سوارکاری، ورزشی است که شاخه های متعدد و علاقمندان فراوانی دارد. سوارکاری و تماشای مسابقات مربوط به آن برای بسیاری از افراد یک سرگرمی بزرگ محسوب میشود و شامل رشته هایی چون اسب دوانی، چابک سواری، پرش با اسب، چوگان، درساژ (حرکات نمایشی اسبهای تربیت شده)، شکار با اسب، رودیو (Rodeo مسابقه با اسبهای وحشی)، اسب دوانی استقامت و رشته های متعدد و تماشایی دیگر. برای آشنایی با این ورزشها، بهتر است از معرفی متداول ترین آنها، یعنی اسب دوانی آغاز کنیم :
آشنایی با رشته ورزشی شطرنج+ اهداف بازی
اسب دوانی
تاریخچه سوارکاری
سوارکاری ورزشی بسیار قدیمی است که از دیرباز به منظور جنگیدن یا پیام رسانی به افراد آموزش داده می شد. تاریخ رام کردن اسب هنوز به درستی شناخته نشده است. باستان شناسان با توجه به قدیمی ترین آثار بر جای مانده از پیشینیان در رابطه با رام کردن اسب ها، معتقدند که اولین اسب های اهلی به بیش از سه هزار سال قبل از میلاد برمی گردند. قبل از آن اسب به منظور تهیهٔ غذا شکار می شده است. البته باستان شناسان در بعضی نقاط از اروپای شرقی دهنه هایی پیدا کرده اند که به شش هزار سال قبل از میلاد برمی گردند. این نشان می دهد که انسان از آن زمان سعی داشته است که اسب را رام کند و از آن بهره ببرد، ولی به دلیل سرعت آن در فرار موفق نشده است. قدیمی ترین آثار در اروپای شرقی، شمال قفقاز و آسیای مرکزی یافت شده اند. قبل از آن که اسب توسط انسان رام شود، مردم از ارابه استفاده می کردند و آن ها را به حیواناتی از چون گاو یا الاغ وحشی می بستند. بستن ارابه به اسب های کوتاه قد خیلی دشوار نبود، در حالی که سوار شدن بر کمر اسب باعث وحشت و رم کردن آن می شد. مهار و تربیت کردن اسب ها در زندگی مردم اوراسیا تحول و تأثیرات فراوانی به دنبال داشت. در حالی که در گذشته طی کردن مسافت های طولانی غیرممکن به نظر می رسید، انسان توانست به کشف سرزمین های جدید و کشور گشایی بپردازد. کم کم وسایلی برای هدایت و تسلط بیشتر بر اسب مانند زین و رکاب (که از اختراعات چینی ها می باشند) ساخته شدند و در اختیار سوارکاران قرار گرفتند. تربیت و پرورش اسب نیز، به خصوص در خاورمیانه اهمیت بسیاری یافت و صحرانشینان این مناطق به پرورش و نگاه داری اسب های اصیل عربی پرداختند. سوارکاری تا اواخر قرن پانزدهم، بیشتر در جنگ ها معمول بود. البته در بعضی از کشورها مانند ایران باستان، به عنوان ورزش و سرگرمی نیز مورد توجه قرار می گرفت (مانند بازی چوگان)، ولی جنبهٔ هنری آن از اواخر قرن پانزدهم میلادی به بعد اهمیت یافت. سرانجام در اواخر قرن نوزدهم، با پیشرفت صنعت و جایگزین کردن اسب ها توسط ماشین آلات، سوارکاری جنبهٔ ورزشی و سرگرمی که امروزه مشاهده می شود را به خود گرفت.
اصطلاحات تخصصی:
چهار نعل (تاخت):
حرکت اسب با بالا ترین سرعت ممکن را چهار نعل می گویند . این حرکت معمولا در مسابقاتی دیده می شود که یک سوارکار باید زودتر از بقیه از خط پایان عبور کند .
یورتمه:
حالتی بین دویدن و راه رفتن اسب ؛ در حالت یورتمه، اسب به شکل ملایم و آرام می دود.
