زود است. نکته مهم این است که زهکشی گیاه باید به خوبی انجام شده باشد.

دمای مناسب گل نسترن :

نسترن ها که در حقیقت همان رز های وحشی هستند، شرایط سخت و نامساعد محیط را به خوبی تحمل می کنند. گل نسترن قادر به تحمل آب و هوای سرد با درجه حرارت تا ۱۰- درجه سانتی گراد است و همچنین می تواند باد های قوی را تحمل کند. با این وجود مناسب ترین دما برای پرورش گل نسترن در منزل دمای بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتیگراد است.

کوددهی گل نسترن :

برای ثابت نگه داشتن سطح رطوبتی خاک و برای حاصل خیزی بیشتر خاک نیاز به استفاده ی مواد آلی (کمبود مواد لازم در خاک) مورد نیاز خاک است که در داخل و سطح خاک استفاده می شود. کود دهی به موقع گیاه و کنترل میزان مواد آلی در خاک برای گیاه بسیار حائز اهمیت است. نوع های مختلفی از کودها موجود است که بنا به نوع و سن گیاه و با توجه به این که در کدام از فصل سال هستیم باید مشخص شود.

هرس گل نسترن :

معمولاً نسترن برخلاف رز به هرس چندانى احتیاج ندارد. در فصول گرم فقط پاجوش ها را حذف مى کنیم اما هرس اصلى در اواخر زمستان قبل از بیدار شدن گیاه از خواب زمستانه صورت مى گیرد. در این فصل با کوتاه کردن ساقه هاى نسترن مى توانیم آن را به شکل دلخواه در آورده و شاخه هاى اصلى اش را روى پرچین هدایت کنیم. در صورتى که شاخه هاى اصلى دچار آفت زدگى یا پوسیدگى شده باشد با نگهدارى پاجوش ها و حذف شاخه هاى قدیمى مى توانیم به جوان نمودن نهال اقدام کنیم.

کاشت تکثیر گل نسترن :

اصولا در باغبانی از گل نسترن به عنوان پایه برای پیوند با گونه های دیگر رز استفاده می شود و از این طریق به راحتی می توان انواع گل رز را پرورش داد. گیاه نسترن از طریق کاشت بذر ، خوابانیدن و قلمه زدن تکثیر می شود.

تکثیر و کاشت گل نسترن از طریق بذر

یکی از روش های تکثیر گل نسترن ، کاشت از طریق بذر است. بذر نسترن حدود دو سال بعد از کاشت جوانه می زند و برای سبز شدن نیاز به گذراندن یک دوره گرما پس از یک دوره سرما دارد. خراش دهی بذر به افزایش سرعت جوانه زنی بذر کمک می کند. همچنین قرار دادن بذر ها به مدت ۲ تا ۳ هفته در مخلوط پیت با دمای ۲۷ تا ۳۲ درجه سانتیگراد و سپس قرار دادن بذر به مدت ۴ ماه در دمای ۳ درجه سانتیگراد نیز به جوانه زدن سریع تر بذر نسترن کمک می کند. برای کاشت بذر در اواخر فصل زمستان بذر های این گیاه را به مدت ۲۴ ساعت در آب ولرم خیس کنید ، سپس بذر ها را در سینی نشا یا گلدان ، در بستری حاوی ماسه و به عمق ۱ تا ۳ سانتیمتر بکارید و آبیاری کنید ، طوری که سطح خاک مرطوب شود ، هر روز گیاه را با آبپاش آبیاری کنید تا رطوبت خاک حفظ شود ، بعد از گذشت مدتی گیاه جوانه می زند و شروع به رشد می کند. زمانی که گیاه به حد معینی از رشد رسید آن را به گلدان اصلی منتقل کنید.

