بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون (به انگلیسی: Parkinson’s Disease) به اختصار PD، اختلال پیش رونده، مخرب و درازمدت دستگاه عصبی مرکزی است که عمدتاً سیستم حرکتی بدن را مختل می کند. نشانه های این بیماری معمولاً آرام و به تدریج ظاهر می شوند و با پیشرفت بیماری، علائم غیرحرکتی نیز بروز می کنند. آشکارترین نشانه های زودرس این بیماری عبارتند از لرزش، خشکی بدن، آرام شدن حرکات و دشواری در راه رفتن. نشانه های شناختی و رفتاری این بیماری نیز در اغلب افراد معمولاً به شکل افسردگی، اضطراب و فقدان علاقه و هیجان بروز می کند. در مراحل پیشرفتهٔ بیماری پارکینسون، بعضاً زوال عقل نیز شایع است. فرد مبتلا به پارکینسون ممکن است مشکلاتی در خوابیدن و سیستم حواس خود نیز تجربه کند. نشانه های حرکتی این بیماری به علت از بین رفتن سلول ها در تودهٔ سیاه مغز و در نتیجه کاهش دوپامین (که یک انتقال دهندهٔ عصبی است) رخ می دهد. دوپامین برای حفظ الگوهای حرکتی طبیعی بدن اهمیت زیادی دارد و دقیقاً به همین دلیل است که بسیاری از درمان های پارکینسون با هدف افزایش سطح دوپامین در مغز انجام می شوند. در بیماری پارکینسون، از بین رفتن نورون ها (یاخته های عصبی) در سایر بخش های مغز هم رخ می دهد و زمینه ساز برخی علائم غیرحرکتی این بیماری می شود. علاوه بر کاهش دوپامین و سلول هایی که دوپامین می سازند، پروتئینی به نام آلفا-ساینوکلین هم در بیماری پارکینسون نقش دارد. آلفا-سینوکلئین در حالت عادی به برقراری ارتباط نورون ها با یکدیگر کمک می کند اما در بیماری پارکینسون، این پروتئین در توده های میکروسکوپی به نام جسم لویی کپه کپه جمع می شود. محققان بر این باورند که آلفا-سینوکلئین در پیشرفت پارکینسون نقش دارد و شاید بتوان درمان های جدیدی ایجاد کرد که جلوی جمع شدن این پروتئین را بگیرد. اگرچه علت بروز بیماری پارکینسون کاملاً مشخص نیست، اما می دانیم که هر دو فاکتور ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. از این میان می توان به فاکتورهایی مانند افزایش سن، پیشینهٔ خانوادگی ابتلا به بیماری پارکینسون، جهش های ژنتیکی، جنسیت، قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات، مصرف برخی داروها و پیشینهٔ آسیب و جراحت مغز به عنوان عوامل بروز این بیماری اشاره کرد. مصرف کنندگان تنباکو و قهوه و چای، ریسک کمتری برای ابتلا به پارکینسون دارند. تشخیص کیس های معمول پارکینسون عمدتاً بر اساس نشانه های این بیماری به خصوص نشانه های حرکتی انجام می شود. از آزمایش هایی مانند تصویربرداری عصبی می توان برای تشخیص قطعی و کنار گذاشتن سایر بیماری ها استفاده کرد. پارکینسون معمولاً در افراد بالای ۶۰ سال بروز می کند. مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می شوند و نسبت ابتلای مردان به زنان ۳ به ۲ است. پارکینسون ممکن است در افراد زیر ۵۰ سال نیز ایجاد شود که در این صورت پارکینسون زودرس خوانده می شود. طبق آمار سال ۲۰۱۵، ۶/۲ میلیون فرد در جهان مبتلا به پارکینسون هستند و این بیماری سالانه به ۱۱۷٬۴۰۰ مرگ منجر می شود. امید به زندگی متوسط پس از تشخیص این بیماری، ۷ تا ۱۵ سال است. تاکنون راهی برای علاج و رفع پارکینسون پیدا نشده اما روش هایی برای درمان و کاهش عوارض این بیماری وجود دارد. درمان اولیه معمولاً با تجویز داروهای لوودوپا، داروهای بازدارندهٔ مونوآمین اکسیداز، یا داروهای آگونیست دوپامین شروع می شود. با پیشرفت بیماری، اثر این داروها کمتر می شود و عوارض جانبی مانند دیسکینزی (حرکات غیرارادی عضلات) بروز می کند. در این مرحله، ممکن است داروها به صورت ترکیبی استفاده و دوز آنها افزایش داده شود. مشخص شده است که رژیم غذایی و برخی اشکال کاردرمانی در بهبود این علائم تا حدی مؤثر است. در مواردی که بیمار دچار علائم شدید حرکتی است و به دارو پاسخ نمی دهد، گاهی از جراحی برای قراردادن ریز الکترونیک و تحریک عمقی مغز استفاده می شود. درخصوص درمان علائم غیرحرکتی پارکینسون مثل اختلال خواب و مشکلات عاطفی، شواهد کمتری در دست است.
