به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، روزهای بعد از زایمان، روزهای شیرینی است. نه ماه انتظار به پایان رسیده و خانوادۀ شما با حضور یک نوزاد، کمی متفاوت شده است. در این روزها معمولاً یکی از اعضای خانواده یا دوستان در کنار مادر می ماند و از او مراقبت می کند. همچنین دوستان و فامیل برای احوال پرسی و تبریک به منزل شما می آیند. یادتان باشد در این روزها، با وجود شلوغ بودن دور و اطراف از خودتان غافل نشوید. همچنین اعضای خانواده و مهمان ها ممکن است از روی خیرخواهی، توصیه هایی به شما بکنند که بهتر است نظرها و توصیه های اطرافیان را قبل از اطمینان از صحت علمی آن انجام دهید. در این مطلب می توانید با مراقبت های بهداشتی پس از زایمان آشنا شوید.
مراقبت های پس از زایمان طبیعی
زایمان طبیعی، به دلیل اینکه بر اساس خلقت و طبیعت بدن زن شکل می گیرد، کمترین میزان مراقبت پس از زایمان را می طلبد. اما امروزه به دلیل شرایط متفاوت زندگی شهری، لازم است در برخی از زمینه ها، شرایطی را رعایت کنید:
1. تغذیه
در اولین ماه پس از زایمان طبیعی، بین 5 تا 7 کیلوگرم از وزن مادر کم شده و خونی که در جریان زایمان از دست رفته، باید جبران شود. همچنین به دلیل شیردهی، باید تغذیه مادر کافی و مناسب باشد. قرص آهن، کلسیم، پروتئین و فیبر اصلی ترین مواد لازم برای تقویت بدن مادر هستند. سعی کنید به مقدار زیاد مایعات بنوشید تا از دستگاه ادرار و مثانه خود مراقبت های لازم را به عمل بیاورید. اهمیت تغدیه پس از زایمان به اندازه دوران بارداری اهمیت دارد.
2. خستگی و کاهش انرژی
به دلیل نیاز نوزاد به مراقبت های 24 ساعته، خستگی یک امر غیر قابل اجتناب است. لازم است که مادر از هر فرصتی برای خوابیدن و استراحت (مخصوصا در ماه های اول) استفاده کند. سعی نکنید که در زمان خواببودن نوزاد، تمام کارهای منزل را به تنهایی انجام دهید. لازم است در این زمینه با همسرتان صحبت کرده و از او بخواهید در برخی از کارهای منزل و نگهداری فرزند کمک کند.
3. انقباض های رحم
بعد از زایمان، رحم به زمانی حدود 6 هفته نیاز دارد تا به حالت اولیه برگردد. در طول این مدت ممکن است دردهای عضلانی در ناحیه لگن حس شود. مایعات مصرف کرده و مثانه را مرتب خالی کنید. همچنین می توانید با خوابیدن روی شکم و قراردادن بالش زیر شکم، این درد ها را تسکین دهید.
4. خونریزی های پس از زایمان
خونریزی از واژن یک امر طبیعی پس از زایمان است که ممکن است تا 40 روز طول بکشد. در طول این مدت رابطه جنسی، شنا و عدم مراقبت های بهداشتی ممکن است باعث عفونت واژن شود. در طول این مدت برای جبران میزان خون مورد نیاز بدن با پزشک خود در ارتباط باشید.
5. رابطه جنسی پس از زایمان
برای برقراری رابطه جنسی پس از زایمان، باید تا برطرف شدن کامل خونریزی و لکه بینی و همچنین درمان کامل بخیه ها صبر کنید. این زمان حدود 40 روز به طول می انجامد. همچنین بهتر است که به دلیل خشکی واژن، قبل از دخول تحریک کافی داشته باشید و از روان کنند های مخصوص استفاده کنید.
بسیاری از مراجعین بابت جمع نشدن واژن نگران هستند. مسئله گشاد شدن واژن تا چند ماه ادامه خواهد داشت اما پس از چند ماه به حالت عادی برخواهد گشت.
6. مراقبت از ناحیه پرینه
ناحیه پرینه، منطقه ای بین واژن و مقعد است که شاید پس از زایمان طبیعی درد ایجاد کند. نهایتا یک ماه برای برطرف کردن این مسئله زمان نیاز دارید و باید از ایستادن های طولانی بپرهیزید. برای کاهش درد می توانید در آب ولرم نشسته و با استفاده از موادی که پزشک به شما گفته است، این منطقه را التیام دهید. همچنین سعی کنید از توالت فرنگی استفاده کنید.
محل بخیه ها باید همیشه تمیز و خشک باشد. استحمام روزانه داشته باشید و هرگز از لیف در ناحیه واژن و پرینه استفاده نکنید. بعد از استحمام با حرارت بسیار ملایم سشوار یا حوله تمیز و نرم محل را خشک کنید.
