یکی از نعمات این دنیا برای انسان مؤمن، بیماری است چه آنکه اگر مؤمن احیاناً و سهواً گناه کرد، خدا دوست ندارد با بار خطا نزدش بیاید او را مریض می کند تا گناهانش آمرزیده شود.مریض در حال بیماری آه می کشد، تقاضای شفا می کند، خداوند این حالت مریض را دوست دارد و می پسندد که با او راز و نیاز می کند گاهی هم برای بالا رفتن درجات و مقامات معنوی خداوند او را مریض می کند.بهترین بیمار آن است که در این مصیبت صبر کند و درد را کتمان کند و نزد افراد از مرضش شکوه نکند تا اینکه عافیت الهی و ثواب کامل نصیبش شود.
در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است که حضرت فرمودند:«من حق المسلم علی المسلم اذا لقیه ان یسلم علیه واذا مرض ان یعوده واذا مات ان یشیع جنازته; از حقوق هر مسلمان بر مسلمان دیگر این است که هرگاه با او دیدار کند، بر او سلام کند و هرگاه مریض شود از او عیادت نماید و هرگاه از دنیا رفت، در تشییع جنازه اش شرکت کند .»
یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام به نام «معلی بن خنیس » می گوید: از حضرت سؤال کردم که حق مسلمان بر گردن مسلمان چیست؟ فرمود: هر مسلمان بر گردن برادر مسلمان خود هفت حق واجب دارد که همه آنها بر او واجب است و اگر چیزی از آن حقوق را تضییع نماید، از ولایت و بندگی خدا خارج می شود و خداوند از بندگی او بهره ای ندارد (بندگی خدا را نکرده است) . گفتم: فدایت شوم! آن هفت حق کدامند؟ فرمود: ای معلی! من نگران توام; می ترسم که اگر بگویم، آنها را مراعات نکنی و آنها را تباه سازی و نگه نداری و آنها را بدانی و به آنها عمل نکنی . گفتم: لاقوة الا بالله . فرمود: «... والحق السابع ان تبر قسمه وتجیب دعوته وتعود مریضه وتشهد جنازته واذا علمت ان له حاجة تبادره الی قضائها ... ; ... و حق هفتم آن است که سوگندش را قبول کنی و دعوتش را بپذیری، از بیمارش عیادت کنی و در تشییع جنازه اش شرکت کنی و اگر می دانی که حاجتی دارد، برای برآوردن آن تلاش کنی ...»
اسلام پس از آنکه عیادت از مریض را از حقوق واجب مسلمانان نسبت به یکدیگر شمرده و آن را وظیفه الهی - انسانی دانسته، جهت ایجاد انگیزه و تشویق مؤمنین به این کار، با بیان پاداشهای اخروی، عیادت کنندگان را به این فریضه مهم فرا می خواند . امام صادق علیه السلام درباره ثواب عیادت از مریض می فرماید: «ایما مؤمن عاد اخاه فی مرضه فان کان حین یصبح شیعه سبعون الف ملک فاذا قعد عنده غمرته الرحمة واستغفروا له حتی یمسی وان کان مساء کان له مثل ذلک حتی یصبح; هر مؤمنی که برادر مؤمنش را در بیماری اش عیادت کند، اگر صبح باشد هفتاد هزار ملک او را تشییع (بدرقه و همراهی) کنند و چون نزد او بنشیند رحمت [خدا] او را فرا گیرد و تا شب برای او استغفار کنند، و اگر شب باشد همین اجر تا صبح برای او خواهد بود .»
در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که حضرت فرمودند: «اذا عاد الرجل اخاه المسلم مشی فی خرافة الجنة حتی یجلس فاذا جلس غمرته الرحمة فان کان غدوة صلی علیه سبعون الف ملک حتی یصبح; هنگامی که انسان به عیادت برادر مسلمان خود می رود، در میان میوه های چیده نشده بهشتی راه می رود تا آن گاه که [نزد بیمار] بنشیند، و هنگامی که نشست، رحمت [خدا] او را فرا می گیرد . اگر صبح باشد تا صبح دیگر هفتاد هزار فرشته بر او درود می فرستند .»
پیامبر اکرم (ص):
بیماری، گناهان را نابود می کند.
(بحار؛ 64:244)
امام سجاد (ص):
يک شب تب كردن، كفاره يک سال گناهان است.
(وسائل، ج 2، ص 624)
امام جعفرصادق(ع):
يك شب سردرد گرفتن تمام خطاها را پاك مي كند. جز گناهان كبيره.