ساز و برگ:
لوازم سوارکاری را می گویند که شامل زین ، رکاب ، مهمیز و دهنه ی اسب است.
رکاب:
دو حلقه ی آهنی که با تسمه به زین محکم می شوند و نقش پله را برای رفتن سوارکار به پشت اسب ایفا می کنند.
چابک سوار:
سوارکار ماهر و چابک در مسابقات اسب سواری کورس را چابک سوار می نامند.
اسپریس:
میدان ( پیست ) اسب دوانی.
کورس:
رقابتی که طی آن اسب ها در یک ردیف قرار می گیرند و به طور هم زمان ، مسابقه را آغاز می کنند . در مسابقه ی کورس ، هدف همه ی سوارکاران عبور از خط پایان مسیر به عنوان نخستین سوارکار است.
نعل:
قطعه ی آهنی هلالی شکل که با میخ به سم ( کف پای ) اسب می کوبند تا سم در اثر برخورد با سنگ و اشیاء روی زمین آسیب نبیند.
مهمیز:
قطعه ای آهنی که به پاشنه ی کفش سوارکار متصل است و او با زدن آن به پهلوی اسب ، حیوان را به حرکت سریع تر وادار می کند.
زین:
پارچه ای ضخیم و چرمی است که بر گرده ی اسب قرار می دهند و سوار کار روی آن می نشیند . وجود زین نه تنها به تعادل سوار کار کمک می کند بلکه مانع رسیدن عرق اسب به سوارکار می شود.
دهنه:
قطعه ای ( معمولا فلزی ) که در دهان اسب قرار می گیرد و به دو طرف آن طنابی چرمی متصل است. سوارکار طناب را در دست می گیرد و به کمک آن ، دستورات لازم را به اسب می دهد.
اصول و مقررات ورزش سوارکاری
کلیات ورزش سوارکاری
1 ) پرش با اسب نوعی امتحان برای اسب و سوارکار در مسیری پر از مانع است که در طی آن مهارت و اطلاعات اسب و قدرت سوارکار سنجیده می شود .
2 سوارکاردر طی یک مسابقه ممکن است به خاطر ارتکاب خطاهای مختلف، جریمه شود. بنابراین برنده مسابقه بر اساس نوع مسابقه سوارکاری که کمترین خطا و یا کمترین زمان و یا بیشترین امتیاز را کسب کرده انتخاب می شود.
3 ) منظور از مسابقات پرش با اسب ایجاد علاقه برای سوارکار و تماشاچی است .
4 ) یکسان بودن شرایط مسابقه برای کلیه شرکت کنندگان ضروری است و تهیه و چاپ قوانین و اجراء دقیق آن در حین مسابقه راه رسیدن به این هدف می باشد .
5 ) در بازی های المپیک قهرمانی جهان اسب های شرکت کننده حداقل 8 سال سن دارند واسب های شرکت کننده در کلیه مسابقات بین المللی دیگر باید حداقل دارای 6 سال سن باشند.
اسب سواری نوین در ایران:
نخستین مسابقه ی کورس اسب سواری در حدود 150 سال قبل و در دوران ناصرالدین شاه در ایران برگزار شد . این مسابقات از حدود 80 سال قبل تا امروز در دو فصل بهار و پاییز در مناطقی چون استان تهران و گلستان انجام شده است . همچنین تا کنون 34 دوره مسابقه ی پرش با اسب در کشور برگزار شده است. محل بر گزاری مسابقات سراسری کشور « باشگاه سوارکاری نوروزآباد » در تهران است . از آغاز این مسابقات تا سال 1392 بهترین رکورد به علیرضا خوشدل تعلق دارد که 5 بار قهرمان ، یک بار نائب قهرمان و یک بار برنده ی مقام سوم کشور شده است. علی رضایی نیز طی سال های1353 تا 1377 برنده ی 4 مقام قهرمانی ، 2 نایب قهرمانی و 2 عنوان سم ایران شد . دیگر بزرگان پرش اسب ایران عبارت اند از : بابک شکی، رامین شکی و علیرضا بختیاری با سه عنوان قهرمانی و کاظم وجدانی با دو عنوان قهرمانی .
