ضرب المثل دزد باش و مرد باش
ضرب المثل ، سخن کوتاه و مشهوری است که به قصه ای عبرت آمیز یا گفتاری نکته آموز اشاره میکند و جای توضیح بیشتر را می گیرد برای آشنایی با داستان و کاربرد ضرب المثل دزد باش و مرد باش با ساعدنیوز همراه باشید.
داستان ضرب المثل دزد باش و مرد باش
در دوره ای که محل اقامت مسافران در کاروانسراها بود، نوع ساخت کاروانسراها در هر شهر بنا به نوع مصالح ساختمانی در دسترس، آب و هوای آن شهر و بزرگی شهرها متفاوت بودند.
در یکی از شهرهای بزرگ ایران کاروانسرایی وجود داشت که بسیار معروف بود و دلیل شهرت این کاروانسرا به جز بزرگی و اتاق های زیادش، دیوارهای بلند و در بزرگ آهنی اش بود که از ورود هرگونه دزد و راهزن به آنجا جلوگیری می کرد.
بازرگانان و تجاری که شب را در این کاروانسرا می ماندند با خیال راحت شب را در آنجا استراحت می کردند و فردا به راه خود ادامه می دادند. سه دزد که آوازه امنیت این کاروانسرا را شنیده بودند تصمیم گرفتند هر طور شده وارد آن شوند و به اموال بازرگانان دستبرد بزنند.
این سه نفر هرچه فکر کردند دیدند تنها راه ورود به کاروانسرا از زیرزمین است چون دیوارها خیلی بلند است و نمی توان از آن بالا رفت، در ورودی هم که از جنس آهن است، در ضمن درها نگهبان شبانه روزی دارند و نمی توان از آن وارد شد. به همین دلیل شروع به کندن زمین کردند. چند روزی طول کشید تا پنهانی و دور از چشم مردم از زیرزمین تونلی را حفر کردند و درنهایت از چاه وسط کاروانسرا خارج شدند.
همه چیز برای برهم زدن آوازه ی امنیت کاروانسرا آماده بود فقط کافی بود شبی وارد کاروانسرا شوند و اموال بازرگانان را سرقت کنند. همین طور هم شد، آن سه نفر از تونل زیرزمینی وارد کاروانسرا شدند و اموال بعضی از بازرگانان را برداشتند و از همان تونل خارج شدند.
صبح خبر سرقت از کاروانسرا به سرعت در بین مردم پیچید و به قصر حاکم رسید. حاکم شهر که بسیار تعجب کرده بود، خودش تصمیم گرفت این موضوع را پی گیری کند. به همین دلیل راه افتاد و به کاروانسرا رفت و دستور داد تا مأمورانش همه جا را بگردند تا ردپایی از دزدها پیدا کنند. مأموران هرچه گشتند نشانه ای پیدا نکردند. حاکم گفت: چون هیچ نشانه ای از دزد نیست پس دزد یکی از نگهبانان کاروانسرا است. خودش بیاید اعتراف کند وگرنه همه را مجازات می کنم.
دزدها وقتی از تونل خارج شدند، به شهر بازگشتند تا ببینند اوضاع در چه حال است و هنگامی که دیدند نگهبانان بیچاره متهم به گناه ناکرده شده اند، یکی از سه دزد گفت: این رسم جوانمردی نیست که چوب اعمال ما را نگهبانان بخورند. پس جلو رفت و گفت: نزنید این دزدی کار من است. من از بیرون به داخل چاه وسط کاروانسرا تونلی کندم، دیشب از آنجا وارد شدم و بعد از برداشتن اموال مسافران از همان مسیر دوباره برگشتم. حاکم خودش بر سر چاه رفت و چون چیزی ندید گفت: شما دروغ می گویید از اینجا که چیزی پیدا نیست.
دزد گفت: کسی را با طناب به داخل چاه بفرستید تا حفره ای که در میانه ی چاه حفر شده را بتواند ببیند. هیچ کس قبول نکرد به وسط چاه رود تا از تونلی که معلوم نیست از کجا خارج می شود، بیرون بیاید. مرد دزد که دید هیچ کس این کار را نمی کند خودش جلوی چشم همه از دهانه ی چاه وارد شد و از راه تونل فرار کرد.
مردم مدتی در کاروانسرا منتظر ماندند تا دزد از چاه بیرون بیاید ولی هرچه منتظر شدند، دزد بیرون نیامد چون به راحتی از راه تونل فرار کرده بود. همه فهمیدند که دزد راست گفته ولی دیگر فایده ای نداشت چون دزد باز هم از آن تونل استفاده کرده بود و از مهلکه جان سالم به در برده بود.
