به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از مهر، علی ربیعی سخنگوی دولت در یادداشتی تحت عنوان «مناقشه یا مفاهمه: مسأله این است» سه موضوع چالش برانگیز سیاسی در هفته گذشته مانند شایعه سازی درباره برنامه جامع راهبردی ۲۵ ساله با چین، بدانگاری برجام و طرح سؤال از رئیس جمهور را مورد توجه قرار داده است.
متن یادداشت سخنگوی دولت به شرح زیر است:
در تاریخ سیاسی - اقتصادی ایران این سیاست بوده که حوزه اقتصاد را متأثر کرده است؛ بخصوص از زمان شکل گیری دولت مدرن به واسطه نفت در ایران تحولات سیاست خارجی حتی در برخی موارد بیشتر از سیاست داخلی بر ایران اثرگذار بوده است. در بیش از ۳ دهه اخیر در کشورهای جهان با افزایش وابستگی متقابل که بخشی از پدیده اجتناب ناپذیر این دوره است ارتباط سیاست داخلی با سیاست خارجی و همین طور اقتصاد با سیاست داخلی و خارجی آنچنان عمیق شده و از همدیگر متأثر شده اند که از یکدیگر تفکیک ناپذیرند. اتفاقاً با مطالعه کشورهای تازه صنعتی شده و چین به خوبی می توانیم ارتباط بین نقش و جایگاه منطقه ای و جهانی کشورها و زمینه رشد و توسعه آنها در اقتصاد جهانی را به خوبی دریابیم - البته این وابستگی متقابل در جای خود حاوی آثار منفی هم بوده که معمولاً کاستن از آثار آن از چالش های این کشورهاست.
در اغلب این کشورها به مرور حوزه اقتصاد و رشد طبقه متوسط ناشی از صنعتی شدن (ن. ک به معمای دولت مدنی در کشورهای جهان سوم، علی ربیعی، نشر مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، ۱۳۸۸) بر ساخت قدرت در داخل و حوزه سیاست خارجی تأثیر گذاشته است. قصد بحث پیرامون امکان یابی رشد و توسعه و برون رفت از چالش های آن را در این یادداشت ندارم اما با مطالعه پی درپی سه گزارش افکارسنجی مردم و مهم ترین چالش های سیاسی هفته این نظریه در ذهنم شکل گرفت که دغدغه هر دو گروه نخبگان ساخت قدرت و مردم دارای رابطه علی نسبت به هم هستند. به تصور من هیچ دوره تاریخی مثل امروز اقتصاد و وضعیت مردم متأثر از واگرایی و همگرایی داخل ساخت قدرت و چالش ها، تنگناها و فشارهای بین المللی نبوده است. حتی اگر رابطه نفت با بودجه را هم نادیده انگاریم، تأمین ارز از صادرات و برای واردات با حضور در بازارهای جهانی میسر می شود. حال بر بستر این ایده می توانم به موضوعات سیاسی هفته گذشته بپردازم:
۱- شایعه سازی درباره برنامه جامع راهبردی ۲۵ ساله با چین: باید ظرفیت های ژئوپلتیک منحصر به فرد ایران را در نظر گرفت که در چند دهه اخیر به علل مختلف از جمله جنگ و تحریم و فقدان برنامه از آن استفاده نشده است. در چند سال اخیر که ما ناگزیر درگیر مناقشات گوناگون اعم از داخلی و خارجی بوده ایم به مرور نقشه های راه ژئوپلتیک جدیدی پیرامون ما شکل گرفته است و در چند سال آینده چشم ما باز خواهد شد و جهانی پیرامون خود خواهیم دید که ما هیچ مزیتی در آن نخواهیم داشت. بنابراین جانمایی صحیح کشور در بین زنجیره های تولید جهانی و شکل گیری منظومه های جدید در دنیا بسیار ضروری و نگاهی استراتژیک به امروز و آینده ایران است. بدون شک بعد از جهان دوقطبی پیش بینی می شد با چند منظومه از جمله اتحادیه اروپا، شرق آسیا، شبه