تاثیر ورزش های پربرخورد در ابتلا به بیماری پارکینسون
بررسی های جدید نشان داده است که آسیب دیدگی های ناشی از ورزش های پربرخورد مانند بوکس، راگبی و ورزش های رزمی ممکن است باعث ابتلا به بیماری انحلال عصبی شود. آسیب دیدگی ها در این ورزش ها به مغز آسیب وارد می کنند و باعث ایجاد بیماری هایی همچون آلزایمر و پارکینسون می شوند. این بیماری ها باعث آسیب رسیدن به حافظه و کمتر شدن توانایی برای انجام کارهای روزانه می شود. پیش از این نیز مطالعات مختلف نشان داده بود آسیب دیدگی ناحیه سر در صورتی که چندین بار تکرار شود باعث بیماری های زوال عقل می شوند.
فواید ورزش برای درمان سالمند مبتلا به پارکینسون
یکی از راهکار هایی که برای به حداقل رساندن علائم پارکینسون توصیه می شود، ورزش است. محققان اثبات کرده اند که ورزش از چند جنبه به کنترل علائم این بیماری کمک می کند. هنگام ورزش کردن دو تغییر عصبی خاص در بدن اتفاق می افتد، که گمان می رود تاثیرگذاری بر کاهش علائم پارکینسون ناشی از این دو تغییر عصبی است.
- با ورزش کردن میزان دوپامین در بدن افزایش می یابد. دوپامین در کاهش احساس درد و خلق و خوی بیمار تاثیر می گذارد.
- دومین عامل تاثیرگذار بر بیماری پارکینسون پس از ورزش کردن، تغییر در مخطط قشری است که حرکات ارادی را کنترل می کند. این دو تغییر باعث بهبود یافتن تعادل، کاهش خطر سقوط، افزایش کیفیت راه رفتن، افزایش عملکرد شناختی، کاهش اختلالات خواب و افزایش کیفیت زندگی می شود.