حاکم مجبور شد دستور دهد نگهبانان بیچاره را آزاد کنند. در همین موقع یکی از تجاری که اموالش در کاروانسرا به سرقت رفته بود گفت: اموال من حلال دزد، دزدی که تا این حد جوانمرد باشد که محاکمه ی نگهبان بی گناه را نتواند طاقت بیاورد و خود را به خطر اندازد تا حق کسی ضایع نشود. اموال دزدی نوش جانش. با اینکه دزدی کار درستی نیست ولی من اموالم را بر او حلال می کنم.
کاربرد ضرب المثل:
این ضرب المثل به افرادی اشاره دارد که با اینکه مرتکب کار اشتباهی می شوند اما به اصول انسانیت و جوانمردی پایبند هستند.
برخی از افراد حتی زمانی که کار اشتباهی هم انجام می دهند سعی می کنند جوانمردی را فراموش نکنند و در صورتی که متوجه شوند کارشان به کسی ضرر رسانده است سعی می کنند آن را جبران کنند.
گاهی نیز تنها شرایط سخت بعضی انسان های خوب را مجبور می کند تا دست به کار اشتباهی بزنند اما طولی نمی کشد که وجدان بیدار و جوانمردی آن ها باعث می شود از این کار، سخت پشیمان شوند، باید به این اشخاص کمک کنیم تا شرایط سخت را پشت سر گذاشته و راه درستی را برای زندگی خود انتخاب کنند.
احادیث در باب دزدی:
اسلام دین جامعی است که هم به آخرت انسانها پرداخته و هم ضرورت بهره بردن مشروع و منطقی از نعمات دنیوی و ثروت های خدادادی را مورد تأکید قرار داده است و مال و ثروت را به ستون فقرات جامعه تشبیه و وجود آن را عامل ثبات جوامع معرفی می کند. در آیین پاک اسلام، درآمد و کسب حلال جایگاه ارزشمندی دارد و در مقابل، درآمد و لقمه حرام امری بسیار نکوهیده دانسته شده که عواقب سوء دنیوی و اخروی در پی خواهد داشت.یکی از راه های درآمد حرام، دزدی کردن است.
امام رضا عليه السلام :
لا يَزالُ العَبدُ يَسرِقُ حتّى إذا استَوفى ثَمَنَ دِيَةِ يَدِهِ أظهَرَهُ اللّه ُ علَيهِ .
آدمى آن قدر دزدى مى كند تا با بهاى ديه دستش برابر شود ؛ در اين هنگام خداوند دزدى او را بر ملا مى كند .
( عيون أخبار الرِّضا : ۱/۲۸۹/۳۶ )
امام رضا عليه السلام :
حَرَّمَ اللّه ُ السَّرِقَةَ لِما فِيه مِن فَسادِ الأموالِ و قَتلِ النَّفسِ لَو كانَت مُباحَةً ، و لِما يَأتي في التَّغاصُبِ مِنَ القَتلِ و التَّنازُعِ و التَّحاسُدِ ، و ما يَدعُو إلى تَركِ التِّجاراتِ و الصِّناعاتِ في المَكاسِـبِ ، و اقتِناءِ الأموالِ إذا كانَ الشَّيءُ المُقتَنى لا يكونُ أحَدٌ أحَقَّ بِهِ مِن أحَدٍ ···و عِلَّةُ قَطعِ اليَمينِ مِنَ السّارِقِ ؛ لأنّهُ يُباشِرُ الأشياءَ بِيَمِينِهِ ، و هِي أفضَلُ أعضائهِ و أنفَعُها لَهُ ، فَجُعِلَ قَطعُها نَكالاً و عِبرَةً لِلخَلقِ لِئلاّ يَبتَغُوا أخذَ الأموالِ مِن غَيرِ حِلِّها ، و لأنّهُ أكثَرَ ما يُباشِرُ السَّرِقَةَ بيَمينِهِ
خداوند دزدى را حرام فرمود؛ چون اگر مباح بود موجب تباهى اموال و آدم كشى مى شد و نيز به خاطر اين كه غصب اموال يكديگر ، موجب كشتار و درگيرى و حسد ورزى به يكديگر مى شود . و همچنين موجب ترك تجارت و پيشه ورى ، و كسب اموال و ثروتهاى به ناحق و ناروا مى گردد ··· علّت بريدن دست راست دزد آن است كه وى با دست راست خود با اشياء تماس دارد و اين دست، بهترين و كار آمدترين عضو بدن اوست . پس بريدن آن كيفرى براى دزد و درس عبرتى است براى ديگران تا در صدد تصرّف اموال، از راه ناروا نيايند و نيز چون بيشتر با دست راست دزدى مى كنند .
( نور الثقلين : ۱/۶۲۷/۱۸۳ )
آشنایی با ضرب المثل فرانسوی با ترجمه فارسی