قاره، روسیه و اوراسیا روبه رو شویم، تلاش برای منظومه شدن جهان اسلام با توجه به وابستگی های سیاسی به رؤیایی بیش شبیه نشد. گرچه حضور ترامپ از ارزش های منظومه های اروپایی و سایرین کاسته است ولی این امر کوتاه مدت خواهد بود. نگاه استراتژیک و آینده نگر به ایران ایجاب می کند ما با هر یک از منظومه ها بتوانیم در تعاملات راهبردی قرار بگیریم. نتیجه فقدان چنین نگاهی در دهه های گذشته تخلیه تدریجی ظرفیت های تجاری ما حتی در حوزه همسایگی بوده است. نگاه کنید به برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، برخی همسایگان ما در شمال و شمال غرب کشور در حال به خدمت گرفتن ظرفیت هایی هستند که ایران از آن ها غافل شده است و آن ها در حال تبدیل شدن به کانون های منطقه ای مراودات تجاری و شبکه های راهبردی تجارت در جهان هستند. نگاه کنید به جاده ها و مسیرهایی که در دنیا از شرق به غرب در حال شکل گیری است. تلاش های ضد ایرانی امریکا و منافع خاص اقتصادی کشورها همبسته ای ایجاد کرده است که به مرور با جا ماندن ما در مسیرهای اصلی بین المللی در تبادل انرژی، کالا، دانش مزیت های ما رو به کاهش خواهد نهاد. امروز متأسفانه برنامه جامع ۲۵ ساله با چین دستخوش تحلیل های بدبینانه، سطحی، نادرست و بعضاً مغرضانه شده است. مغرضانه را برای آنان به کار بردم که در رسانه های فارسی زبان وابسته به دلارهای نفتی و گروه هایی غیر خیرخواه برای ایران مدام در حال دروغ پردازی در این زمینه هستند. یک روز از واگذاری چابهار، یک روز قشم و کیش، یک روز فروختن آینده نفت و گاز و یک روز حضور ۵ هزار نیروی امنیتی در ایران سخن به میان آمد. بی آنکه حقیقت و محتوای این برنامه را ببینند و درباره اش بدانند که اساساً این راهبرد فاقد اعداد کمی است. این برنامه در صورت عقد تفاهم های اولیه جهت نهایی شدن در معرض افکار عمومی و مبادی عمومی تصمیم گیری قرار خواهد گرفت. این به نفع آینده ایران است که با درک ژئوپلتیک اقتصاد جهان مزیت خود را در تفاهم های راهبردی بلندمدت با منظومه ها و کشورهای مختلف جست وجو کنیم.
۲- بدانگاری برجام: پرسشگری مجلس یک حق مسلم و پذیرفته شده در چارچوب قانون اساسی است. پرسشی که در یادداشت «سخنی با کمیسیون ها» مطرح کردم این بود: «مصداق روشن شعارهایی نظیر انقلابی گری، مدیریت جهادی و پرانگیزگی در سیاست های پولی و بانکی چیست و دوستان کدام طرح مکتوب و مشخص برای اعمال این سیاست ها را پیشنهاد می کنند؟» اکنون نیز این پرسش مطرح است که کدام طرح مکتوب و مشخص برای سیاست خارجی پیشنهاد می شود؟ ارائه طرح مکتوب برای برون رفت از وضعیت سخت و گاه طاقت سوزی که در آن به سر می بریم یک ضرورت مبرم است. آن واکنش احساسی و هیجانی که برخی در جریان سخنرانی ظریف به نمایش جهانی گذاشتند متأسفانه فاقد عنصر برنامه ای بود. اگر برخی از دوستان حقیقتاً به آن چیزی که علیه برجام می گویند اعتقاد دارند چه طرح جایگزینی دارند و چرا آن را مکتوب نمی کنند که به شکل یک سیاست و راهبرد مدون در معرض ارزیابی قرار گیرد؟ بهتر است چنین طرحی ارائه و به منظر افکار عمومی رسانده شود و تکلیف برجام و آژانس و…- همانند اف ای تی اف که روشن شد - مشخص شود.
