به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ساعد نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، نعمت احمدی یکی از چهره هایی است که اسفندماه گذشته خبر اخراجش از دانشگاه آزاد رسانه ای شد. اخراجی که این حقوقدان معتقد است بیشتر از اینکه ناشی از رویکردهای علمی و تخصصی باشد برآمده از واکنش هایی است که نسبت به مسائل عمومی و سیاسی جامعه داشته است. احمدی در واکنش به اخراج محسن برهانی از هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران می گوید: «متاسفانه دانشگاه ها به طرق مختلف، بهانه هایی می تراشند تا به اخراج اساتید شکل و شمایل حقوقی دهند ... در اغلب موارد، برای این برخوردهای سیاسی در دانشگاه ها کمیته ای تشکیل می دهند و صلاحیت علمی افراد را زیر سوال می برند. این روند در خصوص آقای محسن برهانی هم به همین شکل طی شده است.
عصر روز پنجشنبه ۲۲دی ماه ۱۴۰۱ بود که خبرگزاری فارس از اخراج محسن برهانی استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی از عضویت در هیات علمی دانشگاه تهران خبر داد. خبری که به سرعت در رسانه ها و شبکه های اجتماعی بازتاب پیدا کرد و بازار ارزیابی های تحلیلی در خصوص آن حسابی گرم شد. دامنه بازخورد این خبر با توجه به دیدگاه هایی که محسن برهانی اخیرا در خصوص وجود برخی نارسایی ها در روند حقوقی پرونده های رخدادهای اخیر ارایه کرده بود، شائبه های فراوانی را در خصوص ریشه های سیاسی این برخورد، ایجاد کرد.
مطابق معمول در چنین شرایطی، برخی سایت ها و خبرگزاری های اصولگرا، تلاش کردند، ریشه های این اخراج را بی ارتباط با مواضع محسن برهانی در خصوص حوادث اخیر ارزیابی کنند و پای پرونده های دیگری را به میان بکشند. خبرگزاری فارس از یک طرف تلاش کرد موضوع این اخراج را مرتبط با «ردصلاحیت او از سوی کارگروه بررسی صلاحیت عمومی دانشگاه تهران» قلمداد کند و از سوی دیگر با انتشار اخباری متناقض اعلام کرد، ریشه عدم همکاری دانشکده حقوق دانشگاه تهران با برهانی به مواضعی بازمی گردد که برهانی در سال ۹۵ در خصوص ازدواج سفید داشته است! اظهاراتی که برهانی در ۳۰فروردین ۹۵ در تالار شیخ انصاری دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران پیرامون این ابهام که آیا ازدواج سفید، جزو حریم خصوصی است یا نه؟داشته است.
برهانی اما در واکنش به این ادعای خبرگزاری فارس مبنی بر دفاع وی از ازدواج سفید در توییتی نوشت: « در فروردین ۹۵ در جلسه ای با موضوع ازدواج سفید شرکت و سخنرانی کردم. در سال ۹۸ دانشگاه تهران و وزارت علوم، صلاحیت عمومی را تایید و به رسمی-آزمایشی تبدیل وضع یافتم. موضوع را در دادگاه ویژه روحانیت مطرح کردند و حکم داده شد که آن سخنرانی نه جرم است و نه تخلف. ازدواج سفید بهانه است.»
در کشاکش انتشار این اخبار ضد و نقیض اما خبرگزاری فارس در خبری که ۲۱ دی ماه آن را منتشر کرد، نوشت: «هیات اجرایی جذب هیات علمی دانشگاه تهران در تاریخ ۹ مهر ۱۴۰۱، یعنی حدود ۲ ماه پیش از اجرای حکم اعدام شکاری، صلاحیت محسن برهانی برای عضویت در هیات علمی دانشگاه تهران را تایید نکرده و با ادامه حضور او در این جایگاه مخالفت شده بود.» این ادعا در حالی مطرح شده است که بسیاری از خبرگزاری های اصولگرا در جریان مناظره ای که ۲۲آذرماه میان برهانی و جلیل محبی در دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شده بود، برهانی را با عنوان «عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران» معرفی کرده بودند. بنابراین چنانچه حکم عدم فعالیت محسن برهانی آن گونه که خبرگزاری فارس خبر می دهد از میانه های مهرماه صادر شده بود، دلیلی وجود نداشت که رسانه ها، این استاد دانشگاه و حقوقدان را با عنوان «عضو هیات علمی دانشگاه تهران» معرفی کنند.
سایه سنگین سیاست بر نقد علمی
نعمت احمدی یکی از چهره هایی است که اسفندماه گذشته خبر اخراجش از دانشگاه آزاد رسانه ای شد. اخراجی که این حقوقدان معتقد است بیشتر از اینکه ناشی از رویکردهای علمی و تخصصی باشد برآمده از واکنش هایی است که نسبت به مسائل عمومی و سیاسی جامعه داشته است. احمدی در واکنش به اخراج محسن برهانی از هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران می گوید: «متاسفانه دانشگاه ها به طرق مختلف، بهانه هایی می تراشند تا به اخراج اساتید شکل و شمایل حقوقی دهند. خود من در سال ۶۷ در دانشگاه آزاد مدتی در دانشگاه آزاد مدتی استاد مدعو بودم و بعد به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه ادبیات به فعالیت مشغول شدم. در ۱۲ اسفندماه یک نامه ای از طرف معاونت آموزشی به رییس دانشکده ارسال شد که بر اساس تصمیم جلسه مورخه ۷ اسفند ۱۴۰۰ با ادامه همکاری نعمت احمدی عضو هیات علمی تمام وقت مخالفت شد. من هرچند تا پایان ترم کلاس هایم را ادامه دادم، اما حقوق من هم از همان زمان قطع شد.»
