مراسم قهوه خوری خوزستان
در گذشته مضیف مهمان خانه ای مرسوم در میان مردمان عرب جنوب ایران بوده است. مهمان خانه ای از جنس نی که به احترام میهمان به آداب و رسوم خاصی معروف است. امروزه تنها دو مضیف همچون گذشته در جنوب ایران با همان آداب پذیرای گرم میهمانان از راه رسیده هستند.
در سفر به استان خوزستان و بازدید از شهرهای عرب نشین ایران حتما از این مهمان خانه های زیبا دیدن کرده و اگر اهل خوردن قهوه و آشنایی با این آداب و رسوم مناطق عرب نشین ایران هستید برای سفر کردن به این شهرها می توانید از تور خوزستان گردی و یا تور خوزستان استفاده کنید و با آداب و رسوم مناطق مختلف ایران آشنا شوید.
وسایل آماده سازی قهوه
در مضیف و مراسم قهوه خوری جنوب ایران از وسایل مخصوصی استفاده می شود که هر کدام نام مخصوص خود را دارند که به همه آن ها المعامیل گفته می شود. در این روش سنتی برای تهیه و نوشیدن قهوه از قهوه خام استفاده می شود که به آن بن گفته می شود.
المحماس: ظرفی شبیه به منقاش، استوانه ای شکل است که داخل آن دارای گودی است و روی آتش ذغال گرفته می شود و بن در آن تفت داده می شود. در واقع فرآیند رست در آین جا توسط صاحب مجلس انجام می شود.
هاون: هاون یا المجر نوعی ابزار استوانه ای با گودی عمیقی است. معمولا هاون از نوعی فلز قوی ساخته می شود و دارای دسته ای به نام قضیب است که برای آسیاب نمودن دانه های برشته شده قهوه استفاده می شود. در این جا عمل کوبیدن و خورد کردن قهوه انجام میگیرد. صداهای که از هاون و آسیاب کردن قهوه به گوش می رسد برای مردمان منطقه مفاهیم به خصوصی دارد.
گم گم: برای آماده کردن قهوه از دو نوع ظرف خاص استفاده می شود. به ظرف بزرگتری که برای آماده سازی اولیه قهوه و جوشاندن آن به حد کافی استفاده می شود گم گم گفته می شود که معمولا از جنس ورشو ساخته شده و شباهت زیادی به آبپاش دارد. به ظرف کوچکتری که جهت راکد نمودن قهوه به مدت زمان معین و گرم نگه داشتن آن و پذیرایی از میهمان استفاده می شود دله می گویند. در واقع پس از به جوش آمدن آب، قهوه را به آن اضافه می کنند. پس از فرآیند دم آوری، قهوه را در دله سرو می کنند.
فنجان: به استکان بدون دسته ای که قهوه در آن سرو می شود فنجان گفته می شود.
آداب قهوه خوری در میان مردمان عرب
از آداب قهوه خوری در میان مردمان عرب ، که ساقی باید فنجان را با دست راست خود به میهمان تعارف کند و میهمان نیز باید آنرا با دست راست بگیرد و بدون اینکه فنجان را بر روی زمین بگذارد قهوه را میل میکند.
از دیگر آیینها این است که ساقی در برابر میهمان در هنگام تعارف قهوه خود را بــــــه نشانه ی حترام به میهمان،خم می کند.و اما صدایی که ساقی از برخورد دله با فنجان صادر می کند که میهمان با شنیدن آن صدا متوجه می شود که قهوه برای آن ریختـــه شد و ساقی بدون هیچ کلامی قهوه را به او تعارف می کند چنانچه دوباره قصد میـل قهوه را دارد فنجان را بدون هیچ حرکتی تقدیم به ساقی می کند در غیر این صـــورت فنجان خالی را به سمت راست و چپ تکان می دهد و تقدیم ساقی می نماید.صدا و حرکت جهت ایجاد نظم خاص بین ساقی و میهمان می باشد.
برای پذیرایی قهوه توسط ساقی به میهمان اسامی خاصی وجود دارند که شامل : «الهیف » و « الضیف » و «الکیف » و « السیف » می باشند.
فنجان اول
الهیف که توسط ساقی قهوه و در حضور و دید میهمان صرف می کند و آنهم جهت مطمئن نمودن میهمان از سالم بودن قهوه صرف می شود.
فنجان دوم : الضیف
الضیف فنجان دوم است که به میهمان تقدیم می شود و میهمان هم موظف به صرف نمودن آن می باشد مگر در مواقعی که میهمان از شیخ یا ساقی خواسته ای داشته باشد که در این صورت فنجان را از دست ساقی گرفته و سپس آنرا بر روی زمین می گذارد در غیر اینصورت باید صرف شود.
فنجان سوم
الکیف که در صورت تکان ندادن فنجان توسط میهمان و آن هم به خاطر طعم خاص و طریقه آماده سازی قهوه و یا بعد مسافتی که میهمان طی نموده صرف می شود.
فنجان چهارم
السیف و آنهم در صورت تکان ندادن فنجان به میهمان تقدیم می شود که معمولا توسط افراد خاص و کمی صرف می شود و آن هم به دلیل اینکه میهمان پس از صرف نمودن فنجان چهارم به شیخ یا ساقی اعـــــلام می نماید که در تمامی شادی ها و غم ها و همچنین در مواقع دفاع جسمی و عرفانی از شیخ و یا ساقی شریک می باشد.که پس از صرف نمودن آن پیمان برادری بین میهمان و شیخ یا ساقی بسته می شود.
از دیگر رسومات مضیف و مراسم قهوه خوری می توان به نکات زیر اشاره کرد:
- دله در دست چپ و فنجان در دست راست گرفته می شود.
- فنجان همیشه ایستاده به صورت خم تعارف می شود.
- مهمانان نباید دله را حمل کنند.
- اگر پسران در مجلس باشند نباید پدرشان ساقی شود.
- تعارف کردن بر عهده برادر بزرگتر است.
آشنایی با مراسم حنابندان در ایران