تاثیر پیاده روی بر پارکینسون
به تازگی در مجله Neurology نتایجی از تاثیرات پیاده روی بر پارکینسون منتشر شد. در تحقیقات انجام شده در این باره، 60 بیمار مبتلا به پارکینسون، که به مدت 6 ماه که در هفته حداقل سه بار و به مدت 45 دقیقه ورزش می کردند، مورد بررسی قرار گرفتند. این افراد با سرعت2.9 مایل در ساعت و با 47 درصد ماکزیمیم ضربان قبل خود فعالیت داشتند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که پیاده روی سریع باعث بهبود عملکرد حرکتی و خلق و خو تا 15 درصد، افزایش سرعت راه رفتن و تناسب اندام تا 7درصد، کاهش خستگی تا 14 درصد و افزایش توجه تا 14 درصد می شود. پیاده روی با تقویت و هماهنگی قسمت های زیر به کاهش علائم پارکینسون کمک می کند
- تقویت عضلات تنه
- گردش خون در پاها
- تقویت عضلات پاها و ران ها
- تقویت عضلات مرکزی، پایین کمر و ستون فقرات
ورزش های آبی مناسب برای سالمندان مبتلا به پارکینسون
یکی از راه های کاهش علائم پارکینسون، انجام ورزش های آبی است؛ پس اگر سالمند شما از مشکلاتی نظیر عدم تعادل رنج می برد، استخر، سونا و جکوزی می تواند برایش موثر باشد. هنگامی که بدن در آب شناور می شود، آب تاثیرات خود را بر بدن گذاشته و فشار بر استخوان ها و مفصل کاهش می یابد. از طرفی با قرار گرفتن در معرض آب گرم، گردش خون افزایش می یابد؛ بدین ترتیب ماهیچه هایی که در اثر بیماری ضعیف شده اند تحریک شده و عملکرد بهتری خواهند داشت. شنا، پیاده روی روی آب، ایروبیک و ورزش های این چنینی در آب باعث تقویت عضلات، افزایش تعادل و در نهایت کاهش علائم بیماری پارکیسنون می شود. همچنین می توانید از وسایل کمکی در آب، جهت انجام ورزش سالمندان بهره بگیرید.
انجام ورزش های قدرتی
در سالمندان از بین رفتن عضلات می تواند مشکل ساز شود؛ پس بهتر است قبل از وقوع این اتفاق، از روش های گوناگون مثل تغذیه و فعالیت بدنی برای پیشگیری از آن استفاده شود. یکی از این روش ها انجام ورزش های قدرتی است. بدنسازی، وزنه برداری و ورزش های مشابه به بدن کمک می کند تا توده عضلانی مورد نیاز برای تعادل و هماهنگی را حفظ کند. شما می توانید با یک برنامه ورزشی مناسب، گروه اصلی ماهیچه هایی که در هماهنگی بدن موثر هستند را هدف قرار داده و به افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی بدن سالمند کمک کنید. انجام ورزش های قدرتی معمولا به وسایل خاصی احتیاج ندارد و سالمند می تواند حتی از بطری های پرشده از شن و ماسه برای انجام این کار کمک بگیرد. حتی فرقی نمی کند که بیمار در کدام مرحله از بیماری به سر می برد و در مراحل پیشرفته بیماری نیز می تواند به کمک یک مراقب حرفه ای، از مزایای ورزش برخوردار شود. اگر عزیزان سالمند شما از بیماری دیگری نیز رنج می برد، بهتر است برای انتخاب و تنظیم ورزش روزانه از یک پزشک متخصص کمک بگیرید.
ورزشهای تعادلی مناسب برای سالمندان مبتلا به پارکینسون
یکی از مشکلات مهم سالمندان مبتلا به پارکینسون، ناتوانی در حفظ تعادل است. در این شرایط انجام ورزش هایی که به حفظ تعادل در آن ها کمک می کند می تواند بسیار مفید باشد. انجمن بیماری های پارکینسون آمریکا، دراین باره توصیه می کنند که سالمندان را حداقل 2 تا 3 روز در هفته به انجام ورزش های تعادلی تشویق کنید. بهتر است انجام این تمرینات در هر مرتبه بین 20 تا 30 دقیقه طول بکشد.
درمان پارکینسون در سالمندان با استفاده از یوگا
یوگا ورزشی است که امروزه طرفداران زیادی پیدا کرده است. این ورزش می تواند برای سالمندان مبتلا به پارکینسون نیز مفید باشد. در ورزش یوگا می توان ماهیچه های این بیماران را مورد هدف قرار داده و به افزایش هماهنگی بدن بیمار کمک کرد. یوگا برای بیمارانی که در مرحله های پیشرفته بیماری به سر می برند یا به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستند بسیار مفید است؛ چراکه حرکات در این ورزش کنترل شده است و تحریک عضلات به شکل ایمن و به دور از استرس و خطرات احتمالی انجام می شود.
آیا ورزش پاها بر سلامت سیستم عصبی بدن تاثیر دارد؟