تکثیر و کاشت گل نسترن از طریق قلمه

ساده ترین روش تکثیر گل نسترن ، قلمه زدن گیاه است. قلمه نسترن را بهتر است از ساقه های یک ساله که گل داده اند ، تهیه کنید و اغلب از ساقه های چوبی در فصل پاییز و از ساقه های علفی و نرم در فصل بهار برای گرفتن قلمه استفاده می شود. طول قلمه بین ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر و ضخامت آن به اندازه یک مداد (حدود یک سانتیمتر) مناسب است. دقت کنید اگر برش خیلی نزدیک به گره بالایی ساقه صورت گیرد ، ممکن است برای جوانه زنی مضر باشد و اگر قلمه ها بیش از معمول بلند باشند ، ممکن است قسمتی از ساقه از بین برود. پس از انتخاب شاخه مورد نظر ، آن قسمت از شاخه که دارای برگ های هفت برگچه ای هستند (قسمت زیرین شاخه) را حذف و قسمت وسط شاخه که دارای برگ های پنج برگچه ای هستند را برای قلمه زنی انتخاب کنید. ساقه را به صورت اوریب برش بزنید و یا اینکه حتما زخمی بر روی گیاه ایجاد کنید تا زمینه لازم برای ریشه زایی فراهم شود. یک برگ پنج برگچه ای با جوانه سالم و متورم را به عنوان قسمت اصلی قلمه انتخاب و در صورت نیاز یک یا حداکثر سه برگچه آنرا به منظور کاهش عمل تعریق با قیچی ببرید. قلمه را درون یک کیسه قرار داده و کمی آب داخل آن بریزید و تکان دهید تا گیاه در مدتی که از خاک دور است ، آسیب ندیده و خشک نشود. قلمه ها را تا عمق ۵ سانتیمتر داخل بستر کاشت مناسب (ماسه) بکارید. قلمه ها را به محیطی گرم و مرطوب انتقال دهید. برای ایجاد شرایط گلخانه ای می توانید روی گلدان را با پلاستیک شفاف بپوشانید و تا زمان ریشه دار شدن همواره بستر کاشت را مرطوب و نه خیس نگه دارید.

قلمه نسترن به ۷ تا ۸ هفته زمان نیاز دارد تا ریشه زایی زا تکمیل کند. بعد از آن (در حدود ۳ تا ۴ ماه بعد) می توانید گل را به گلدان اصلی انتقال دهید. در زمان انتقال مراقب باشید تا ریشه های گیاه آسیب نبیند.

تکثیر و کاشت گل نسترن از طریق خوابانیدن

بهترین زمان برای تکثیر به این روش اواخر زمستان و اوایل فصل بهار است ، برای شروع شاخه سالم و آبداری را از گل نسترنی که گل دهی خوبی انجام داده انتخاب کنید و آن را درون گلدان کوچک بخوابانید. در این روش نوک شاخه بیرون از خاک قرار می گیرد. اگر قسمتی از شاخه که در زیر زمین قرار دارد زخمی شود ، ریشه دهی آسانتر خواهد بود. قسمتی از شاخه که بیرون از خاک است تولید شاخه و قسمتی از شاخه که در زیر زمین است ، تولید ریشه خواهد کرد. اجازه دهید تا ریشه دار شود و بتواند به عنوان گیاه مستقل به زندگی ادمه دهد سپس رابطه آن را با گیاه مادر قطع کنید.

آفت ها و بیماری گل نسترن :

گیاهان همواره مورد هجوم آفات و بیماری ها بوده اند. که بیشتر آفات در فصل بهار و بیماری ها در تابستان شیوع پیدا می کنند. یکی از بیماری های گل نسترن سفیدک است که باعث خشک شدن برگهای گیاه شده و از رشد جوانه ها جلوگیری می کند. از آفت های گل نسترن می توان به شته و کنه تار عنکبوتی اشاره کرد، که با بکار گیری حشره کش ها و جمع آوری برگ ها شاخه های خشک شده میتوان آن را کنترل کرد.

نحوه پرورش و نگهداری قلب ارغوانی