(بحار، ج 81، ص 184)
پیامبر اکرم (ص):
تب گناهان را می ریزد، چنانکه درخت برگهای خود را می ریزد.
پیامبر اکرم(ص):
وقتی دیدید خداوند فقر و مرض را بر بنده ای فرود آورد می خواهد او را تصفیه کند.
امام جعفرصادق(ع):
هرکس در یک شب بیمار گردد و آن بیماری را بپذیرد خدا برایش عبادت شصت سال بنویسد، راوی پرسید پذیرفتن بیماری یک شب به چه معناست؟ فرمود: در آن شب از آنچه به او رسیده است پیش کسی شکایت نکند.
پیامبر اکرم (ص):
هر کس هفت روز سخت بیمار گردد خداوند گناهان هفتاد سالش را خواهد آمرزید.
امام رضا (ع):
بیماری مایه ی پاکی و رحمت مومن است و موجب عذاب و لعنت کافر و همانا بیماری پیوسته با مومن خواهد بود تا گناهی براو باقی نگذارد.
پیامبر اکرم (ص):
مَنْ تَداوى بِحَرامٍ، لم يَجْعَلِ اللّه ُ فيهِ شِفاءً؛
هر كس با حرام به مداوا بپردازد خداوند در آن شفا قرار نمى دهد.
(كنزالعمال، ح ۲۸۳۱۸)
امام رضا (ع):
اِثْنانِ عَليلانِ اَبَدا: صَحيحٌ مُحْتَمٍ وَ عَليلٌ مُخَلِّطٌ ؛
دو گروه هميشه مريضند: سالمى كه پرهيز مى كند و مريضى كه پرهيز نمى كند.
(فقه الرضا، ص ۳۴۰)
امام على (ع):
شُرْبُ الدَّواءِ لِلْجَسَدِ كَالصّابونِ لِلثَّوبِ، يُنَقّيهِ وَ لكِنْ يُخْلِقُهُ؛
نوشيدن دارو براى بدن، همانند صابون (پودر شوينده) براى لباس است كه آن راتميز مى كند، امّا فرسوده اش هم مى كند.
رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم :
عائِدُ المَريضِ يَخوضُ فِى الرَّحمَةِ؛
عيادت كننده از بيمار، در رحمت خدا غوطه ور مى شود.
نهج الفصاحه ص562 ، ح1927
رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم :
عائدُ المَريضِ في مَخْرَفَةِ الجنة حتى يَرْجِع
عيادت كننده از بيمار، در بستان بهشتی است تا زمانی که باز می گردد
لسان العرب ج9، ص 64
امام صادق عليهالسلام :
مَن عادَ مَريضا شَيَّعَهُ سَبعونَ أَلفَ مَلَكٍ يَستَغفِرونَ لَهُ حَتّى يَرجِعَ إِلى مَنزِلِهِ؛
هر كس به عيادت بيمار برود، هفتاد هزار فرشته او را مشايعت مى كنند و برايش آمرزش مى طلبند تا آن گاه كه به منزل خود برگردد.
كافى(ط-الاسلامیه) ج3، ص120، ح2
رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم :
إِنَّ اللّهَ تعالى يَقولُ يَومَ القيامَةِ: يَابنَ آدَمَ مَرِضتُ فَلَم تَعُدنى! قالَ: يا رَبِّ كَيفَ أَعودُكَ وَأَنتَ رَبُّ العالَمينَ؟! قالَ: أَما عَلِمتَ أَنَّ عَبدى فُلانا مَرِضَ فَلَم تَعُدهُ؟! أَما عَلِمتَ أَنَّكَ لَو عُدتَهُ لَوَجَدتَنى عِندَهُ؟؛
خداى تعالی در روز قيامت مى فرمايد: اى پسر آدم! من بيمار شدم اما عيادتم نكردى؟ عرض مى كند: پروردگارا چگونه تو را عيادت كنم حال آنكه تو پروردگار جهانيانى؟ مى فرمايد: مگر ندانستى كه فلان بنده ام بيمار شد و عيادتش نكردى، مگر نمى دانستى كه اگر به عيادتش روى، مرا نزد او مى يابى؟
نهج الفصاحه ص311 ، ح775
رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم :
عُدْ مَنْ لَا يَعُودُكَ وَ أَهْدِ إِلَى مَنْ لَا يُهْدِي إِلَيْك
از كسى كه به عيادت تو نمى آيد عيادت كن و به كسى كه به تو هديه نمى دهد، هديه بده.
من لا يحضره الفقيه ج3، ص 300 ، ح4076 {شبیه این حدیث در نهج الفصاحه ص564 ، ح1935 }