اتفاقاً ارائه چنین طرحی و در معرض افکار عمومی قرار دادن آن بسیار بهتر از اتهاماتی از قبیل «دروغگو» یا هم کنارسازی برجام با معاهدات ننگین معاصر است که گاه متأسفانه اشکال پیشرفته تر آن برچسب ها در ادبیات وزارت خارجه ای امریکا و اتاق فکرهای وابسته مطرح می شود. هدف و برنامه ترامپ از خروج از برجام با تصور خروج فوری متقابل ایران بود. تصمیم هوشمندانه ما در باقی ماندن در برجام نوعی مقابله با برنامه ترامپ برای امنیتی سازی ایران بود. در اینجا قصد ندارم در مقابل آنان که به بی خاصیتی برجام اشاره می کنند به خاصیت های برجام بپردازم و علل وضعیت امروز ما را فارغ از نیات شوم ترامپ برشمارم. برجام توافقی مبتنی بر خواست عمومی جامعه ایران و مورد تفاهم همه ارکان حاکمیت بود که قطعاً برای دیروز، امروز و فردای ما فواید بسیاری داشته و خواهد داشت. یادمان نرفته که قطعنامه ۱۹۲۹ در سال ۹۰ بدترین قطعنامه علیه ایران بود؛ از زمان تشکیل سازمان ملل متحد چنین قطعنامه ای علیه ایران صادر نشده بود. امروز هم من معتقدم بزرگترین تلاش بدخواهان این است که ما را وارد دام شورای امنیت سازمان ملل کنند. گرچه ما از سال ۹۴ تا امروز به سلامت عبور کرده ایم.
۳- طرح سؤال از رئیس جمهور: اتفاقاً هر یک از محورهای سوالاتی که نمایندگان از رئیس جمهور مطرح کرده اند موضوعاتی با عناوین مجزا است و ظاهراً بدون همبستگی مطرح شده اند اما به اعتقاد من دارای یک همبستگی ذاتی و نیز اثر علی بر یکدیگر هستند. بخشی از این سؤالات در مورد برجام و بخشی دیگر درباره مسائل اقتصادی از قبیل نرخ ارز است که اتفاقاً امروزه بیش از هر دوره ای با سیاست خارجی و برجام ارتباط مستقیم دارد. نمی توان علت یکی را پرسید و رابطه علی آن را به نحو دیگری مورد پرسش قرار داد. همانگونه که در ابتدای یادداشت درباره همبسته سیاست داخلی و خارجی و اقتصاد اشاره شد این سؤالات نیز به نحوی مبین این همبستگی است. حل این مشکلات و عبور از بحران های عظیم خارجی اقتصادی و اجتماعی و نگرانی های مردم راه دیگری می طلبد و جز با تعامل همه قوا محقق نخواهد شد. به نظر من حق نظارت مجلس شرایط و الزاماتی دارد که از نظر حقوقی جای تبیین و تشریح دارد که قصد ورود به آن را ندارم. دولت ۶۸ لایحه معوق در مجلس دارد که خواستار رسیدگی به آنها هستیم. بخش قابل توجهی از ابهامات و سؤالات نمایندگان در این لوایح قابل پیگیری هستند.
سؤال از رئیس جمهور به یکباره در ابتدای کار مجلس بر پیچیدگی شرایط خواهد افزود و به حل مسائل کمکی نخواهد کرد. قاعدتاً تذکر و استیضاح باید ابزاری برای حل مسائل مردم و پیشرفت جامعه باشد و باید مرتب این پرسش را داشته باشیم که آیا این اقدام مسأله ای را از جامعه حل خواهد کرد؟ سوالات مطرح شده از وظایف دستگاه هاست و مسیر درست این بود که ابتدا این سؤالات در گفت وگویی اقناعی با وزرا مطرح می شد.
عبور از شرایط امروز کشور نیاز به تعامل و تفاهم همه قوا دارد و بنای دولت همکاری های مشترک با دیگر قواست. باید شیوه های گفت وگو با یکدیگر را راهگشا کنیم چون در غیر این صورت به جای مباحثه امیدبخش ما را به منازعه نگران کننده نزدیک می کند. به سهم خود پیشنهاد می کنم ما می توانیم چند موضوع مهم از قبیل محورهای سؤالات فوق، برجام، رشد، توسعه و عقب ماندگی، اندازه اقتصاد ایران، عدالت، شفافیت و… را در دستور کار مشترک قرار دهیم و برای هر کدام طرح ها و راهکارهای خود را مطرح کنیم و کمیسیون های مشترک تشکیل دهیم و در معرض افکار عمومی بگذاریم. در این صورت راهکارهای مورد اجماع شکفته شده و مردم نیز امیدوار خواهند شد.
اگر بنا بر حل مسائل و امیدواری مردم هست راهکاری جز این نیست وگرنه با آدرس غلط، هدر رفتن وقت های طلایی پیش روی ما قرار می گیرد. سال ۹۹ سال ورود به قرن جدید، سال تحولات مهم در عرصه بین الملل، سالی همراه با شکنندگی های اقتصادی ناشی از تحریم و کرونا و سالی مهم برای ایران عزیز ماست.
افزایش نرخ سود بانکی تا سقف ۲۰ درصد