7.ورزش و تحرک
برای برطرف کردن عوارض بعد از زایمان و برگشت بدن به حالت عادی، تحرک کافی داشته باشید. پیاده روی روزانه می تواند به کاهش زمان دوران نقاهت شما کمک کرده و باعث پیشگیری از یبوست به دلیل عدم تحرک شود. این مسئله نیز جز مراقبت های پس از زایمان طبیعی بوده و باید زیر نظر پزشک انجام شود.
شرایط روحی پس از زایمان
مهمترین مسئله ای که پس از زایمان ممکن است شما را آزار دهد، شرایط روحی و روانی آن است. زایمان و تولد فرزند یکی از عجیب ترین اتفاقاتی است که در زندگی یک زن رخ می دهد و احساس غم و افسردگی پس از زایمان کاملا طبیعی و شایع است. هرگز منتظر نمانید که این احساس خودش خوب شود و اجازه ندهید غم در شما ریشه کند. با یک روانشناس در ارتباط باشید، جنبه های مختلف این مسئله را با او بررسی کرده و از او راهنمایی بگیرید. برخی از دغدغه های عمده مراجعان و نگرانی های روحی بعد از زایمان به شرح زیر می باشد:
1. بازگشت به زندگی قبل از فرزند
بسیاری از مادران فکر می کنند که دیگر امکان بازگشت به زندگی قبل را نداشته و اسیر شده اند، در صورتی که همسرشان به زندگی قبلی خود ادامه می دهد. در واقع در ماه های اول که نوزاد تماما به شما وابسته است، شاید این حس به شما دست دهد اما بایدد در مورد این مسئله کاملا با همسرتان همسو شده و از او بخواهید که تا حد امکان کنار شما باشد و از کودک مراقبت کند.
2. ارزشش را نداشت
برخی از مادران، از گریه ها و اذیت های نوزادشان عاصی شده و حس می کنند که تحمل اینهمه سختی، ارزشش را نداشته است. حتی ممکن است بعد از زایمان احساس خلا کنید؛ شاید چند ماه اول این حس غالب باشد اما زمانی که نوزادتان رشد کرد، شما را شناخت، خندید و به ابراز احساسات تان واکنش نشان داد، ناخوداگاه در تفکر خود تجدید نظر خواهید کرد.
3. تغییرات هورمونی
دلیل عمده گریه ها و احساسات خلقی پر نوسان شما، به هم ریختن هورمون های بدن است. به مرور زمان بدن شما به حالت عادی برخواهد گشت و با تنظیم هورمون های جسمی و جنسی، خلق شما نیز تنظیم خواهد شد. در این زمینه با پزشک خود مشورت کرده و با استفاده از تغذیه و دارو به بهبود خود کمک کنید.
4. ترس از آسیب دیدن نوزاد
ممکن است اوایل زایمان، به خاطر ترس هایتان مثل ترس از خفگی، افتادن و هر ترس دیگری از ناتوانی در مراقبت از فرزند خود، وحشت داشته باشید. جدای از مراقبت های منطقی شما، ساختار بدن نوزاد به نحوی است که در مقابل عوامل آسیب زا تا حدودی مقاومت می کند. استرس بیش از حد شما هم به خودتان و هم به نوزاد آسیب خواهد زد. سعی کنید در این مورد از توصیه های اطرافیان کمتر استفاده کنید و با مشاور کودک در ارتباط باشید. گاهی دیگران از روی تجربیات خود یا دلسوزی پیشنهاداتی به شما می دهند که مناسب نباشد.
5. دارو درمانی
هرگز سر خود دارو مصرف نکنید. قبل از اینکه سمت دارو بروید بدانید که تغییرات خلقی و ناراحتی ها روند کاملا طبیعی است و با صحبت با مشاور می توانید آن را تسکین دهید. روانشناس و متخصص است که می تواند نیاز یا عدم نیاز شما به دارو را تشخیص دهد.
6. حمایت اطرافیان
حمایت اطرافیان مهم ترین مسئله ایست که شما در این دوران نیاز دارید. مادر، خواهر، همسر یا خانواده همسر لازم است که کنار شما باشند. بدون توقع بیش از حد از آن ها بخواهید در کنار شما باشند. می توانید گاهی نوزادتان را به دیگران بسپارید و با همسرتان به دوران تنها بودن برگردید. در طول این مسیر، بودن در فضای امن و نامحدود با یک روانشناس می تواند کمک کننده باشد.
مراقبت هایی که باید در بیمارستان دریافت کنید
مواردی که تاکنون گفته شد به مراقبت های پس از ترخیص اشاره داشت. اما مواردی نیز هستند که قبل از ترخیص و در بیمارستان توسط پزشک و پرستاران باید مورد بررسی قرار بگیرند. از جمله مراقبت های پس از زایمان طبیعی در بیمارستان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. برقراری تماس پوستی بین مادر و نوزاد به خصوص در لحظات اولیه پس از تولد که در ایجاد پیوند عاطفی عمیق میان شما و فرزندتان تأثیر بسزایی دارد.