او افزود: «در اغلب موارد، برای این برخوردهای سیاسی در دانشگاه ها کمیته ای تشکیل می دهند و صلاحیت علمی افراد را زیر سوال می برند. این روند در خصوص آقای محسن برهانی هم به همین شکل طی شده است. البته افکار عمومی به خوبی از دلایل اصلی این رد صلاحیت ها آگاه هستند. زمانی که فردی می خواهد عضو هیات علمی شود، همه صلاحیت ها مورد بررسی قرار می گیرد؛ گزینش های کامل صورت می گیرد و اسناد علمی، رفتاری و تخصصی اش بررسی می شود. محسن برهانی در تمام این گزاره ها، بهترین شرایط را داشته است.اما در شرایطی چهره هایی مانند محسن برهانی از عضویت در هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران اخراج می شوند که بسیاری از افراد و چهره های مسوول که از مقالات دیگران کپی برداری کرده بودند و تخلف مبرهن داشته اند به فعالیت های خود در دانشگاه ها ادامه می دهند.»
احمدی با اشاره به اینکه برهانی از شخصیت های استثنایی در زمینه حقوق است، گفت: « اساتیدی چون حسن امامی یا ناصر کاتوزیان در علم حقوق به این دلیل استثنایی بودند که هم به حقوق نو (غربی) مسلط بودند و هم به حقوق فقهی اسلامی ما. محسن برهانی هم از این دست اساتید است که هم به حقوق مدرن و هم به حقوق فقهی مسلط هستند. باید بدانیم، ایران از یک غنای فقهی در حقوق مدنی برخوردار است و باید از ظرفیت های خود در این خصوص حفاظت کند نه اینکه با دست خود آنها را از قطار علمی کشور پیاده سازد.دنیای اسلام از مصر تا ایران و از عراق تا سوریه در این بخش غنی است. دلیل این غنی بودن هم به دلیل تلاش مجتهدین در علم مکاسب است که برهانی هم کارنامه درخشانی در این بخش دارد.»
این حقوقدان در پایان یادآور می شود: «به عنوان نمونه مقام رهبری که در دهه ۷۰ یکی از مشکلات عدیده در حوزه دیه را حل و فصل کردند با تجمیع رویکردهای متکثری که در این زمینه وجود داشت، وحدت رویه را در انتخاب نوع دیه ایجاد کردند. این روند باید با حضور چهره هایی چون برهانی تداوم پیدا کند. حذف ایشان از هیات علمی دانشگاه تهران ضرری به برهانی نمی رساند، بلکه این دانشجویان هستند که بر اثر این فقدان آسیب می بینند.»
صدور احکام بدون تدبیر لازم
هوشنگ پوربابایی، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری از زاویه دیگری به بحث ورود می کند و می گوید: «در متن نامه مرتبط با اخراج محسن برهانی آمده است، صلاحیت عمومی برهانی احراز نشده است. این نشان می دهد همان طور که خودشان هم اعلام کرده، قبلا تمام صلاحیت های لازم را کسب کرده بودند. اینکه این اخراج مقارن شده با شرایط حاضر کشور، شبهه های فراوانی را ایجاد کرده است. به هر حال برهانی پس از رخدادهای اخیر شروع به نقد رویه های حقوقی و قضایی کردند. »
او ادامه داد: «ایشان هم در حوزه علمیه درس خوانده اند و هم پدرشان روحانی و معمم بوده و خانواده ای بسیار متدین بوده اند.برای همه حقوقدانان و کارشناسان محرز است که برهانی صلاحیت های عمومی را داشته است. از این حیث شبهه ای نسبت به ایشان وجود نداشت، بنابراین تصادف صدور حکم اخراج ایشان با انتقادهایی که ایشان اخیرا داشته اند، پرسش های فراوانی را ایجاد کرده است. در واقع این رفتارها این امر را به ذهن متبادر می کند که باب نقد بسته است. اگر کسی انتقاد کند با برخوردهای سلبی و اخراج مواجه می شود. در این میان نه دانشگاه تهران و نه وزارت علوم و نه سایر مراجع اعلام نکردند ایشان مرتکب چه خطایی شده اند که با حکم اخراج مواجه شده اند.»
این وکیل پایه یک دادگستری می گوید: «مشخص است که اخراج ایشان مرتبط با انتقاداتی است که اخیرا در خصوص رویه های موجود داشته اند. توقع همه حقوقدانان آن است که در برابر مطالب علمی و تخصصی ایشان رفتار علمی و شفاف صورت می گرفت. رییس محترم قوه قضاییه هم اعلام کرده بودند که از هر رویکرد انتقادی در قالب قانون دفاع می کنند در خصوص ایشان هم شفاف سازی می کردند. اگر مشکلی در مسیر صلاحیت های برهانی وجود دارد باید شفاف اعلام شود و اگر موردی وجود ندارد باید با صراحت اعلام شود چرا چنین حکمی صادر شده است. همه حقوقدانان هم خواستار تجدید نظر در این حکم هستند.» پوربابایی ادامه داد: «به عنوان فردی که ایشان را از نزدیک می شناسم، می توانم شهادت دهم که ایشان هم ملتزم به احکام اسلام و هم ملتزم به اخلاق هستند و حقوق مردم هم برای ایشان مهم است. بنابراین صدور چنین حکمی برای فردی که به دنبال اصلاح امور بود، چندان توام با تدبیر نیست و امیدواریم که ایشان زودتر به دانشگاه باز گردند تا دانشجویان از حضور ایشان محروم نمانند.»
حکم محاربه در شرع و قانون چیست؟