2. بررسی علائم حیاتی مادر هر 6 ساعت یک بار که مواردی نظیر نحوه تنفس، ضربان قلب و فشار خون را در برمی گیرد.
3. بررسی وضعیت تنفس، رنگ پوست و سفتی عضلات در نوزاد و هم چنین زیر نظر گرفتن علائم حیاتی کودک در ساعات اولیه پس از تولد
4. ماساژ قسمت بالایی رحم توسط ماما در ساعات اولیه پس از زایمان؛ برای اطمینان یافتن از خروج جفت از رحم و پیشگیری از بروز عفونت های داخلی
5. بررسی وضعیت میزان خونریزی مادر و معاینه واژن برای تشخیص وجود هماتوم
6. بررسی وضعیت سلامت مثانه و مجاری ادرار با چک کردن علائمی نظیر ناتوانی در رفتن به دستشویی یا سوزش ادرار
نوبت های لازم برای مراجعه به پزشک پس از ترخیص
معمولاً بعد از انجام زایمان، پزشک زمان های خاصی را برای بررسی های مجدد تعیین می کند که باید برای ارزیابی وضعیت سلامتی خود و نوزاد به مراکز درمانی مراجعه کنید. این تاریخ ها شامل موارد زیر است:
- 3 الی 5 روز پس از زایمان
- 10 الی 15 روز پس از زایمان
- 1 ماه تا 42 روز پس از زایمان
موارد ضروری جهت مراجعه به پزشک پس از ترخیص
علاوه بر تاریخ های اشاره شده بروز برخی علائم، بیانگر شرایط اضطراری در وضعیت جسمانی شما هستند که در صورت مشاهده آن ها لازم است فوراً به پزشک مراجعه نمایید. از جمله مهم ترین علائم در این زمینه می توان به بروز تب، ادامه یافتن خونریزی شدید با گذشت یک هفته، ترشحات بدبو، سوزش ادرار، حالت تهوع، استفراغ، سردرد شدید، بروز اختلالاتی در ریتم قلبی و احساس درد شدید در ناحیه واژن و پرینه (ناحیه میان واژن و مقعد) اشاره کرد.
نیاز به دریافت فوری خدمات روانشناسی پس از زایمان
در برخی موارد به هم خوردن هورمون های بدن پس از زایمان، داشتن سابقه دوره های افسردگی پیش از بارداری یا در حین آن و داشتن سابقه اختلالات روانی در خانواده باعث می شود که بانوان بعد از تولد فرزند خود با شرایط روانی بسیار دشواری رو به رو شوند که اغلب تحت عنوان افسردگی پس از زایمان شناخته می شود. در صورت تجربه هر یک از علائم زیر لازم است که حتماً با یک روانشناس در تماس باشید و در جهت سلامت روان خود اقدامات لازم را انجام دهید.
- داشتن احساس شوک یا یخ زدگی پس از زایمان که واکنش های طبیعی شما را مختل می کند.
- احساس غمگینی و ناراحتی شدید که در اکثر ساعات روز احساس می شود
- لذت نبردن از مسائلی که پیش از بارداری در مورد آن ها اشتیاق داشتید و احساس بی تفاوتی عاطفی
- داشتن احساس گناه مفرط با محتوای اینکه " نمی توانم مادر خوبی باشم"
- داشتن افکار خودکشی و احساس پوچی در زندگی
- داشتن افکار وسواسی و تکرار شونده در مورد آسیب رساندن به کودک
- دچار شدن به مشکلاتی در خواب و اشتها که به تغییرات قابل توجه در وزن ریتم خواب می انجامد.
- احساس خالی شدن ذهن و ناتوانی در حفظ تمرکز برای انجام کارهای روزمره
- از دست دادن عملکرد خود در زندگی و احساس ناتوانی در رسیدگی به امور خود و کودک
اهمیت پیگیری علائم بروز بحران روانی پس از زایمان
تجربه علائم بالا در طولانی مدت می تواند فشار روانی بسیاری به مادر وارد کند، کیفیت رابطه مادر و فرزندی را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار داده و منجر به بروز سبک دلبستگی ناایمن در کودک شود. از همین رو پیگیری نکردن وضعیت روانی در این شرایط با پیامدهای بلندمدتی همراه است که هم مادر و هم کودک را درگیر می کند. به همین خاطر بسیار اهمیت دارد که مداخلات زودهنگام برای بهبودی سلامت روان مادر انجام شود و دریافت خدمات حرفه ای روانشناسی در دستور کار قرار بگیرد.
